TÌNH ĐẦU KHÓ QUÊN!

TÌNH ĐẦU KHÓ QUÊN!

  Chắc hẳn trong mỗi chúng ta ai cũng đều trải qua một vài mối tình trước khi bước vào ngưỡng cửa hôn nhân. Nhưng cũng có người hạnh phúc mỉm cười trong lần hẹn hò đầu tiên đã  tìm được ý trung nhân của đời mình. Dù muốn dù không những kỷ niệm thuở ban đầu khi bước vào yêu cũng đã ghi dấu ấn khó phai trong lòng người đi hay ở lại. Tình đầu chưa hẳn là mối tình trẻ con, đơn giản đó là những rung động đầu đời. Đó là lần đầu tiên bạn cảm thấy loạn nhịp với một ai đó, là lần đầu tiên bạn biết quên mất lối về cũng bởi cái mong muốn được ở bên cạnh người mình yêu lâu hơn nữa. Tình đầu thường trong sáng, không toan tính, không vụ lợi. Những cảm xúc lúc bấy giờ thường lạ lẫm, dịu dàng, bồi hồi và khát khao được trao trọn trái tim cho người bên cạnh. Thế nhưng, có tình đầu thì cũng sẽ có cuộc tình thứ 2, 3 sau đó. Những cảm xúc dành cho mối tình đã qua giống như là ngọn lửa tình âm ỉ chờ cơ hội bùng cháy trở lại. Có khi nó được gọi là “Hiệu ứng mỏ neo” cho những cuộc tình tiếp theo. Nghĩa là người trong cuộc dù đã cố quên, hay không muốn quên nhưng những hình ảnh đầu tiên cùng với những trải nghiệm trong tiềm thức vô tình hay hữu ý trở thành tiêu chuẩn “neo” vào trong tâm trí chúng ta và trở thành khuôn mẫu cho những cuộc tình sau này. Trong một lần tôi đi hội nghị tại Thái Lan, thì có một anh đồng nghiệp người Campuchia đến chào hỏi và mời tôi trò chuyện. Anh không khỏi xúc động khi bày tỏ những cảm xúc về Việt Nam, về nơi anh đã từng gắn bó suốt 5 năm học đại học. Hình ảnh Hà Nội dần hiện ra thật đẹp và đâu đó thấp thoáng bóng dáng của người con gái anh yêu năm xưa nhưng chẳng thành vì thời cuộc. Anh ước gì được quay lại nơi cũ để được thỏa mong chờ và có khi anh còn cơ hội gặp lại cố nhân. Anh không giấu việc anh đã lập gia đình và đang rất hạnh phúc nhưng đâu đó trong lời kể của anh tình đầu chắc chẳng bao giờ là phai nhạt. Trong công việc, tôi đã không ít lần đi qua những câu chuyện đầy nuối tiếc về mối tình đầu không trọn vẹn nhưng vương vấn mãi không nguôi. Có người đã lập gia đình nhưng vẫn bới tìm đâu đó bóng dáng người yêu cũ trong cái gọi là hạnh phúc mới để khỏa lấp nỗi cô đơn hay đơn giản là để níu kéo quá khứ chứ chẳng dễ gì buông bỏ. Chợt khi chúng ta nhận ra bản thân không thể vượt qua nỗi ám ảnh ngày xưa, dù đã lập gia đình nhưng nỗi nhớ đó cứ hằn sâu như một phần bi kịch của cuộc đời mình. Những mối tình đầu lớn lên cùng nhau, cùng với những giá trị chung và có cùng một nền tảng thì khi có cơ hội gặp lại nhau giống như “cá gặp nước”, tình cảm xưa bỗng chốc trở nên vô cùng nồng nàn. Dù khoa học chứng minh rằng, dưới 25 tuổi thì phần vỏ não trước nơi chịu trách nhiệm cho những lựa chọn quyết định mang tính thiết thực chưa thật sự phát triển một cách hoàn thiện nên tình yêu lúc đó thường chịu tác động bởi những đợt cao trào của hormone dopamine trong cơ thể cả Nam và Nữ. Nhờ vậy mà những mảnh tình đầu lúc đó được xem là rất bản năng, đầy lãng mạn và vô cùng lôi cuốn so với những mối tình phản ánh hiện thực của cuộc sống sau này. Theo nhiều nhà nghiên cứu tâm lý tại Mỹ chỉ ra rằng có khoảng 80% những cặp đôi đã mất liên lạc khoảng 5 năm, sau khi nối lại quan hệ thì đều đi tới hôn nhân. Bây giờ hãy xem, tỷ lệ ly hôn ở những người kết hôn lần đầu tiên là 47%, thế nhưng tỷ lệ ly hôn ở những cặp đôi đã từng chia tay sau đó quay lại bên nhau và cùng đi tới hôn nhân chỉ 2%. Nghĩa là 98% người kết hôn với tình cũ đều ở bên nhau và đạt chỉ số hạnh phúc rất cao. Chẳng cần nói đến hôn nhân, việc gặp lại người mà bạn đã từng yêu say đắm nhưng vì một lý do khách quan nào đó hai bạn phải chia tay như còn quá trẻ, do gia đình ngăn cấm, hay mất liên lạc cũng sẽ đem lại những cảm xúc thăng hoa, mãnh liệt. Những mối tình thời thanh mai trúc mã, những rung động đầu đời thường lý do chia tay là do hoàn cảnh thì sẽ khó quên hơn là do không hòa hợp, quan điểm sống khác nhau. Bởi chẳng ai muốn quay lại tìm người cũ nếu người xưa không phù hợp về mặt tinh thần. Không ít lần tôi đã chứng kiến những cuộc hội ngộ đầy nước mắt của những mối tình đầu trong thời chiến. Họ tìm nhau sau những bẽ bàng, chia cắt trong đắng cay. Họ gặp nhau thì tóc đã điểm bạc và chẳng còn nhiều hy vọng nhưng niềm tin yêu dành cho nhau vẫn còn. Họ gặp nhau chỉ để nhìn thấy nhau và thỏa lòng mong đợi của ngần ấy năm xa cách. Họ gặp nhau thì duyên xưa cũng đã lỡ làng mất rồi. Tiến sĩ Nancy Khalish cũng đưa ra nhận định, những cuộc chia cắt trên 10 năm thì có cơ hội thành công trong hôn nhân khi hội ngộ. Điều này liên quan đến việc hầu hết chúng ta cần một khoảng thời gian đủ dài để trải nghiệm và hoàn thiện bản thân cũng như tính cách, quan điểm sống cùng khả năng thấu hiểu chính mình nên dễ đồng cảm và hòa hợp với nhau hơn trong cuộc sống vợ chồng. Dù là mối tình đầu hay là tình cũ, thì “người đi qua đời tôi không nhớ gì sao người”, là những dằn vặt băn khoăn của nỗi nhớ nghẹn ngào cùng sự hiếu kỳ không biết ai đó bây giờ ra sao luôn là “động lực” để ta sống với dĩ vãng. Một con phố nhỏ, một nụ cười quen thuộc, một hàng cây, một mùi hương thoáng qua trong gió cũng đủ gợi cho ta tìm về với ký ức xưa. Thời gian rồi bôi xóa nhưng gọi tên người cũ thì dư âm xưa hiện về, nhiều khi ta cảm thấy có lỗi với chính người chồng, người vợ đang hiện hữu. Vậy có nguy hiểm cho hiện tại của bạn hay không khi mà bạn luôn ấp ủ một hình bóng khó phai trong tâm trí. Chắc chắn là có, nên đừng bao giờ so sánh tình đầu, tình cũ với người chồng, người vợ hiện tại. Đừng biến mình thành kẻ lừa dối, lợi dụng tình cảm để lấp đầy nỗi trống vắng trong tâm trí. Sau khi kết thúc cuộc tình đầu tiên, hãy để tâm hồn bạn lắng đọng, chấp nhận, ngừng tìm kiếm và vượt qua. Sau đó hãy yêu sâu sắc người yêu hiện tại để những hình ảnh trong kí ức chỉ là kỉ niệm mà không phải là nỗi ám ảnh nhớ thương để rồi sau đó giết chết hôn nhân của chính mình. Rồi một ngày hãy để những vấn vương bay xa, mỉm cười với hiện tại và cầu mong cho ai kia hạnh phúc vì giờ ai cũng đã khác xưa rồi! MIA
Chắc hẳn trong mỗi chúng ta ai cũng đều trải qua một vài mối tình trước khi bước vào ngưỡng cửa hôn nhân. Nhưng cũng có người hạnh phúc mỉm cười trong lần hẹn hò đầu tiên đã  tìm được ý trung nhân của đời mình. Dù muốn dù không những kỷ niệm thuở ban đầu khi bước vào yêu cũng đã ghi dấu ấn khó phai trong lòng người đi hay ở lại. Tình đầu chưa hẳn là mối tình trẻ con, đơn giản đó là những rung động đầu đời. Đó là lần đầu tiên bạn cảm thấy loạn nhịp với một ai đó, là lần đầu tiên bạn biết quên mất lối về cũng bởi cái mong muốn được ở bên cạnh người mình yêu lâu hơn nữa. Tình đầu thường trong sáng, không toan tính, không vụ lợi. Những cảm xúc lúc bấy giờ thường lạ lẫm, dịu dàng, bồi hồi và khát khao được trao trọn trái tim cho người bên cạnh. Thế nhưng, có tình đầu thì cũng sẽ có cuộc tình thứ 2, 3 sau đó. Những cảm xúc dành cho mối tình đã qua giống như là ngọn lửa tình âm ỉ chờ cơ hội bùng cháy trở lại. Có khi nó được gọi là “Hiệu ứng mỏ neo” cho những cuộc tình tiếp theo. Nghĩa là người trong cuộc dù đã cố quên, hay không muốn quên nhưng những hình ảnh đầu tiên cùng với những trải nghiệm trong tiềm thức vô tình hay hữu ý trở thành tiêu chuẩn “neo” vào trong tâm trí chúng ta và trở thành khuôn mẫu cho những cuộc tình sau này. Trong một lần tôi đi hội nghị tại Thái Lan, thì có một anh đồng nghiệp người Campuchia đến chào hỏi và mời tôi trò chuyện. Anh không khỏi xúc động khi bày tỏ những cảm xúc về Việt Nam, về nơi anh đã từng gắn bó suốt 5 năm học đại học. Hình ảnh Hà Nội dần hiện ra thật đẹp và đâu đó thấp thoáng bóng dáng của người con gái anh yêu năm xưa nhưng chẳng thành vì thời cuộc. Anh ước gì được quay lại nơi cũ để được thỏa mong chờ và có khi anh còn cơ hội gặp lại cố nhân. Anh không giấu việc anh đã lập gia đình và đang rất hạnh phúc nhưng đâu đó trong lời kể của anh tình đầu chắc chẳng bao giờ là phai nhạt. Trong công việc, tôi đã không ít lần đi qua những câu chuyện đầy nuối tiếc về mối tình đầu không trọn vẹn nhưng vương vấn mãi không nguôi. Có người đã lập gia đình nhưng vẫn bới tìm đâu đó bóng dáng người yêu cũ trong cái gọi là hạnh phúc mới để khỏa lấp nỗi cô đơn hay đơn giản là để níu kéo quá khứ chứ chẳng dễ gì buông bỏ. Chợt khi chúng ta nhận ra bản thân không thể vượt qua nỗi ám ảnh ngày xưa, dù đã lập gia đình nhưng nỗi nhớ đó cứ hằn sâu như một phần bi kịch của cuộc đời mình. Những mối tình đầu lớn lên cùng nhau, cùng với những giá trị chung và có cùng một nền tảng thì khi có cơ hội gặp lại nhau giống như “cá gặp nước”, tình cảm xưa bỗng chốc trở nên vô cùng nồng nàn. Dù khoa học chứng minh rằng, dưới 25 tuổi thì phần vỏ não trước nơi chịu trách nhiệm cho những lựa chọn quyết định mang tính thiết thực chưa thật sự phát triển một cách hoàn thiện nên tình yêu lúc đó thường chịu tác động bởi những đợt cao trào của hormone dopamine trong cơ thể cả Nam và Nữ. Nhờ vậy mà những mảnh tình đầu lúc đó được xem là rất bản năng, đầy lãng mạn và vô cùng lôi cuốn so với những mối tình phản ánh hiện thực của cuộc sống sau này. Theo nhiều nhà nghiên cứu tâm lý tại Mỹ chỉ ra rằng có khoảng 80% những cặp đôi đã mất liên lạc khoảng 5 năm, sau khi nối lại quan hệ thì đều đi tới hôn nhân. Bây giờ hãy xem, tỷ lệ ly hôn ở những người kết hôn lần đầu tiên là 47%, thế nhưng tỷ lệ ly hôn ở những cặp đôi đã từng chia tay sau đó quay lại bên nhau và cùng đi tới hôn nhân chỉ 2%. Nghĩa là 98% người kết hôn với tình cũ đều ở bên nhau và đạt chỉ số hạnh phúc rất cao. Chẳng cần nói đến hôn nhân, việc gặp lại người mà bạn đã từng yêu say đắm nhưng vì một lý do khách quan nào đó hai bạn phải chia tay như còn quá trẻ, do gia đình ngăn cấm, hay mất liên lạc cũng sẽ đem lại những cảm xúc thăng hoa, mãnh liệt. Những mối tình thời thanh mai trúc mã, những rung động đầu đời thường lý do chia tay là do hoàn cảnh thì sẽ khó quên hơn là do không hòa hợp, quan điểm sống khác nhau. Bởi chẳng ai muốn quay lại tìm người cũ nếu người xưa không phù hợp về mặt tinh thần. Không ít lần tôi đã chứng kiến những cuộc hội ngộ đầy nước mắt của những mối tình đầu trong thời chiến. Họ tìm nhau sau những bẽ bàng, chia cắt trong đắng cay. Họ gặp nhau thì tóc đã điểm bạc và chẳng còn nhiều hy vọng nhưng niềm tin yêu dành cho nhau vẫn còn. Họ gặp nhau chỉ để nhìn thấy nhau và thỏa lòng mong đợi của ngần ấy năm xa cách. Họ gặp nhau thì duyên xưa cũng đã lỡ làng mất rồi. Tiến sĩ Nancy Khalish cũng đưa ra nhận định, những cuộc chia cắt trên 10 năm thì có cơ hội thành công trong hôn nhân khi hội ngộ. Điều này liên quan đến việc hầu hết chúng ta cần một khoảng thời gian đủ dài để trải nghiệm và hoàn thiện bản thân cũng như tính cách, quan điểm sống cùng khả năng thấu hiểu chính mình nên dễ đồng cảm và hòa hợp với nhau hơn trong cuộc sống vợ chồng. Dù là mối tình đầu hay là tình cũ, thì “người đi qua đời tôi không nhớ gì sao người”, là những dằn vặt băn khoăn của nỗi nhớ nghẹn ngào cùng sự hiếu kỳ không biết ai đó bây giờ ra sao luôn là “động lực” để ta sống với dĩ vãng. Một con phố nhỏ, một nụ cười quen thuộc, một hàng cây, một mùi hương thoáng qua trong gió cũng đủ gợi cho ta tìm về với ký ức xưa. Thời gian rồi bôi xóa nhưng gọi tên người cũ thì dư âm xưa hiện về, nhiều khi ta cảm thấy có lỗi với chính người chồng, người vợ đang hiện hữu. Vậy có nguy hiểm cho hiện tại của bạn hay không khi mà bạn luôn ấp ủ một hình bóng khó phai trong tâm trí. Chắc chắn là có, nên đừng bao giờ so sánh tình đầu, tình cũ với người chồng, người vợ hiện tại. Đừng biến mình thành kẻ lừa dối, lợi dụng tình cảm để lấp đầy nỗi trống vắng trong tâm trí. Sau khi kết thúc cuộc tình đầu tiên, hãy để tâm hồn bạn lắng đọng, chấp nhận, ngừng tìm kiếm và vượt qua. Sau đó hãy yêu sâu sắc người yêu hiện tại để những hình ảnh trong kí ức chỉ là kỉ niệm mà không phải là nỗi ám ảnh nhớ thương để rồi sau đó giết chết hôn nhân của chính mình. Rồi một ngày hãy để những vấn vương bay xa, mỉm cười với hiện tại và cầu mong cho ai kia hạnh phúc vì giờ ai cũng đã khác xưa rồi! MIA

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

RONG KINH, CĂNG THẲNG MÃN TÍNH VÀ SANG CHẤN

Rong kinh – hiện tượng kinh nguyệt kéo dài bất thường trên 7 ngày hoặc ra máu nhiều hơn bình thường – không chỉ là vấn đề phụ khoa thuần túy mà còn có liên hệ chặt chẽ với trạng thái căng thẳng mãn tính, đặc biệt ở những người có tiền sử sang chấn tâm lý. Trong nhiều...

NGƯỜI ĐỒNG TÍNH NAM VÀ RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG TRONG GẮN BÓ

Với nhiều người đồng tính nam, rối loạn cương dương không đơn thuần là vấn đề thể chất, mà còn là tấm gương phản chiếu những tổn thương sâu kín về cảm xúc, sự xấu hổ và kiểu gắn bó không an toàn hình thành từ rất sớm. Lớn lên trong một xã hội nơi sự nam tính chuẩn mực...

VAI TRÒ TƯỞNG TƯỢNG, “OBJECTIFY” HOẶC PLAY TRONG TÌNH DỤC

Tình dục không chỉ là hành vi thể chất mà còn là trải nghiệm thần kinh – cảm xúc – tưởng tượng. Đôi khi, chính việc nghĩ đến tình dục, tưởng tượng về cơ thể người mình yêu trong một bối cảnh khiêu gợi, hay hóa thân vào những vai trò không thuộc “đời thật” lại khiến ta...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

CAN THIỆP BẮT BUỘC VỚI NGƯỜI GÂY RA BẠO HÀNH

  Can thiệp bắt buộc (Batterer Intervention Program – BIP) là một chiến lược cần thiết nhằm đối phó với hành vi bạo lực gia đình, đặc biệt ở nhóm nam giới bạo hành. Khác với các hình thức hòa giải hoặc xử phạt đơn thuần, BIP yêu cầu người bạo hành phải tham gia...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

NGOẠI TÌNH NƠI CÔNG SỞ

Trong không gian công sở, nơi những con người cùng chia sẻ mục tiêu nghề nghiệp, áp lực công việc và những khoảnh khắc đời thường tưởng như vô hại, đôi khi lại nảy sinh những mối liên kết tinh tế mà mạnh mẽ. Những tâm hồn lạc lối thường tìm thấy nhau ở đây – không...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

BẠO LỰC TÌNH DỤC TRONG CỘNG ĐỒNG LGBT+

Khi nhắc đến bạo lực tình dục, công chúng thường hình dung đến những tình huống dị nguyên – đàn ông dị tính tấn công người yếu thế, phụ nữ hoặc trẻ em. Nhưng trong cộng đồng LGBT+, bạo lực tình dục và thể lý lại tồn tại một cách thầm lặng, dai dẳng và thường bị che...