HÔN NHÂN – BIẾT ĐAU SAO VẪN BƯỚC VÀO

HÔN NHÂN – BIẾT ĐAU SAO VẪN BƯỚC VÀO

Có những người bước vào hôn nhân với một người mà họ biết rõ là không tốt. Họ thấy những lá cờ đỏ rực rỡ – sự không chung thủy, kiểm soát, bạo hành, dối trá – nhưng vẫn chọn nhắm mắt đưa chân.

Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng ngạc nhiên: “Tại sao họ lại chọn điều đó?” Nhưng với người trong cuộc, dường như ý thức bị phớt lờ, còn hậu quả được thu nhỏ lại. Chỉ cần “tình yêu” là đủ để tin rằng mọi thứ rồi sẽ ổn.

Để hiểu hiện tượng này, ta cần nhìn sâu vào thuyết gắn bó (attachment theory). Những người có kiểu gắn bó không an toàn – đặc biệt là gắn bó lo âu hoặc gắn bó hỗn loạn – thường lớn lên trong môi trường mà tình yêu đi kèm bất an: cha mẹ không ổn định về mặt cảm xúc, có lúc yêu thương, có lúc rút lui, thậm chí là tổn thương.

Trải nghiệm này in hằn vào hệ thần kinh như một “kịch bản tình yêu”: yêu là đi kèm với đau, an toàn là nhàm chán, bị từ chối nghĩa là mình không đủ tốt. Khi trưởng thành, họ vô thức tìm lại những mô thức quen thuộc – và rồi lại bước vào một mối quan hệ không lành mạnh, như thể đang tái diễn tuổi thơ của chính mình.

Sinh học thần kinh cũng đóng vai trò. Những trải nghiệm đau buồn trong quá khứ (đặc biệt là thời thơ ấu) làm hệ thần kinh trở nên “quá cảnh giác” (hypervigilant), hoặc ngược lại – “tê liệt” (hypoaroused).

Trong trạng thái đó, người ta có thể đánh giá sai về nguy cơ, hoặc không cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Thêm vào đó, dopamine và oxytocin – hai hormone liên quan đến yêu đương và gắn bó – có thể khiến ta “phớt lờ lý trí”, đặc biệt là khi ta đang tuyệt vọng cần kết nối. Não bộ ưu tiên cảm giác được yêu hơn là sự an toàn thực tế.

Và rồi, ta không thể không nhắc đến sang chấn – những vết thương sâu kín khiến một người tin rằng mình không xứng đáng với một tình yêu trọn vẹn. Trong vô thức, họ chọn sai người, nhưng lại ôm hy vọng rằng “lần này sẽ khác.”

Họ không tìm kiếm sự đau khổ, mà đang cố tái hiện và sửa chữa quá khứ chưa từng được hàn gắn. Nhưng sự lặp lại ấy, nếu thiếu tỉnh thức, chỉ khiến tổn thương ngày càng chồng chất.

Bởi đằng sau lựa chọn ấy là cả một lịch sử tâm lý chưa từng được lắng nghe. Chỉ khi ta đủ can đảm nhìn vào những gốc rễ sâu thẳm ấy, một người mới có thể thực sự chọn lại – lần này không vì sợ hãi cô đơn, mà vì mình xứng đáng với một tình yêu lành mạnh và đủ đầy.

MIA NGUYỄN

 

Có những người bước vào hôn nhân với một người mà họ biết rõ là không tốt. Họ thấy những lá cờ đỏ rực rỡ – sự không chung thủy, kiểm soát, bạo hành, dối trá – nhưng vẫn chọn nhắm mắt đưa chân.

Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng ngạc nhiên: “Tại sao họ lại chọn điều đó?” Nhưng với người trong cuộc, dường như ý thức bị phớt lờ, còn hậu quả được thu nhỏ lại. Chỉ cần “tình yêu” là đủ để tin rằng mọi thứ rồi sẽ ổn.

Để hiểu hiện tượng này, ta cần nhìn sâu vào thuyết gắn bó (attachment theory). Những người có kiểu gắn bó không an toàn – đặc biệt là gắn bó lo âu hoặc gắn bó hỗn loạn – thường lớn lên trong môi trường mà tình yêu đi kèm bất an: cha mẹ không ổn định về mặt cảm xúc, có lúc yêu thương, có lúc rút lui, thậm chí là tổn thương.

Trải nghiệm này in hằn vào hệ thần kinh như một “kịch bản tình yêu”: yêu là đi kèm với đau, an toàn là nhàm chán, bị từ chối nghĩa là mình không đủ tốt. Khi trưởng thành, họ vô thức tìm lại những mô thức quen thuộc – và rồi lại bước vào một mối quan hệ không lành mạnh, như thể đang tái diễn tuổi thơ của chính mình.

Sinh học thần kinh cũng đóng vai trò. Những trải nghiệm đau buồn trong quá khứ (đặc biệt là thời thơ ấu) làm hệ thần kinh trở nên “quá cảnh giác” (hypervigilant), hoặc ngược lại – “tê liệt” (hypoaroused).

Trong trạng thái đó, người ta có thể đánh giá sai về nguy cơ, hoặc không cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Thêm vào đó, dopamine và oxytocin – hai hormone liên quan đến yêu đương và gắn bó – có thể khiến ta “phớt lờ lý trí”, đặc biệt là khi ta đang tuyệt vọng cần kết nối. Não bộ ưu tiên cảm giác được yêu hơn là sự an toàn thực tế.

Và rồi, ta không thể không nhắc đến sang chấn – những vết thương sâu kín khiến một người tin rằng mình không xứng đáng với một tình yêu trọn vẹn. Trong vô thức, họ chọn sai người, nhưng lại ôm hy vọng rằng “lần này sẽ khác.”

Họ không tìm kiếm sự đau khổ, mà đang cố tái hiện và sửa chữa quá khứ chưa từng được hàn gắn. Nhưng sự lặp lại ấy, nếu thiếu tỉnh thức, chỉ khiến tổn thương ngày càng chồng chất.

Bởi đằng sau lựa chọn ấy là cả một lịch sử tâm lý chưa từng được lắng nghe. Chỉ khi ta đủ can đảm nhìn vào những gốc rễ sâu thẳm ấy, một người mới có thể thực sự chọn lại – lần này không vì sợ hãi cô đơn, mà vì mình xứng đáng với một tình yêu lành mạnh và đủ đầy.

MIA NGUYỄN

RỐI LOẠN GẮN BÓ LO ÂU

Gắn bó (attachment) là nhu cầu sinh tồn cốt lõi của con người, hình thành từ những năm đầu đời khi trẻ tương tác với người chăm sóc chính. Tuy nhiên, khi mối gắn bó này bị gián đoạn hoặc tổn thương – như trong trường hợp trẻ bị cha mẹ bỏ mặc cho ông bà nuôi, hoặc...

“THIẾU HIỂU BIẾT” NUÔI DƯỠNG XÂM HẠI TÌNH DỤC TRẺ EM

Ở Việt Nam, nhiều hành vi được xem là yêu thương hay chăm sóc trẻ – như thay đồ, tắm chung, đùa giỡn vùng kín, xoa bụng, nựng má, hôn môi, dọa nạt hay để trẻ đi vệ sinh nơi công cộng – thực chất đang xâm phạm ranh giới thân thể của trẻ. Sự thiếu hiểu biết của người...

KHI YÊU LÀ MUỐN LO GIỮ VÀ SỢ MẤT

Rối loạn gắn bó lo âu (anxious attachment) không phải là một tính cách yếu đuối hay yêu sai cách, mà là một chiến lược sinh tồn hình thành từ những sang chấn gắn bó đầu đời. Những người có kiểu gắn bó này thường yêu rất sâu, rất thật, nhưng cũng luôn thấy bất an, lo...

NGƯỜI YÊU DỰ BỊ

Không ai sinh ra đã muốn làm “người yêu dự bị”, nhưng nhiều người lại rơi vào vai trò ấy một cách vô thức, thậm chí lặp lại nó trong nhiều mối quan hệ khác nhau. Họ không chủ đích yêu người có đôi, cũng chẳng mưu cầu việc mãi đứng phía sau, chịu đựng, nhường nhịn và...

RỐI LOẠN GẮN BÓ LO ÂU

  Gắn bó (attachment) là nhu cầu sinh tồn cốt lõi của con người, hình thành từ những năm đầu đời khi trẻ tương tác với người chăm sóc chính. Tuy nhiên, khi mối gắn bó này bị gián đoạn hoặc tổn thương – như trong trường hợp trẻ bị cha mẹ bỏ mặc cho ông bà nuôi,...

RỐI LOẠN GẮN BÓ LO ÂU

Gắn bó (attachment) là nhu cầu sinh tồn cốt lõi của con người, hình thành từ những năm đầu đời khi trẻ tương tác với người chăm sóc chính. Tuy nhiên, khi mối gắn bó này bị gián đoạn hoặc tổn thương – như trong trường hợp trẻ bị cha mẹ bỏ mặc cho ông bà nuôi, hoặc...

“THIẾU HIỂU BIẾT” NUÔI DƯỠNG XÂM HẠI TÌNH DỤC TRẺ EM

Ở Việt Nam, nhiều hành vi được xem là yêu thương hay chăm sóc trẻ – như thay đồ, tắm chung, đùa giỡn vùng kín, xoa bụng, nựng má, hôn môi, dọa nạt hay để trẻ đi vệ sinh nơi công cộng – thực chất đang xâm phạm ranh giới thân thể của trẻ. Sự thiếu hiểu biết của người...

KHI YÊU LÀ MUỐN LO GIỮ VÀ SỢ MẤT

Rối loạn gắn bó lo âu (anxious attachment) không phải là một tính cách yếu đuối hay yêu sai cách, mà là một chiến lược sinh tồn hình thành từ những sang chấn gắn bó đầu đời. Những người có kiểu gắn bó này thường yêu rất sâu, rất thật, nhưng cũng luôn thấy bất an, lo...

NGƯỜI YÊU DỰ BỊ

Không ai sinh ra đã muốn làm “người yêu dự bị”, nhưng nhiều người lại rơi vào vai trò ấy một cách vô thức, thậm chí lặp lại nó trong nhiều mối quan hệ khác nhau. Họ không chủ đích yêu người có đôi, cũng chẳng mưu cầu việc mãi đứng phía sau, chịu đựng, nhường nhịn và...

RỐI LOẠN GẮN BÓ LO ÂU

  Gắn bó (attachment) là nhu cầu sinh tồn cốt lõi của con người, hình thành từ những năm đầu đời khi trẻ tương tác với người chăm sóc chính. Tuy nhiên, khi mối gắn bó này bị gián đoạn hoặc tổn thương – như trong trường hợp trẻ bị cha mẹ bỏ mặc cho ông bà nuôi,...

RỐI LOẠN GẮN BÓ, SANG CHẤN VÀ SINH HỌC THẦN KINH

Rối loạn gắn bó, sang chấn và sinh học thần kinh: Khi hệ thần kinh học cách sống mà không cần kết nối Gắn bó là một trong những nhu cầu cơ bản và bẩm sinh của con người. Ngay từ khi mới sinh, não bộ và hệ thần kinh đã được lập trình để tìm kiếm sự an toàn thông qua...

CƠ THỂ, NÃO BỘ VÀ SỰ GỢI NHỚ HAM MUỐN

  Phản ứng tình dục là một quá trình tinh vi, không chỉ diễn ra ở cơ quan sinh dục mà là sự cộng hưởng giữa thân thể, cảm xúc, ký ức và nhận thức. Trong nhiều trường hợp, người trưởng thành – đặc biệt là những ai từng trải qua sang chấn, trầm cảm, căng thẳng kéo...

KHI TÌNH YÊU, SỰ TÔN TRỌNG KHÔNG LÀM TA HAM MUỐN

  Tính dục không đơn thuần là phản ứng sinh học, mà là một cấu trúc tâm lý phức tạp được định hình bởi cảm xúc, trải nghiệm cá nhân, chuẩn mực xã hội và các tầng sâu của vô thức. Một hiện tượng thường bị hiểu lầm là: vì sao nhiều nam giới gặp khó khăn trong việc...

HỘI CHỨNG JEREMY – KHI TÌNH BẠN TRỞ NÊN ĐE DỌA

  Trong các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là giữa bạn bè, chúng ta thường tin rằng tình cảm chân thành sẽ là nguồn hỗ trợ lớn lao trên hành trình phát triển cá nhân. Tuy nhiên, có những trường hợp mà chính bạn thân – người tưởng như luôn đồng hành – lại trở thành...

KHI CON GÁI LỚN LÊN THIẾU VẮNG CHA

  Đối với nhiều cô gái, hình ảnh người cha là hình mẫu đầu tiên về sự an toàn, nâng đỡ và giới hạn. Khi sự hiện diện ấy bị thiếu vắng – do cha bỏ đi, nghiện ngập, thờ ơ, hoặc chết sớm – đứa trẻ không chỉ mất đi một người thân mà còn mất đi điểm tựa đầu tiên để...