NGỪNG DẠY CON BẰNG SỰ XẤU HỔ

NGỪNG DẠY CON BẰNG SỰ XẤU HỔ

Xấu hổ không chỉ là một cảm xúc thoáng qua mà còn là trạng thái tâm lý có thể ăn sâu vào tâm trí và cơ thể trẻ nhỏ. Ngay từ khi lên ba, trẻ đã có thể cảm nhận được sự xấu hổ khi bị trách móc, đánh đập, đổ lỗi hoặc sỉ nhục. Những cha mẹ xấu hổ sẽ nuôi dạy con bằng sự xấu hổ, bởi đó là cách duy nhất họ được lập trình.

Nó khác với cảm giác tội lỗi – trong khi tội lỗi liên quan đến hành vi sai trái (“Mình đã làm điều sai”), thì xấu hổ lại tấn công vào bản thân con người (“Mình là đứa rất tệ”). Trạng thái này không chỉ khiến trẻ căng thẳng, thu mình mà còn có thể dẫn đến những phản ứng cực đoan như đóng băng (freeze), tê liệt (shut down) hoặc trở nên hung hăng để tự vệ.

Khi cha mẹ sử dụng sự xấu hổ làm công cụ dạy dỗ, vô tình họ đã biến nó thành một vết thương tâm lý kéo dài suốt đời. Trẻ em, với bản năng sinh tồn mạnh mẽ, có xu hướng gắn bó với những người gây ra tổn thương cho mình. Điều này lý giải vì sao một đứa trẻ bị sỉ nhục hoặc bạo hành vẫn có thể bám víu vào cha mẹ bạo hàng – sau này là người bạn đời bạo hành – dù họ chính là nguồn cơn của nỗi đau.

Sự xấu hổ bị kìm nén không giống với lo âu thông thường mà tạo ra một vòng lặp tiêu cực: cảm giác tội lỗi, tự trách đi kèm với những tai nạn, tự hoại gây hậu quả tiêu cực, khiến trẻ càng chìm sâu hơn vào trạng thái xấu hổ, bất lực. Khi lớn lên, những đứa trẻ bị nuôi dạy bằng sự xấu hổ có thể phản ứng cực đoan với tình yêu và sự quan tâm. Họ né tránh, trốn chạy hoặc trở nên đầy giận dữ khi ai đó thương yêu họ.

Chỉ khi nhận thức được tổn thương và bước vào quá trình trị liệu, những đứa trẻ xấu hổ khi xưa mới được nhìn thấy từ đó họ có thể dần thoát khỏi vòng lặp, học cách cảm nhận bản thân trở lại và xây dựng sự tự tin lành mạnh. Vì vậy, thay vì dạy con bằng sự xấu hổ; hãy giáo dục con bằng sự thấu hiểu, yêu thương và tôn trọng.

MIA NGUYỄN

 

Xấu hổ không chỉ là một cảm xúc thoáng qua mà còn là trạng thái tâm lý có thể ăn sâu vào tâm trí và cơ thể trẻ nhỏ. Ngay từ khi lên ba, trẻ đã có thể cảm nhận được sự xấu hổ khi bị trách móc, đánh đập, đổ lỗi hoặc sỉ nhục. Những cha mẹ xấu hổ sẽ nuôi dạy con bằng sự xấu hổ, bởi đó là cách duy nhất họ được lập trình.

Nó khác với cảm giác tội lỗi – trong khi tội lỗi liên quan đến hành vi sai trái (“Mình đã làm điều sai”), thì xấu hổ lại tấn công vào bản thân con người (“Mình là đứa rất tệ”). Trạng thái này không chỉ khiến trẻ căng thẳng, thu mình mà còn có thể dẫn đến những phản ứng cực đoan như đóng băng (freeze), tê liệt (shut down) hoặc trở nên hung hăng để tự vệ.

Khi cha mẹ sử dụng sự xấu hổ làm công cụ dạy dỗ, vô tình họ đã biến nó thành một vết thương tâm lý kéo dài suốt đời. Trẻ em, với bản năng sinh tồn mạnh mẽ, có xu hướng gắn bó với những người gây ra tổn thương cho mình. Điều này lý giải vì sao một đứa trẻ bị sỉ nhục hoặc bạo hành vẫn có thể bám víu vào cha mẹ bạo hàng – sau này là người bạn đời bạo hành – dù họ chính là nguồn cơn của nỗi đau.

Sự xấu hổ bị kìm nén không giống với lo âu thông thường mà tạo ra một vòng lặp tiêu cực: cảm giác tội lỗi, tự trách đi kèm với những tai nạn, tự hoại gây hậu quả tiêu cực, khiến trẻ càng chìm sâu hơn vào trạng thái xấu hổ, bất lực. Khi lớn lên, những đứa trẻ bị nuôi dạy bằng sự xấu hổ có thể phản ứng cực đoan với tình yêu và sự quan tâm. Họ né tránh, trốn chạy hoặc trở nên đầy giận dữ khi ai đó thương yêu họ.

Chỉ khi nhận thức được tổn thương và bước vào quá trình trị liệu, những đứa trẻ xấu hổ khi xưa mới được nhìn thấy từ đó họ có thể dần thoát khỏi vòng lặp, học cách cảm nhận bản thân trở lại và xây dựng sự tự tin lành mạnh. Vì vậy, thay vì dạy con bằng sự xấu hổ; hãy giáo dục con bằng sự thấu hiểu, yêu thương và tôn trọng.

MIA NGUYỄN

HỘI CHỨNG JEREMY – KHI TÌNH BẠN TRỞ NÊN ĐE DỌA

  Trong các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là giữa bạn bè, chúng ta thường tin rằng tình cảm chân thành sẽ là nguồn hỗ trợ lớn lao trên hành trình phát triển cá nhân. Tuy nhiên, có những trường hợp mà chính bạn thân – người tưởng như luôn đồng hành – lại trở thành...

KHI CON GÁI LỚN LÊN THIẾU VẮNG CHA

  Đối với nhiều cô gái, hình ảnh người cha là hình mẫu đầu tiên về sự an toàn, nâng đỡ và giới hạn. Khi sự hiện diện ấy bị thiếu vắng – do cha bỏ đi, nghiện ngập, thờ ơ, hoặc chết sớm – đứa trẻ không chỉ mất đi một người thân mà còn mất đi điểm tựa đầu tiên để...

KHI ĐÀN ÔNG MÊ MASSAGE HƠN VỢ

  Trong một số mối quan hệ hôn nhân, không ít người vợ đau đớn khi phát hiện chồng mình có thói quen tìm đến các dịch vụ massage "happy ending". Điều này không chỉ là sự phản bội về mặt thể xác, mà còn mang đến cảm giác bị chối bỏ ở mức sâu sắc hơn: “Tại sao anh...

NHỮNG ĐỨA EM GÁI BỊ NGƯỢC ĐÃI TỪ ANH TRAI

Trong nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình Á Đông đặt nặng vai trò giới tính và thứ bậc, không ít cô gái lớn lên trong bóng tối của người anh trai – người được xem là “trụ cột tương lai” và thường được bênh vực vô điều kiện. Trong khi đó, những đứa em gái lại...

NỖI SỢ Ở MỘT MÌNH

  Nỗi sợ ở một mình không đơn thuần là cảm giác cô đơn thoáng qua, mà với nhiều người trưởng thành, đó là một nỗi hoảng loạn hiện sinh – cảm giác như chính sự sống bị đe dọa khi không có ai bên cạnh. Những người sợ tách biệt khỏi gia đình, bạn đời hay người họ...

KHI TÌNH YÊU, SỰ TÔN TRỌNG KHÔNG LÀM TA HAM MUỐN

  Tính dục không đơn thuần là phản ứng sinh học, mà là một cấu trúc tâm lý phức tạp được định hình bởi cảm xúc, trải nghiệm cá nhân, chuẩn mực xã hội và các tầng sâu của vô thức. Một hiện tượng thường bị hiểu lầm là: vì sao nhiều nam giới gặp khó khăn trong việc...

HỘI CHỨNG JEREMY – KHI TÌNH BẠN TRỞ NÊN ĐE DỌA

  Trong các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là giữa bạn bè, chúng ta thường tin rằng tình cảm chân thành sẽ là nguồn hỗ trợ lớn lao trên hành trình phát triển cá nhân. Tuy nhiên, có những trường hợp mà chính bạn thân – người tưởng như luôn đồng hành – lại trở thành...

KHI CON GÁI LỚN LÊN THIẾU VẮNG CHA

  Đối với nhiều cô gái, hình ảnh người cha là hình mẫu đầu tiên về sự an toàn, nâng đỡ và giới hạn. Khi sự hiện diện ấy bị thiếu vắng – do cha bỏ đi, nghiện ngập, thờ ơ, hoặc chết sớm – đứa trẻ không chỉ mất đi một người thân mà còn mất đi điểm tựa đầu tiên để...

KHI ĐÀN ÔNG MÊ MASSAGE HƠN VỢ

  Trong một số mối quan hệ hôn nhân, không ít người vợ đau đớn khi phát hiện chồng mình có thói quen tìm đến các dịch vụ massage "happy ending". Điều này không chỉ là sự phản bội về mặt thể xác, mà còn mang đến cảm giác bị chối bỏ ở mức sâu sắc hơn: “Tại sao anh...

NHỮNG ĐỨA EM GÁI BỊ NGƯỢC ĐÃI TỪ ANH TRAI

Trong nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình Á Đông đặt nặng vai trò giới tính và thứ bậc, không ít cô gái lớn lên trong bóng tối của người anh trai – người được xem là “trụ cột tương lai” và thường được bênh vực vô điều kiện. Trong khi đó, những đứa em gái lại...

LIỆU PHÁP HYPNOSIS VISUALISATION TRONG TRỊ LIỆU TÂM LÝ

Hypnosis Visualisation (gợi hình trong trạng thái thôi miên) là một phương pháp trị liệu sử dụng trí tưởng tượng có hướng dẫn trong trạng thái thư giãn sâu hoặc trạng thái thôi miên nhẹ. Trong quá trình này, thân chủ được dẫn dắt tập trung vào các hình ảnh tích cực,...

NỖI SỢ Ở MỘT MÌNH

  Nỗi sợ ở một mình không đơn thuần là cảm giác cô đơn thoáng qua, mà với nhiều người trưởng thành, đó là một nỗi hoảng loạn hiện sinh – cảm giác như chính sự sống bị đe dọa khi không có ai bên cạnh. Những người sợ tách biệt khỏi gia đình, bạn đời hay người họ...

TẠI SAO KHÔNG THOÁT RA MỐI QUAN HỆ ĐỘC HẠI?

  Trong những mối quan hệ có yếu tố thao túng và lạm dụng – dù là về cảm xúc hay thể xác – người mang đặc điểm ái kỷ thường sử dụng một chiến lược rất đặc trưng: trao rồi rút tình cảm một cách thất thường. Lúc thì vồ vập, yêu thương nồng nhiệt, khiến người kia...

NGHIỆN CỜ BẠC – HÀNH VI TỰ HỦY HOẠI IM LẶNG

Nghiện cờ bạc không đơn thuần là một thói quen xấu hay biểu hiện của sự “yếu đuối”. Nó là một dạng rối loạn hành vi, có cơ chế thần kinh và tâm lý tương tự như nghiện chất kích thích. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết và nhiều định kiến xã hội, cờ bạc vẫn thường bị coi là...

NHỮNG KẺ PHÁ HOẠI TỔ CHỨC CHUYÊN NGHIỆP

Trong môi trường làm việc, không khó để bắt gặp những người âm thầm hoặc công khai phá vỡ cấu trúc chung – chia rẽ nội bộ, lan truyền tin đồn, thụ động-aggressive trong công việc. Họ không hẳn là “người xấu” theo nghĩa đơn giản, mà thường là những cá nhân mang trong...