ÁI KỶ VÀ SỰ HỦY HOẠI CẢM XÚC

ÁI KỶ VÀ SỰ HỦY HOẠI CẢM XÚC

 

Người mắc chứng ái kỷ thường khiến người khác bị cuốn vào một thế giới đầy hỗn loạn và tổn thương. Họ là những kẻ luôn khao khát được ngưỡng mộ, được xem là trung tâm của mọi sự chú ý.

Đằng sau vẻ ngoài tự tin, quyến rũ và thành công là một cái tôi mong manh đến mức phải liên tục được củng cố bằng những phản hồi tích cực từ người khác. Sự yếm thế của họ được che đậy bởi một mặt nạ quyền lực, điều khiển và thao túng.

Những người ái kỷ không ngần ngại khai thác tình cảm, lòng tin và sự nhẫn nhịn của người khác để phục vụ cho nhu cầu cá nhân. Họ có thể làm bạn cảm thấy mình quan trọng trong một khoảnh khắc, nhưng nhanh chóng hắt hủi, xem thường bạn khi không còn giá trị lợi dụng.

Trong mối quan hệ, họ thường thủ vai “nạn nhân”, che giấu hành vi độc hại dưới lớp vỏ bị tổn thương. Họ thao túng bạn bằng cảm giác tội lỗi, khiến bạn luôn phải chạy theo để “sửa sai”, để được yêu thương trở lại.

Khi yêu một người ái kỷ, bạn có thể bắt đầu nghi ngờ chính mình, đánh mất lòng tin vào cảm xúc cá nhân, và dần cảm thấy bản thân không còn đủ tốt.

Họ khiến bạn tin rằng mọi vấn đề đều bắt nguồn từ bạn, rằng nếu bạn cố gắng hơn, nhẫn nhịn hơn, thì mối quan hệ sẽ ổn. Nhưng sự thật là không có điểm dừng cho những đòi hỏi và sự bất mãn của họ.

Điều đáng sợ ở người ái kỷ không chỉ là hành vi kiểm soát, mà còn là sự không khả năng đối diện với chính mình. Họ bị mắc kẹt trong thế giới của ảo tưởng, nơi họ là nạn nhân, là người không bao giờ sai, và không cần thay đổi.

Chỉ khi đối mặt với một biến cố đủ lớn – một sự thật không thể phủ nhận – lớp vỏ tự tôn ấy mới có thể rạn nứt. Nhưng ngay cả lúc đó, con đường chuyển hóa vẫn rất mong manh.

Quan trọng nhất, bạn cần hiểu: bạn không có nghĩa vụ phải “cứu” họ. Sự thay đổi, nếu có, chỉ bắt đầu từ bên trong chính họ. Và bạn – người đã chịu đựng, nhẫn nhịn và hy sinh – xứng đáng được chữa lành và yêu thương trong một mối quan hệ lành mạnh, nơi bạn được nhìn nhận đúng với giá trị của mình.

MIA NGUYỄN

Người mắc chứng ái kỷ thường khiến người khác bị cuốn vào một thế giới đầy hỗn loạn và tổn thương. Họ là những kẻ luôn khao khát được ngưỡng mộ, được xem là trung tâm của mọi sự chú ý.

Đằng sau vẻ ngoài tự tin, quyến rũ và thành công là một cái tôi mong manh đến mức phải liên tục được củng cố bằng những phản hồi tích cực từ người khác. Sự yếm thế của họ được che đậy bởi một mặt nạ quyền lực, điều khiển và thao túng.

Những người ái kỷ không ngần ngại khai thác tình cảm, lòng tin và sự nhẫn nhịn của người khác để phục vụ cho nhu cầu cá nhân. Họ có thể làm bạn cảm thấy mình quan trọng trong một khoảnh khắc, nhưng nhanh chóng hắt hủi, xem thường bạn khi không còn giá trị lợi dụng.

Trong mối quan hệ, họ thường thủ vai “nạn nhân”, che giấu hành vi độc hại dưới lớp vỏ bị tổn thương. Họ thao túng bạn bằng cảm giác tội lỗi, khiến bạn luôn phải chạy theo để “sửa sai”, để được yêu thương trở lại.

Khi yêu một người ái kỷ, bạn có thể bắt đầu nghi ngờ chính mình, đánh mất lòng tin vào cảm xúc cá nhân, và dần cảm thấy bản thân không còn đủ tốt.

Họ khiến bạn tin rằng mọi vấn đề đều bắt nguồn từ bạn, rằng nếu bạn cố gắng hơn, nhẫn nhịn hơn, thì mối quan hệ sẽ ổn. Nhưng sự thật là không có điểm dừng cho những đòi hỏi và sự bất mãn của họ.

Điều đáng sợ ở người ái kỷ không chỉ là hành vi kiểm soát, mà còn là sự không khả năng đối diện với chính mình. Họ bị mắc kẹt trong thế giới của ảo tưởng, nơi họ là nạn nhân, là người không bao giờ sai, và không cần thay đổi.

Chỉ khi đối mặt với một biến cố đủ lớn – một sự thật không thể phủ nhận – lớp vỏ tự tôn ấy mới có thể rạn nứt. Nhưng ngay cả lúc đó, con đường chuyển hóa vẫn rất mong manh.

Quan trọng nhất, bạn cần hiểu: bạn không có nghĩa vụ phải “cứu” họ. Sự thay đổi, nếu có, chỉ bắt đầu từ bên trong chính họ. Và bạn – người đã chịu đựng, nhẫn nhịn và hy sinh – xứng đáng được chữa lành và yêu thương trong một mối quan hệ lành mạnh, nơi bạn được nhìn nhận đúng với giá trị của mình.

MIA NGUYỄN

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

NHỮNG ĐỨA TRẺ ĂN CẮP

Tiếng nói thầm lặng của nỗi đau Khi một đứa trẻ bị phát hiện ăn cắp, người lớn thường vội vàng quy kết đó là hành vi sai trái, vô đạo đức hay “mất dạy”. Thế nhưng, nếu ta dừng lại để lắng nghe phía sau hành vi ấy, ta sẽ nhận ra đó không chỉ là câu chuyện về một món đồ...

PHÂN LY, TÊ LIỆT, ĐÔNG CỨNG GÂY ĐAU KHI QUAN HỆ

  Hiện tượng tê liệt, đông cứng hoặc phân ly ở bộ phận sinh dục nữ là một chủ đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng trong lĩnh vực trị liệu tình dục và sang chấn. Đây không phải là dấu hiệu của sự “lạnh lùng” hay “thiếu ham muốn” như nhiều người lầm tưởng, mà là phản...

RỐI LOẠN PHÂN LY

  Khi tâm trí tách rời để sinh tồn Rối loạn phân ly là một cơ chế tự bảo vệ phức tạp của tâm trí, xảy ra khi con người phải đối diện với những trải nghiệm quá sức chịu đựng, thường là sang chấn nghiêm trọng trong thời thơ ấu như bạo hành, xâm hại tình dục, bỏ...

CAN THIỆP BẮT BUỘC THỦ PHẠM GÂY BẠO HÀNH

  Bạo lực gia đình là một trong những nguyên nhân gây sang chấn tâm lý nghiêm trọng và kéo dài nhất. Nhiều nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, phải sống trong trạng thái sợ hãi, bất lực và bị “đông cứng” (freeze response) trong suốt thời gian dài. Khi bị dồn...

NỖI ĐAU BẤT LỰC CỦA NGƯỜI SỐNG SÓT SAU XÂM HẠI

Trầm cảm là một trong những hệ quả tâm lý phổ biến và nặng nề nhất đối với những người từng trải qua xâm hại tình dục. Trải nghiệm bị xâm phạm không chỉ để lại nỗi đau thể chất và tinh thần tức thời mà còn làm xói mòn niềm tin cơ bản của con người vào sự an toàn, giá...