BẠO HÀNH TÂM LÝ TRONG TÌNH CẢM

BẠO HÀNH TÂM LÝ TRONG TÌNH CẢM

Sau đây là câu chuyện của N – cô bạn thân của tôi. Cô ấy đã hẹn hò gần hai năm với B – một chàng trai đạo mạo và thành đạt. Mọi người đều cảm thấy cô bạn tôi may mắn khi được một người ưu tú như vậy yêu thương điên cuồng mà không biết rằng, những ngày gắn bó với B. chính là quãng thời gian mà N. cảm thấy tồi tệ nhất. 

B. là một người cực kỳ hay ghen và có tính kiểm soát rất cao. Ngoài hắn ta, N. không được chuyện trò hay thân mật với bất cứ ai khác. Mọi chuyện đều phải làm theo ý muốn của B. Mỗi khi lên cơn ghen tuông hay cảm thấy không vừa ý, B. sẽ bóp cổ hoặc đánh đập N. Thậm chí còn có lần hắn dùng dao rạch chân N. và lấy kim châm vào tay N. vì cô ấy đi dự tiệc sinh nhật bạn thân mình mà không cho hắn ta biết.

Thế nhưng, bên cạnh những đớn đau về thể xác ấy, N. còn phải gánh chịu nỗi đau tinh thần lớn hơn nhiều. Cô bị chèn ép, chà đạp, xúc phạm bởi chính người mà mình yêu thương nhất. Ngày nào cũng vậy, cô thức dậy với gần mười tin nhắn từ người yêu. Sau đó, dù là thời điểm nào trong ngày, cô cũng phải “báo cáo” thật kỹ với hắn ta là mình đang ở đâu, đang làm gì, đang đi cùng ai, đi từ mấy giờ đến mấy giờ, trò chuyện những gì với nhau. Mạng xã hội của N. do B. toàn quyền quản lý và N. phải đăng hình ảnh với caption theo ý muốn của B. B. không cho phép N. nhắc đến bất cứ người nào khác và thậm chí còn nổi điên với đồng nghiệp của N. chỉ vì anh ấy giúp N. nhấn nút thang máy.

B. còn thường dùng những lời lẽ rất khó nghe để châm chọc và xúc phạm N. Hắn ta đối xử với N. tệ đến mức cô không muốn người thân và bạn bè của mình biết đến hắn ta. Thế nhưng, khi N. có ý định phản kháng, B. sẽ vô cùng tổn thương, không ngừng dọa nạt tự tử và cuối cùng, cô bạn tôi lại trở thành người phải cúi đầu nài nỉ xin lỗi.

Đối với nhiều người, tình yêu không phải là vị ngọt hay những buổi hẹn hò lãng mạn mà là chuỗi ngày sợ hãi, đớn đau dai dẳng, chẳng khác gì địa ngục trần gian. Lý do thường thấy nhất chính là vì họ cũng như N. – là nạn nhân của bạo hành về mặt tâm lý trong quan hệ tình cảm.

Bạo hành tâm lý trong quan hệ tình cảm ((Intimate partner violence) là hiện tượng một trong hai đối tác cố gắng kiểm soát đối phương một cách thái quá để có quyền lực trên người còn lại. Hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ mối quan hệ nào.

Tình yêu không phải cứ dằn xé, đau khổ, giày vò tâm can, hành hạ chính mình như trong những thước phim hay tiểu thuyết thì mới là tình yêu đích thực. Một mối quan hệ lành mạnh sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc, cải thiện bản thân theo chiều hướng tốt hơn. Người yêu bạn nên đem lại cho bạn cảm giác an toàn, được che chở, bảo vệ và tôn trọng chứ không phải sợ hãi, đau đớn dai dẳng. Tình yêu chân chính chính là khoảnh khắc hai bạn có thể dựa vào nhau để tìm kiếm sự bình yên, thấu hiểu và cảm thông. Nó sẽ khiến bạn yêu người ấy và càng thêm yêu chính mình, cùng nhau tận hưởng sự ngọt ngào, tự do và thoải mái.

Có nhiều định nghĩa khác nhau về tình yêu, nhưng làm tổn thương nhau chắc chắn không phải không phải là một định nghĩa tình yêu đích thực. Thứ “tình yêu” vặn vẹo kèm theo bạo hành tâm lý này càng kéo dài sẽ càng khiến bạn phải chịu nhiều thương tổn.

Người ta thường chỉ biết đến bạo hành thông qua những vết thương, bầm tím hay trầy xước. Bạo hành tâm lý khi yêu không như vậy, vì đây là một dạng bạo hành về tinh thần nên dấu hiệu cũng khó nhận biết hơn. Nhiều người thậm chí còn không biết mình đang bị bạo hành và cho rằng đó là biểu hiện của tình yêu “điên cuồng”, “bá đạo”. 

Nếu có những dấu hiệu này, chứng tỏ bạn cần xem xét nghiêm túc mối quan hệ của mình:

  • Người ấy luôn chỉ trích, hạ thấp giá trị của bạn, thậm chí là ở nơi công khai.
  • Người ấy luôn làm ngơ hoặc coi thường quan điểm và thành quả của bạn.
  • Người ấy luôn đổ lỗi cho bạn.
  • Người ấy kiểm soát bạn quá đà.
  • Người ấy bị ám ảnh chiếm hữu, bắt bạn phải từ bỏ mọi mối quan hệ cá nhân khác.
  • Người ấy liên tục kiểm tra bạn (tin nhắn, đang đi đâu, làm gì, với ai).
  • Bạn luôn sợ hãi và phải cẩn thận mọi lời nói và hành động trước mặt người ấy.
  • Bạn luôn tìm cách lẩn tránh một số đề tài vì lo người ấy sẽ nổi giận.
  • Bạn bị chai lì và lựa chọn buông xuôi cảm xúc.
  • Bạn cảm thấy mình đáng bị tổn thương và luôn tự trách bản thân.

Bạn xứng đáng để được hưởng sự tin tưởng và tôn trọng từ người yêu của mình. Bạn không phải là một món đồ mà người khác có thể toàn quyền sở hữu và giữ khư khư ở bên mình không buông. Bạn cũng không phải là một đối tượng “huấn luyện” nhằm áp vào một khuôn mẫu đúc sẵn theo ý muốn ai đó dưới danh nghĩa của tình yêu chân thành. Hãy mạnh dạn từ bỏ để có thể gặp được một người xứng đáng hơn, với một tình yêu lành mạnh và đáng trân trọng hơn.

CATHERINE

Sau đây là câu chuyện của N – cô bạn thân của tôi. Cô ấy đã hẹn hò gần hai năm với B – một chàng trai đạo mạo và thành đạt. Mọi người đều cảm thấy cô bạn tôi may mắn khi được một người ưu tú như vậy yêu thương điên cuồng mà không biết rằng, những ngày gắn bó với B. chính là quãng thời gian mà N. cảm thấy tồi tệ nhất. 

B. là một người cực kỳ hay ghen và có tính kiểm soát rất cao. Ngoài hắn ta, N. không được chuyện trò hay thân mật với bất cứ ai khác. Mọi chuyện đều phải làm theo ý muốn của B. Mỗi khi lên cơn ghen tuông hay cảm thấy không vừa ý, B. sẽ bóp cổ hoặc đánh đập N. Thậm chí còn có lần hắn dùng dao rạch chân N. và lấy kim châm vào tay N. vì cô ấy đi dự tiệc sinh nhật bạn thân mình mà không cho hắn ta biết.

Thế nhưng, bên cạnh những đớn đau về thể xác ấy, N. còn phải gánh chịu nỗi đau tinh thần lớn hơn nhiều. Cô bị chèn ép, chà đạp, xúc phạm bởi chính người mà mình yêu thương nhất. Ngày nào cũng vậy, cô thức dậy với gần mười tin nhắn từ người yêu. Sau đó, dù là thời điểm nào trong ngày, cô cũng phải “báo cáo” thật kỹ với hắn ta là mình đang ở đâu, đang làm gì, đang đi cùng ai, đi từ mấy giờ đến mấy giờ, trò chuyện những gì với nhau. Mạng xã hội của N. do B. toàn quyền quản lý và N. phải đăng hình ảnh với caption theo ý muốn của B. B. không cho phép N. nhắc đến bất cứ người nào khác và thậm chí còn nổi điên với đồng nghiệp của N. chỉ vì anh ấy giúp N. nhấn nút thang máy.

B. còn thường dùng những lời lẽ rất khó nghe để châm chọc và xúc phạm N. Hắn ta đối xử với N. tệ đến mức cô không muốn người thân và bạn bè của mình biết đến hắn ta. Thế nhưng, khi N. có ý định phản kháng, B. sẽ vô cùng tổn thương, không ngừng dọa nạt tự tử và cuối cùng, cô bạn tôi lại trở thành người phải cúi đầu nài nỉ xin lỗi.

Đối với nhiều người, tình yêu không phải là vị ngọt hay những buổi hẹn hò lãng mạn mà là chuỗi ngày sợ hãi, đớn đau dai dẳng, chẳng khác gì địa ngục trần gian. Lý do thường thấy nhất chính là vì họ cũng như N. – là nạn nhân của bạo hành về mặt tâm lý trong quan hệ tình cảm.

Bạo hành tâm lý trong quan hệ tình cảm ((Intimate partner violence) là hiện tượng một trong hai đối tác cố gắng kiểm soát đối phương một cách thái quá để có quyền lực trên người còn lại. Hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ mối quan hệ nào.

Tình yêu không phải cứ dằn xé, đau khổ, giày vò tâm can, hành hạ chính mình như trong những thước phim hay tiểu thuyết thì mới là tình yêu đích thực. Một mối quan hệ lành mạnh sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc, cải thiện bản thân theo chiều hướng tốt hơn. Người yêu bạn nên đem lại cho bạn cảm giác an toàn, được che chở, bảo vệ và tôn trọng chứ không phải sợ hãi, đau đớn dai dẳng. Tình yêu chân chính chính là khoảnh khắc hai bạn có thể dựa vào nhau để tìm kiếm sự bình yên, thấu hiểu và cảm thông. Nó sẽ khiến bạn yêu người ấy và càng thêm yêu chính mình, cùng nhau tận hưởng sự ngọt ngào, tự do và thoải mái.

Có nhiều định nghĩa khác nhau về tình yêu, nhưng làm tổn thương nhau chắc chắn không phải không phải là một định nghĩa tình yêu đích thực. Thứ “tình yêu” vặn vẹo kèm theo bạo hành tâm lý này càng kéo dài sẽ càng khiến bạn phải chịu nhiều thương tổn.

Người ta thường chỉ biết đến bạo hành thông qua những vết thương, bầm tím hay trầy xước. Bạo hành tâm lý khi yêu không như vậy, vì đây là một dạng bạo hành về tinh thần nên dấu hiệu cũng khó nhận biết hơn. Nhiều người thậm chí còn không biết mình đang bị bạo hành và cho rằng đó là biểu hiện của tình yêu “điên cuồng”, “bá đạo”. 

Nếu có những dấu hiệu này, chứng tỏ bạn cần xem xét nghiêm túc mối quan hệ của mình:

  • Người ấy luôn chỉ trích, hạ thấp giá trị của bạn, thậm chí là ở nơi công khai.
  • Người ấy luôn làm ngơ hoặc coi thường quan điểm và thành quả của bạn.
  • Người ấy luôn đổ lỗi cho bạn.
  • Người ấy kiểm soát bạn quá đà.
  • Người ấy bị ám ảnh chiếm hữu, bắt bạn phải từ bỏ mọi mối quan hệ cá nhân khác.
  • Người ấy liên tục kiểm tra bạn (tin nhắn, đang đi đâu, làm gì, với ai).
  • Bạn luôn sợ hãi và phải cẩn thận mọi lời nói và hành động trước mặt người ấy.
  • Bạn luôn tìm cách lẩn tránh một số đề tài vì lo người ấy sẽ nổi giận.
  • Bạn bị chai lì và lựa chọn buông xuôi cảm xúc.
  • Bạn cảm thấy mình đáng bị tổn thương và luôn tự trách bản thân.

Bạn xứng đáng để được hưởng sự tin tưởng và tôn trọng từ người yêu của mình. Bạn không phải là một món đồ mà người khác có thể toàn quyền sở hữu và giữ khư khư ở bên mình không buông. Bạn cũng không phải là một đối tượng “huấn luyện” nhằm áp vào một khuôn mẫu đúc sẵn theo ý muốn ai đó dưới danh nghĩa của tình yêu chân thành. Hãy mạnh dạn từ bỏ để có thể gặp được một người xứng đáng hơn, với một tình yêu lành mạnh và đáng trân trọng hơn.

CATHERINE

CÔ ĐƠN DƯỚI GÓC NHÌN SINH HỌC THẦN KINH

  Cô đơn không chỉ là cảm giác trống trải hay nỗi buồn thoáng qua, mà thực sự là một trải nghiệm đau đớn ở cấp độ sinh học thần kinh. Con người là sinh vật xã hội, bộ não chúng ta tiến hóa để duy trì kết nối với nhóm nhằm đảm bảo sự tồn tại. Khi bị tách rời hoặc...

CÔ ĐƠN VÀ TRẦM CẢM

  Cô đơn là một trải nghiệm phổ biến, ai trong chúng ta cũng từng trải qua. Thế nhưng, khi nỗi cô đơn kéo dài và không được xoa dịu bằng sự kết nối, sự lắng nghe và những vòng tay ấm áp, nó có thể trở thành mảnh đất màu mỡ cho trầm cảm hình thành. Về mặt sinh học...

CĂNG THẲNG VÀ KHẢ NĂNG THỤ THAI, MANG THAI

  Hệ thống đáp ứng với căng thẳng (stress response system) là một cơ chế sinh học phức tạp, trong đó trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận (HPA axis) đóng vai trò trung tâm. Khi cơ thể đối mặt với áp lực, hormone cortisol và catecholamine (adrenaline,...

KHI ĐÀN ÔNG PHÂN LY

  Nhiều người đàn ông trưởng thành mang trong mình những vết thương vô hình từ sang chấn và bạo hành thời thơ ấu. Trải qua những tình huống bị xâm phạm, bị làm nhục hoặc phải sống trong môi trường bạo lực, họ học cách “cắt kết nối” khỏi cảm xúc để sinh tồn. Sự...

TOXIC STRESS THỜI THƠ ẤU VÀ DI SẢN SANG CHẤN

Trong những năm đầu đời, trẻ em cần một môi trường an toàn, ổn định và đầy yêu thương để phát triển lành mạnh. Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng có được nền tảng đó. Nhiều em phải trải qua trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu (Adverse Childhood Experiences – ACEs) như...

GIA ĐÌNH “BỆNH LÝ”

Trong nhiều gia đình bệnh lý, sự kết hợp giữa một người cha hoặc mẹ mang đặc điểm nhân cách ái kỷ và một người còn lại có xu hướng rối loạn nhân cách ranh giới (borderline) thường tạo nên một trường bạo lực tâm lý liên tục. Người ái kỷ cần kiểm soát, thống trị và luôn...

CÔ ĐƠN DƯỚI GÓC NHÌN SINH HỌC THẦN KINH

  Cô đơn không chỉ là cảm giác trống trải hay nỗi buồn thoáng qua, mà thực sự là một trải nghiệm đau đớn ở cấp độ sinh học thần kinh. Con người là sinh vật xã hội, bộ não chúng ta tiến hóa để duy trì kết nối với nhóm nhằm đảm bảo sự tồn tại. Khi bị tách rời hoặc...

CÔ ĐƠN VÀ TRẦM CẢM

  Cô đơn là một trải nghiệm phổ biến, ai trong chúng ta cũng từng trải qua. Thế nhưng, khi nỗi cô đơn kéo dài và không được xoa dịu bằng sự kết nối, sự lắng nghe và những vòng tay ấm áp, nó có thể trở thành mảnh đất màu mỡ cho trầm cảm hình thành. Về mặt sinh học...

CĂNG THẲNG VÀ KHẢ NĂNG THỤ THAI, MANG THAI

  Hệ thống đáp ứng với căng thẳng (stress response system) là một cơ chế sinh học phức tạp, trong đó trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận (HPA axis) đóng vai trò trung tâm. Khi cơ thể đối mặt với áp lực, hormone cortisol và catecholamine (adrenaline,...

KHI ĐÀN ÔNG PHÂN LY

  Nhiều người đàn ông trưởng thành mang trong mình những vết thương vô hình từ sang chấn và bạo hành thời thơ ấu. Trải qua những tình huống bị xâm phạm, bị làm nhục hoặc phải sống trong môi trường bạo lực, họ học cách “cắt kết nối” khỏi cảm xúc để sinh tồn. Sự...

TOXIC STRESS THỜI THƠ ẤU VÀ DI SẢN SANG CHẤN

Trong những năm đầu đời, trẻ em cần một môi trường an toàn, ổn định và đầy yêu thương để phát triển lành mạnh. Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng có được nền tảng đó. Nhiều em phải trải qua trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu (Adverse Childhood Experiences – ACEs) như...

GIA ĐÌNH “BỆNH LÝ”

Trong nhiều gia đình bệnh lý, sự kết hợp giữa một người cha hoặc mẹ mang đặc điểm nhân cách ái kỷ và một người còn lại có xu hướng rối loạn nhân cách ranh giới (borderline) thường tạo nên một trường bạo lực tâm lý liên tục. Người ái kỷ cần kiểm soát, thống trị và luôn...

HÃY RỜI ĐI KHỎI CHA MẸ ĐỘC HẠI

  Trong văn hóa Việt Nam, cha mẹ luôn được coi là gốc rễ, là nơi con cái phải kính trọng và chăm sóc trọn đời. Tuy nhiên, không phải mọi cha mẹ đều mang đến sự an toàn và tình yêu lành mạnh. Với những cha mẹ độc hại, đặc biệt khi có đặc điểm của rối loạn nhân...

RỜI KHỎI MỐI QUAN HỆ ĐỘC HẠI KHI QUÁ MUỘN

  Trong các mối quan hệ tình cảm, tình yêu và lòng trung thành thường khiến chúng ta tin rằng sự kiên nhẫn có thể thay đổi người kia. Tuy nhiên, khi sống cùng người mắc rối loạn nhân cách nhóm B như ái kỷ, ranh giới, chống đối xã hội hay kịch tính, sự kiên nhẫn...

NGOẠI TÌNH “MÃN TÍNH”

  Rối loạn nhân cách nhóm B bao gồm bốn dạng chính: ái kỷ (narcissistic), ranh giới (borderline), chống đối xã hội (antisocial) và kịch tính (histrionic). Điểm chung của nhóm này là sự kịch tính, hỗn loạn, bốc đồng và khó kiểm soát cảm xúc, khiến các mối quan hệ...

MỐI QUAN HỆ ĐỘC HẠI

Một mối quan hệ, dù là tình yêu, hôn nhân hay gia đình, đều cần dựa trên nền tảng tôn trọng, an toàn và nâng đỡ lẫn nhau. Tuy nhiên, không phải lúc nào điều này cũng diễn ra. Khi một mối quan hệ trở thành nguồn gốc của căng thẳng, sợ hãi và tổn thương triền miên, nó...