LIMERENCE – TÌNH YÊU HOANG ĐƯỜNG

LIMERENCE – TÌNH YÊU HOANG ĐƯỜNG

Limerence không phải là tình yêu – ít nhất không phải thứ tình yêu chín chắn, trưởng thành mà con người vẫn kiếm tìm trong những mối quan hệ sâu sắc.

Đó là một trạng thái tâm lý đặc biệt, nơi cảm xúc không chỉ dâng cao mà còn trở nên ám ảnh. Người ta bị cuốn vào một cơn mộng tưởng mãnh liệt, sống với hình bóng của một người khác trong tâm trí – dù người đó có thể chẳng hề hay biết, hoặc thậm chí không thực sự hiện diện trong đời sống của họ.

Thuật ngữ “limerence” được nhà tâm lý học Dorothy Tennov đặt ra để mô tả chính xác trạng thái khao khát, lý tưởng hóa và phụ thuộc cảm xúc ngắn hạn này. Người trải qua limerence không chỉ đơn giản là “cảm nắng” ai đó. Họ trải nghiệm một chuỗi cảm xúc đầy mâu thuẫn – từ phấn khích tột cùng khi được đối phương đáp lại một ánh mắt, một lời nói mơ hồ, đến tuyệt vọng sâu sắc khi bị lơ là, phớt lờ. Trái tim họ như con lắc dao động không ngừng giữa hy vọng và hoang mang, giữa mộng mị và hụt hẫng.

Điều khiến limerence trở nên đặc biệt là khả năng tưởng tượng phong phú. Người trong trạng thái này thường xây dựng trong tâm trí một câu chuyện hoàn hảo, nơi họ và đối tượng tình cảm trở thành cặp đôi lý tưởng – đầy đam mê, thấu hiểu và gắn bó sâu sắc. Họ biết điều đó không có thật, nhưng vẫn không ngừng nuôi dưỡng thế giới tưởng tượng ấy như một liều thuốc an thần, che chắn cho nỗi cô đơn và bất an đang rình rập trong đời sống thực.

Limerence giống như một giấc mơ ngọt ngào và nguy hiểm. Nó có thể khiến người ta cảm thấy sống động, đầy hy vọng, như thể cuối cùng họ đã tìm thấy điều gì đó thật sự đặc biệt. Nhưng giấc mơ ấy không kéo dài mãi.

Khi tỉnh dậy, hiện thực thường lạnh lẽo hơn họ tưởng. Bởi vì limerence không dẫn đến tình yêu bền vững. Nó không xây dựng từ sự hiểu biết, gắn kết và tôn trọng, mà từ khao khát lấp đầy khoảng trống bên trong bằng hình bóng một người khác – dù người ấy không hề đáp lại.

Thứ mà người đang sống trong limerence tìm kiếm, đôi khi không phải là tình yêu, mà là cảm giác được trở thành ai đó quan trọng trong một câu chuyện đẹp đẽ. Họ không yêu người kia theo đúng nghĩa – họ yêu phiên bản mà họ tưởng tượng. Họ yêu chính mình trong giấc mộng ấy: một nàng công chúa bị lãng quên, một chàng lữ khách đơn độc đi tìm tình yêu định mệnh.

Nhưng limerence không thể là đích đến. Nó chỉ là tiếng vọng của một khát khao sâu xa – được yêu thương, được thấu hiểu, và được cảm thấy có ý nghĩa trong đời. Để thực sự chữa lành, con người cần quay trở lại với hiện thực – nơi tình yêu không phải là một giấc mơ hoàn hảo, mà là một hành trình đồng hành chân thật, với cả ánh sáng và những vết xước đời thường.

MIA NGUYỄN

 

Limerence không phải là tình yêu – ít nhất không phải thứ tình yêu chín chắn, trưởng thành mà con người vẫn kiếm tìm trong những mối quan hệ sâu sắc.

Đó là một trạng thái tâm lý đặc biệt, nơi cảm xúc không chỉ dâng cao mà còn trở nên ám ảnh. Người ta bị cuốn vào một cơn mộng tưởng mãnh liệt, sống với hình bóng của một người khác trong tâm trí – dù người đó có thể chẳng hề hay biết, hoặc thậm chí không thực sự hiện diện trong đời sống của họ.

Thuật ngữ “limerence” được nhà tâm lý học Dorothy Tennov đặt ra để mô tả chính xác trạng thái khao khát, lý tưởng hóa và phụ thuộc cảm xúc ngắn hạn này. Người trải qua limerence không chỉ đơn giản là “cảm nắng” ai đó. Họ trải nghiệm một chuỗi cảm xúc đầy mâu thuẫn – từ phấn khích tột cùng khi được đối phương đáp lại một ánh mắt, một lời nói mơ hồ, đến tuyệt vọng sâu sắc khi bị lơ là, phớt lờ. Trái tim họ như con lắc dao động không ngừng giữa hy vọng và hoang mang, giữa mộng mị và hụt hẫng.

Điều khiến limerence trở nên đặc biệt là khả năng tưởng tượng phong phú. Người trong trạng thái này thường xây dựng trong tâm trí một câu chuyện hoàn hảo, nơi họ và đối tượng tình cảm trở thành cặp đôi lý tưởng – đầy đam mê, thấu hiểu và gắn bó sâu sắc. Họ biết điều đó không có thật, nhưng vẫn không ngừng nuôi dưỡng thế giới tưởng tượng ấy như một liều thuốc an thần, che chắn cho nỗi cô đơn và bất an đang rình rập trong đời sống thực.

Limerence giống như một giấc mơ ngọt ngào và nguy hiểm. Nó có thể khiến người ta cảm thấy sống động, đầy hy vọng, như thể cuối cùng họ đã tìm thấy điều gì đó thật sự đặc biệt. Nhưng giấc mơ ấy không kéo dài mãi.

Khi tỉnh dậy, hiện thực thường lạnh lẽo hơn họ tưởng. Bởi vì limerence không dẫn đến tình yêu bền vững. Nó không xây dựng từ sự hiểu biết, gắn kết và tôn trọng, mà từ khao khát lấp đầy khoảng trống bên trong bằng hình bóng một người khác – dù người ấy không hề đáp lại.

Thứ mà người đang sống trong limerence tìm kiếm, đôi khi không phải là tình yêu, mà là cảm giác được trở thành ai đó quan trọng trong một câu chuyện đẹp đẽ. Họ không yêu người kia theo đúng nghĩa – họ yêu phiên bản mà họ tưởng tượng. Họ yêu chính mình trong giấc mộng ấy: một nàng công chúa bị lãng quên, một chàng lữ khách đơn độc đi tìm tình yêu định mệnh.

Nhưng limerence không thể là đích đến. Nó chỉ là tiếng vọng của một khát khao sâu xa – được yêu thương, được thấu hiểu, và được cảm thấy có ý nghĩa trong đời. Để thực sự chữa lành, con người cần quay trở lại với hiện thực – nơi tình yêu không phải là một giấc mơ hoàn hảo, mà là một hành trình đồng hành chân thật, với cả ánh sáng và những vết xước đời thường.

MIA NGUYỄN

TẠI SAO VIỆT NAM ÍT NƠI ĐÀO TẠO TÂM LÝ TRỊ LIỆU?

Tâm lý trị liệu – hiểu như một ngành khoa học ứng dụng đòi hỏi đào tạo bài bản, giám sát lâm sàng và tiêu chuẩn đạo đức nghiêm ngặt – hiện còn khan hiếm tại Việt Nam. Sự thiếu hụt này không chỉ đến từ khó khăn trong hệ thống giáo dục mà còn bắt nguồn từ văn hóa, chính...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

TẠI SAO VIỆT NAM ÍT NƠI ĐÀO TẠO TÂM LÝ TRỊ LIỆU?

Tâm lý trị liệu – hiểu như một ngành khoa học ứng dụng đòi hỏi đào tạo bài bản, giám sát lâm sàng và tiêu chuẩn đạo đức nghiêm ngặt – hiện còn khan hiếm tại Việt Nam. Sự thiếu hụt này không chỉ đến từ khó khăn trong hệ thống giáo dục mà còn bắt nguồn từ văn hóa, chính...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

NHỮNG ĐỨA TRẺ ĂN CẮP

Tiếng nói thầm lặng của nỗi đau Khi một đứa trẻ bị phát hiện ăn cắp, người lớn thường vội vàng quy kết đó là hành vi sai trái, vô đạo đức hay “mất dạy”. Thế nhưng, nếu ta dừng lại để lắng nghe phía sau hành vi ấy, ta sẽ nhận ra đó không chỉ là câu chuyện về một món đồ...

PHÂN LY, TÊ LIỆT, ĐÔNG CỨNG GÂY ĐAU KHI QUAN HỆ

  Hiện tượng tê liệt, đông cứng hoặc phân ly ở bộ phận sinh dục nữ là một chủ đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng trong lĩnh vực trị liệu tình dục và sang chấn. Đây không phải là dấu hiệu của sự “lạnh lùng” hay “thiếu ham muốn” như nhiều người lầm tưởng, mà là phản...

RỐI LOẠN PHÂN LY

  Khi tâm trí tách rời để sinh tồn Rối loạn phân ly là một cơ chế tự bảo vệ phức tạp của tâm trí, xảy ra khi con người phải đối diện với những trải nghiệm quá sức chịu đựng, thường là sang chấn nghiêm trọng trong thời thơ ấu như bạo hành, xâm hại tình dục, bỏ...