“YÊU” ĐỂ THỬ

“YÊU” ĐỂ THỬ

Có những người phụ nữ bước vào tình yêu không phải để yêu, mà để thử. Thử xem người kia có yêu họ thật lòng không, có đủ kiên nhẫn không, có sẵn lòng chịu đựng những lúc họ lặng im, giận dỗi hay lạnh lùng rút lui. Họ muốn người kia yêu chiều, chứng minh tình yêu, làm đủ mọi điều — không hẳn vì họ muốn điều đó, mà vì họ muốn được thấy mình quan trọng. Nhưng trớ trêu thay, những gì nhận được thường không bao giờ đủ. Họ chán nhanh, rời đi sớm, hoặc chuyển từ người này sang người khác để lấp đầy một khoảng trống mà bản thân họ cũng không gọi tên được.

Những người phụ nữ này thường không “đòi hỏi” tình yêu – họ kêu cứu bằng tình yêu. Tuổi thơ của họ có thể là chuỗi ngày một mình tự chơi, tự ngủ, tự học cách yên lặng vì không ai lắng nghe. Trong thời kỳ hình thành hệ thống gắn bó (attachment system), những đứa trẻ không được người chăm sóc đáp ứng nhất quán sẽ phát triển kiểu gắn bó tránh né (avoidant) hoặc lo âu (anxious). Khi lớn lên, họ bước vào các mối quan hệ không phải để kết nối bình an, mà để giành lại cảm giác từng thiếu hụt – một hình thức “đòi lại” gắn bó đã mất.

Về mặt thần kinh học, hệ thống gắn bó có liên quan mật thiết đến các vùng não như amygdala (trung tâm phát hiện mối đe dọa), insula (xử lý cảm giác nội thân), và vùng vỏ não trước trán (điều hòa cảm xúc và ra quyết định). Khi một người có kiểu gắn bó lo âu yêu, họ rất nhạy với dấu hiệu bị từ chối – amygdala sẽ hoạt động mạnh, báo động “nguy hiểm” ngay cả khi người yêu chỉ im lặng. Điều này khiến họ phản ứng quá mức: đòi hỏi, kiểm soát, giận dỗi. Ngược lại, kiểu tránh né sẽ kích hoạt cơ chế “đóng cửa cảm xúc” – họ rút lui, làm ngơ, hoặc tự bảo rằng mình không cần ai cả.

Những người phụ nữ “chơi đùa với tình yêu” thực ra chỉ đang kiểm tra cảm giác được gắn bó, nhưng vì thiếu kỹ năng cảm nhận an toàn nội thân, họ nhầm lẫn tình yêu với sự săn đón. Họ tưởng mình mạnh mẽ, nhưng thật ra chỉ đang phòng thủ. Và đau lòng nhất là: họ bỏ đi không phải vì hết yêu, mà vì quá sợ bị bỏ lại.

MIA NGUYỄN

 

Có những người phụ nữ bước vào tình yêu không phải để yêu, mà để thử. Thử xem người kia có yêu họ thật lòng không, có đủ kiên nhẫn không, có sẵn lòng chịu đựng những lúc họ lặng im, giận dỗi hay lạnh lùng rút lui. Họ muốn người kia yêu chiều, chứng minh tình yêu, làm đủ mọi điều — không hẳn vì họ muốn điều đó, mà vì họ muốn được thấy mình quan trọng. Nhưng trớ trêu thay, những gì nhận được thường không bao giờ đủ. Họ chán nhanh, rời đi sớm, hoặc chuyển từ người này sang người khác để lấp đầy một khoảng trống mà bản thân họ cũng không gọi tên được.

Những người phụ nữ này thường không “đòi hỏi” tình yêu – họ kêu cứu bằng tình yêu. Tuổi thơ của họ có thể là chuỗi ngày một mình tự chơi, tự ngủ, tự học cách yên lặng vì không ai lắng nghe. Trong thời kỳ hình thành hệ thống gắn bó (attachment system), những đứa trẻ không được người chăm sóc đáp ứng nhất quán sẽ phát triển kiểu gắn bó tránh né (avoidant) hoặc lo âu (anxious). Khi lớn lên, họ bước vào các mối quan hệ không phải để kết nối bình an, mà để giành lại cảm giác từng thiếu hụt – một hình thức “đòi lại” gắn bó đã mất.

Về mặt thần kinh học, hệ thống gắn bó có liên quan mật thiết đến các vùng não như amygdala (trung tâm phát hiện mối đe dọa), insula (xử lý cảm giác nội thân), và vùng vỏ não trước trán (điều hòa cảm xúc và ra quyết định). Khi một người có kiểu gắn bó lo âu yêu, họ rất nhạy với dấu hiệu bị từ chối – amygdala sẽ hoạt động mạnh, báo động “nguy hiểm” ngay cả khi người yêu chỉ im lặng. Điều này khiến họ phản ứng quá mức: đòi hỏi, kiểm soát, giận dỗi. Ngược lại, kiểu tránh né sẽ kích hoạt cơ chế “đóng cửa cảm xúc” – họ rút lui, làm ngơ, hoặc tự bảo rằng mình không cần ai cả.

Những người phụ nữ “chơi đùa với tình yêu” thực ra chỉ đang kiểm tra cảm giác được gắn bó, nhưng vì thiếu kỹ năng cảm nhận an toàn nội thân, họ nhầm lẫn tình yêu với sự săn đón. Họ tưởng mình mạnh mẽ, nhưng thật ra chỉ đang phòng thủ. Và đau lòng nhất là: họ bỏ đi không phải vì hết yêu, mà vì quá sợ bị bỏ lại.

MIA NGUYỄN

TẠI SAO VIỆT NAM ÍT NƠI ĐÀO TẠO TÂM LÝ TRỊ LIỆU?

Tâm lý trị liệu – hiểu như một ngành khoa học ứng dụng đòi hỏi đào tạo bài bản, giám sát lâm sàng và tiêu chuẩn đạo đức nghiêm ngặt – hiện còn khan hiếm tại Việt Nam. Sự thiếu hụt này không chỉ đến từ khó khăn trong hệ thống giáo dục mà còn bắt nguồn từ văn hóa, chính...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

TẠI SAO VIỆT NAM ÍT NƠI ĐÀO TẠO TÂM LÝ TRỊ LIỆU?

Tâm lý trị liệu – hiểu như một ngành khoa học ứng dụng đòi hỏi đào tạo bài bản, giám sát lâm sàng và tiêu chuẩn đạo đức nghiêm ngặt – hiện còn khan hiếm tại Việt Nam. Sự thiếu hụt này không chỉ đến từ khó khăn trong hệ thống giáo dục mà còn bắt nguồn từ văn hóa, chính...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

NHỮNG ĐỨA TRẺ ĂN CẮP

Tiếng nói thầm lặng của nỗi đau Khi một đứa trẻ bị phát hiện ăn cắp, người lớn thường vội vàng quy kết đó là hành vi sai trái, vô đạo đức hay “mất dạy”. Thế nhưng, nếu ta dừng lại để lắng nghe phía sau hành vi ấy, ta sẽ nhận ra đó không chỉ là câu chuyện về một món đồ...

PHÂN LY, TÊ LIỆT, ĐÔNG CỨNG GÂY ĐAU KHI QUAN HỆ

  Hiện tượng tê liệt, đông cứng hoặc phân ly ở bộ phận sinh dục nữ là một chủ đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng trong lĩnh vực trị liệu tình dục và sang chấn. Đây không phải là dấu hiệu của sự “lạnh lùng” hay “thiếu ham muốn” như nhiều người lầm tưởng, mà là phản...

RỐI LOẠN PHÂN LY

  Khi tâm trí tách rời để sinh tồn Rối loạn phân ly là một cơ chế tự bảo vệ phức tạp của tâm trí, xảy ra khi con người phải đối diện với những trải nghiệm quá sức chịu đựng, thường là sang chấn nghiêm trọng trong thời thơ ấu như bạo hành, xâm hại tình dục, bỏ...