MANG DANH NGHĨA SINH THÀNH

MANG DANH NGHĨA SINH THÀNH

Con bé ngồi đó thật lâu, dường như là bất động. Nó đã không ăn, không ngủ mấy ngày liền. Nó đăm đăm nhìn vào thân thể đang bốc mùi kia. Mũi nó dường như đặc quánh, nó không thể ngửi được mùi gì nữa.

Nó nhìn cái xác thối, đâu đó đã 4-5 ngày trôi qua mà ngoài nó ra, không ai biết kẻ đó đã chết. Nó lại nhìn quanh căn phòng, kẻ vừa chết kia, đến lúc chết cũng không có gì quý giá cho riêng mình. Sau mười mấy năm bôn ba mà đến một chiếc điện thoại tử tế cũng không có, một miếng trang sức cũng không, một cây son mắc tiền hơn hàng chợ trôi nổi cũng chẳng có. 

Kẻ ấy đã lìa khỏi cuộc đời này với một tài khoản rỗng tuếch và một trái tim trống rỗng yêu thương. 

Cú điện thoại chợt cắt ngang dòng suy nghĩ của nó, là mẹ của kẻ đang nằm kia gọi. Sau ba hồi chuông không lời đáp, nó nhìn dòng tin nhắn vừa được gửi vào trước khi ánh sáng điện thoại tắt ngúm: “Con quỷ kia, mày chết đâu rồi, má mày gọi mà cũng không nghe máy? Tới giờ mà sao còn chưa chuyển tiền cho tao?”.

Nó cười khẩy. Nó cảm thấy đáng đời cho kẻ đang nằm kia lắm. “Mày thấy không? Tao tiễn mày về với đất là đúng quá rồi, mẹ mày mà còn không thương thì ai trong cuộc đời này có thể thương được mày nữa?”

Cái thây lạnh lẽo và vô hồn ấy đáp lại nó bằng một mùi tanh tưởi của lòng người. 

Nó lại nhìn quanh căn phòng bé xíu, ọp ẹp 9 mét vuông với những thứ đồ không có gì đáng giá. Chiếc nồi cơm cũ mèm từ thuở mới lên Sài Gòn, bây giờ mà nấu phải đè cây đũa lên. Chẳng có gì mới từ bếp gas con, đến mấy cái chén dĩa mẻ, nồi chảo bong tróc, hơn mười bộ đồ mà quý giá nhất chắc là chiếc váy do nhỏ bạn thân tặng… 

Vậy là nó đã xuống tay với một kẻ đáng thương như vậy ư?

Đang miên man trong dòng suy nghĩ thì tiếng gõ cửa phòng khiến nó giật mình. Là ai đó giao thư. Anh ấy đã đến đây lần thứ 2. Và có lẽ người ta sẽ nhanh chóng phát hiện ra thôi. 

Tiếng anh ấy hỏi với sang hàng xóm làm người cũng nghi hoặc. Hôm sau, công an đến, phá cửa. Người ta choáng ngợp với mùi tử khí. Nó nhìn mấy anh công an xử lý thi thể, lấy lời khai, lấy mẫu hiện trường… Nó nhìn xác cô gái và vết máu chảy dài từ cổ tay. 

Sau cái kết luận tự tử, người ta nhanh chóng đưa cái thi thể ấy vào Bình Hưng Hoà. Mẹ cô gái chỉ ậm ừ rằng – thì – là đã biết chuyện, và thế rồi cái hũ tro cốt của cô gái cũng không ai nhận, vô chủ nằm vất vưởng trong chùa. 

Nó nhìn xác cô gái được quấn vào trong lớp áo quan đưa vào lò thiêu. Thoắt vài giờ hóa thành cát bụi trong một chiếc lọ sành bé xíu. 

Phải, cô gái ấy chính là nó, mà không, bây giờ cũng không hẳn là nó nữa. 

16 tuổi nó đã phải lên Sài Gòn làm việc để trả nợ bài bạc cho mẹ. Và cứ thế, chuỗi ngày cắm đầu hết việc này đến việc khác chỉ để trả nợ và chu cấp tiền về nhà cứ thế mà đẵng đẵng 12 năm.  Đó là trách nhiệm, là nghĩa vụ như mẹ nó đã nói. Tiền nó gửi về không chỉ nợ nần của mẹ, và còn cả nuôi thằng em con dì mà mẹ nó nhận lãnh trách nhiệm nuôi trong khi ba mẹ đứa em họ của nó vẫn còn sống sờ sờ ra đó. Mẹ nó đã choàng lên vai nó một thứ trách nhiệm nuôi em họ mà đến lúc chết đi nó cũng không hiểu tại làm sao. 

Nó – một đứa con gái 27-28 tuổi không tiền bạc, chưa từng sắm sửa thứ gì quý giá cho bản thân, chưa từng yêu và được yêu. Nó vốn dĩ đã muốn chấp nhận số phận và cuộc sống như thế, bởi bản tính hiền lành, nhẫn nhịn, và hy vọng đợi đứa em trưởng thành, nó sẽ có thể sống cho riêng mình. Nhưng chính người mẹ nó yêu thương và cố gắng trong suốt bao nhiêu năm qua đã dồn nó vào đường cùng, dịch Covid xảy ra, 4 tháng thất nghiệp là 4 tháng nó nhận bao nhiêu là chì chiết từ mẹ, chỉ bởi sao không biết kiếm tiền về nuôi em. 

Bây giờ khi đã không còn trên cõi đời này, nó lại không biết nên tha thứ hay sân hận mẹ mình. Rốt cuộc mẹ xem nó là gì?  Sự tồn tại của nó trong cõi đời này liệu có ý nghĩa gì? Chưa bao giờ nó được nghe mẹ hỏi “con đi làm về chưa? ăn cơm chưa? nay ăn cơm với gì?”. Mẹ chưa từng biết nó phải thức dậy mấy giờ, chỉ được ngủ khi nào, ốm đau ra sao. Mẹ nó chỉ ngắn gọn và vỏn vẹn một câu: Khi nào gửi tiền về? Chẳng biết từ khi nào nó cảm thấy mẹ như chiếc đồng hồ nhắc tiền rất đúng ngày giờ và chuẩn xác chưa bao giờ lệch kim. Mẹ nó chưa từng nghĩ đến năm nay nó đã ngấp nghé 30 tuổi, cuộc sống của nó trong tương lai như thế nào khi vẫn vô sản và không ai bầu bạn? 

Cuộc sống 4 tháng dịch giãn cách bế tắc như thế nào mẹ nó chưa bao giờ hỏi han tới. Rau cơm phải cậy nhờ hàng xóm. Chút tiền tiết kiệm bé mọn cuối cùng vẫn phải gửi về quê. Khao khát sống một cuộc đời bình thường cũng gần như quá sức với nó lúc này. Nó thực sự bế tắc. Nó thực sự tuyệt vọng và cùng đường. Nó không còn đủ sức lực để vùng vẫy khỏi trói buộc mang danh nghĩa công ơn sinh thành này nữa.  

Thôi thì đành mang sinh mạng này đem trả lại mẹ cha, mặc cho thế gian độc mồm phán xét. 

Có một sự thật đau lòng là không phải cha mẹ nào cũng thương con. Và chưa chắc đứa trẻ nào sinh ra cũng có phúc phần có được chữ NHÀ đúng nghĩa. 

Chỉ mong khi ai đó bơ vơ giữa cuộc đời bởi hoàn cảnh tương tự có thêm sức mạnh tạo ra được giới hạn và biết từ chối để thay đổi cuộc sống. Biết hiếu thảo nhưng phải biết từ chối những điều không nằm trong phạm vi trách nhiệm và nghĩa vụ của mình. 

Và mong các bậc cha mẹ đừng bao giờ trói buộc những đứa con mình bằng những lời nói sắc nhọn như kim và dồn chúng vào đường cùng. Đừng lợi dụng danh nghĩa sinh thành để dồn ép chúng phải theo ý mình. Từ lúc sinh ra đời, con cái đã dần trở thành một cá thể độc lập. Đời sống con cái luôn dài hơn cha mẹ, và chúng đã dần có một cuộc đời riêng từ lúc khóc chào đời. Sự kỳ vọng hay cái mong muốn con cái hoàn thành những điều mình chưa hoặc không đạt được của cha mẹ sẽ chính là áp lực chèn ép lên hạnh phúc đúng nghĩa mà những đứa con mong cầu sau này. 

Vì vậy, tôn trọng cuộc đời riêng cũng là một lối sống văn minh cần có giữa những thế hệ trong cùng một gia đình. 

Cầu mong em sẽ an yên từ lúc hóa hư không, em nhé. 

LẠC NHIÊN

Con bé ngồi đó thật lâu, dường như là bất động. Nó đã không ăn, không ngủ mấy ngày liền. Nó đăm đăm nhìn vào thân thể đang bốc mùi kia. Mũi nó dường như đặc quánh, nó không thể ngửi được mùi gì nữa.

Nó nhìn cái xác thối, đâu đó đã 4-5 ngày trôi qua mà ngoài nó ra, không ai biết kẻ đó đã chết. Nó lại nhìn quanh căn phòng, kẻ vừa chết kia, đến lúc chết cũng không có gì quý giá cho riêng mình. Sau mười mấy năm bôn ba mà đến một chiếc điện thoại tử tế cũng không có, một miếng trang sức cũng không, một cây son mắc tiền hơn hàng chợ trôi nổi cũng chẳng có. 

Kẻ ấy đã lìa khỏi cuộc đời này với một tài khoản rỗng tuếch và một trái tim trống rỗng yêu thương. 

Cú điện thoại chợt cắt ngang dòng suy nghĩ của nó, là mẹ của kẻ đang nằm kia gọi. Sau ba hồi chuông không lời đáp, nó nhìn dòng tin nhắn vừa được gửi vào trước khi ánh sáng điện thoại tắt ngúm: “Con quỷ kia, mày chết đâu rồi, má mày gọi mà cũng không nghe máy? Tới giờ mà sao còn chưa chuyển tiền cho tao?”.

Nó cười khẩy. Nó cảm thấy đáng đời cho kẻ đang nằm kia lắm. “Mày thấy không? Tao tiễn mày về với đất là đúng quá rồi, mẹ mày mà còn không thương thì ai trong cuộc đời này có thể thương được mày nữa?”

Cái thây lạnh lẽo và vô hồn ấy đáp lại nó bằng một mùi tanh tưởi của lòng người. 

Nó lại nhìn quanh căn phòng bé xíu, ọp ẹp 9 mét vuông với những thứ đồ không có gì đáng giá. Chiếc nồi cơm cũ mèm từ thuở mới lên Sài Gòn, bây giờ mà nấu phải đè cây đũa lên. Chẳng có gì mới từ bếp gas con, đến mấy cái chén dĩa mẻ, nồi chảo bong tróc, hơn mười bộ đồ mà quý giá nhất chắc là chiếc váy do nhỏ bạn thân tặng… 

Vậy là nó đã xuống tay với một kẻ đáng thương như vậy ư?

Đang miên man trong dòng suy nghĩ thì tiếng gõ cửa phòng khiến nó giật mình. Là ai đó giao thư. Anh ấy đã đến đây lần thứ 2. Và có lẽ người ta sẽ nhanh chóng phát hiện ra thôi. 

Tiếng anh ấy hỏi với sang hàng xóm làm người cũng nghi hoặc. Hôm sau, công an đến, phá cửa. Người ta choáng ngợp với mùi tử khí. Nó nhìn mấy anh công an xử lý thi thể, lấy lời khai, lấy mẫu hiện trường… Nó nhìn xác cô gái và vết máu chảy dài từ cổ tay. 

Sau cái kết luận tự tử, người ta nhanh chóng đưa cái thi thể ấy vào Bình Hưng Hoà. Mẹ cô gái chỉ ậm ừ rằng – thì – là đã biết chuyện, và thế rồi cái hũ tro cốt của cô gái cũng không ai nhận, vô chủ nằm vất vưởng trong chùa. 

Nó nhìn xác cô gái được quấn vào trong lớp áo quan đưa vào lò thiêu. Thoắt vài giờ hóa thành cát bụi trong một chiếc lọ sành bé xíu. 

Phải, cô gái ấy chính là nó, mà không, bây giờ cũng không hẳn là nó nữa. 

16 tuổi nó đã phải lên Sài Gòn làm việc để trả nợ bài bạc cho mẹ. Và cứ thế, chuỗi ngày cắm đầu hết việc này đến việc khác chỉ để trả nợ và chu cấp tiền về nhà cứ thế mà đẵng đẵng 12 năm.  Đó là trách nhiệm, là nghĩa vụ như mẹ nó đã nói. Tiền nó gửi về không chỉ nợ nần của mẹ, và còn cả nuôi thằng em con dì mà mẹ nó nhận lãnh trách nhiệm nuôi trong khi ba mẹ đứa em họ của nó vẫn còn sống sờ sờ ra đó. Mẹ nó đã choàng lên vai nó một thứ trách nhiệm nuôi em họ mà đến lúc chết đi nó cũng không hiểu tại làm sao. 

Nó – một đứa con gái 27-28 tuổi không tiền bạc, chưa từng sắm sửa thứ gì quý giá cho bản thân, chưa từng yêu và được yêu. Nó vốn dĩ đã muốn chấp nhận số phận và cuộc sống như thế, bởi bản tính hiền lành, nhẫn nhịn, và hy vọng đợi đứa em trưởng thành, nó sẽ có thể sống cho riêng mình. Nhưng chính người mẹ nó yêu thương và cố gắng trong suốt bao nhiêu năm qua đã dồn nó vào đường cùng, dịch Covid xảy ra, 4 tháng thất nghiệp là 4 tháng nó nhận bao nhiêu là chì chiết từ mẹ, chỉ bởi sao không biết kiếm tiền về nuôi em. 

Bây giờ khi đã không còn trên cõi đời này, nó lại không biết nên tha thứ hay sân hận mẹ mình. Rốt cuộc mẹ xem nó là gì?  Sự tồn tại của nó trong cõi đời này liệu có ý nghĩa gì? Chưa bao giờ nó được nghe mẹ hỏi “con đi làm về chưa? ăn cơm chưa? nay ăn cơm với gì?”. Mẹ chưa từng biết nó phải thức dậy mấy giờ, chỉ được ngủ khi nào, ốm đau ra sao. Mẹ nó chỉ ngắn gọn và vỏn vẹn một câu: Khi nào gửi tiền về? Chẳng biết từ khi nào nó cảm thấy mẹ như chiếc đồng hồ nhắc tiền rất đúng ngày giờ và chuẩn xác chưa bao giờ lệch kim. Mẹ nó chưa từng nghĩ đến năm nay nó đã ngấp nghé 30 tuổi, cuộc sống của nó trong tương lai như thế nào khi vẫn vô sản và không ai bầu bạn? 

Cuộc sống 4 tháng dịch giãn cách bế tắc như thế nào mẹ nó chưa bao giờ hỏi han tới. Rau cơm phải cậy nhờ hàng xóm. Chút tiền tiết kiệm bé mọn cuối cùng vẫn phải gửi về quê. Khao khát sống một cuộc đời bình thường cũng gần như quá sức với nó lúc này. Nó thực sự bế tắc. Nó thực sự tuyệt vọng và cùng đường. Nó không còn đủ sức lực để vùng vẫy khỏi trói buộc mang danh nghĩa công ơn sinh thành này nữa.  

Thôi thì đành mang sinh mạng này đem trả lại mẹ cha, mặc cho thế gian độc mồm phán xét. 

Có một sự thật đau lòng là không phải cha mẹ nào cũng thương con. Và chưa chắc đứa trẻ nào sinh ra cũng có phúc phần có được chữ NHÀ đúng nghĩa. 

Chỉ mong khi ai đó bơ vơ giữa cuộc đời bởi hoàn cảnh tương tự có thêm sức mạnh tạo ra được giới hạn và biết từ chối để thay đổi cuộc sống. Biết hiếu thảo nhưng phải biết từ chối những điều không nằm trong phạm vi trách nhiệm và nghĩa vụ của mình. 

Và mong các bậc cha mẹ đừng bao giờ trói buộc những đứa con mình bằng những lời nói sắc nhọn như kim và dồn chúng vào đường cùng. Đừng lợi dụng danh nghĩa sinh thành để dồn ép chúng phải theo ý mình. Từ lúc sinh ra đời, con cái đã dần trở thành một cá thể độc lập. Đời sống con cái luôn dài hơn cha mẹ, và chúng đã dần có một cuộc đời riêng từ lúc khóc chào đời. Sự kỳ vọng hay cái mong muốn con cái hoàn thành những điều mình chưa hoặc không đạt được của cha mẹ sẽ chính là áp lực chèn ép lên hạnh phúc đúng nghĩa mà những đứa con mong cầu sau này. 

Vì vậy, tôn trọng cuộc đời riêng cũng là một lối sống văn minh cần có giữa những thế hệ trong cùng một gia đình. 

Cầu mong em sẽ an yên từ lúc hóa hư không, em nhé. 

LẠC NHIÊN

TẠI SAO VIỆT NAM ÍT NƠI ĐÀO TẠO TÂM LÝ TRỊ LIỆU?

Tâm lý trị liệu – hiểu như một ngành khoa học ứng dụng đòi hỏi đào tạo bài bản, giám sát lâm sàng và tiêu chuẩn đạo đức nghiêm ngặt – hiện còn khan hiếm tại Việt Nam. Sự thiếu hụt này không chỉ đến từ khó khăn trong hệ thống giáo dục mà còn bắt nguồn từ văn hóa, chính...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

TẠI SAO VIỆT NAM ÍT NƠI ĐÀO TẠO TÂM LÝ TRỊ LIỆU?

Tâm lý trị liệu – hiểu như một ngành khoa học ứng dụng đòi hỏi đào tạo bài bản, giám sát lâm sàng và tiêu chuẩn đạo đức nghiêm ngặt – hiện còn khan hiếm tại Việt Nam. Sự thiếu hụt này không chỉ đến từ khó khăn trong hệ thống giáo dục mà còn bắt nguồn từ văn hóa, chính...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

NHỮNG ĐỨA TRẺ ĂN CẮP

Tiếng nói thầm lặng của nỗi đau Khi một đứa trẻ bị phát hiện ăn cắp, người lớn thường vội vàng quy kết đó là hành vi sai trái, vô đạo đức hay “mất dạy”. Thế nhưng, nếu ta dừng lại để lắng nghe phía sau hành vi ấy, ta sẽ nhận ra đó không chỉ là câu chuyện về một món đồ...

PHÂN LY, TÊ LIỆT, ĐÔNG CỨNG GÂY ĐAU KHI QUAN HỆ

  Hiện tượng tê liệt, đông cứng hoặc phân ly ở bộ phận sinh dục nữ là một chủ đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng trong lĩnh vực trị liệu tình dục và sang chấn. Đây không phải là dấu hiệu của sự “lạnh lùng” hay “thiếu ham muốn” như nhiều người lầm tưởng, mà là phản...

RỐI LOẠN PHÂN LY

  Khi tâm trí tách rời để sinh tồn Rối loạn phân ly là một cơ chế tự bảo vệ phức tạp của tâm trí, xảy ra khi con người phải đối diện với những trải nghiệm quá sức chịu đựng, thường là sang chấn nghiêm trọng trong thời thơ ấu như bạo hành, xâm hại tình dục, bỏ...