BẢO VỆ SỰ BUỒN CHÁN

BẢO VỆ SỰ BUỒN CHÁN

Lược dịch từ chương “Boredom and Excitement” của cuốn sách “The Conquest of Happiness” của tác giả Bertrand Russell.

Dường như con người là sinh vật duy nhất biết buồn chán. Lúc bị bắt đi, con vật cũng có vẻ buồn bã đấy. Nó đi đi lại lại rồi ngáp ngắn ngáp dài, nhưng về bản chất thì tôi chẳng thấy con vật có bất kỳ cảm giác nào tương đương với sự chán cả. Chúng dành hầu hết thời gian để canh chừng kẻ thù và tìm kiếm thức ăn hoặc làm cả hai cùng một lúc. Đôi khi chúng giao phối hoặc tìm một nơi ấm áp để trú ngụ. Mà kể cả trong những thời khắc không hạnh phúc, tôi cũng không cho rằng chúng biết đến cái gọi là chán.

Chúng ta ít có cơ hội để cảm thấy buồn chán hơn tổ tiên của mình nhưng lại sợ hãi cảm giác ấy hơn. Chúng ta nghĩ, hay đúng hơn là tin rằng, sự nhàm chán không phải là một trạng thái tự nhiên của nhân loại và ta có thể tránh khỏi nó bằng cách kịch liệt theo đuổi những thú vui sôi nổi hằng ngày.

Càng leo cao trên những nấc thang xã hội, hành trình truy tầm niềm hoan lạc cũng theo đó mà càng trở nên ráo riết. Những người có điều kiện không ngừng phiêu bạt từ chốn này sang nơi khác, mang theo niềm vui, những điệu nhảy và những ly rượu ngon, nhưng lại vì lý do nào đó mà luôn canh cánh một nỗi niềm khao khát được tận hưởng những việc ấy nhiều thêm nữa – tại một nơi chốn mới. Những kẻ đang phải lăn lộn kiếm sống thì nhận được buồn nhàm chán như một lẽ tất yếu mỗi ngày, còn những người đã đủ kinh tế để không phải quần quật lao động nữa thì luôn mơ đến một cuộc sống không bao giờ cảm thấy tẻ nhạt. Đây là một lý tưởng đẹp, nhưng tôi thấy khó mà thực hiện được. Rốt cuộc, đêm trước đó càng vui vẻ hoan lạc chừng nào, sáng hôm sau lại càng chán chường buồn tẻ chừng ấy.

Có lẽ buồn chán là một phần thiết yếu của đời sống. Mong muốn thoát khỏi buồn chán là một điều tự nhiên, và quả thật, toàn bộ nhân loại đều ra sức thoát khỏi nó ngay khi có cơ hội. Chiến tranh, khủng bố, những cuộc tàn sát đều là một phần của nỗ lực vượt thoát khỏi nỗi buồn chán; thậm chí phí sức cãi cọ với mấy tên hàng xóm còn đỡ hơn là phải ngồi im không làm gì. Vì thế, buồn chán là một vấn đề tối trọng đối với các nhà đạo đức, khi ít nhất phân nửa tội lỗi mà con người gây ra chỉ là vì nếu không phạm tội thì chán quá, chẳng biết nên làm gì.

Cuộc đời lúc nào cũng phấn khích, sôi nổi là một cuộc đời mỏi mệt, bởi nó đòi hỏi những kích thích ngày càng quyết liệt, mạnh mẽ để có thể lại đánh thức cảm giác hồi hộp – thứ được xem là một phần thiết yếu của niềm vui. Một người quá quen với phấn khích cũng giống như một người thèm ăn tiêu đến bệnh hoạn. Anh ta có thể ăn lượng hạt tiêu đủ khiến người khác nghẹt thở mà chẳng thèm nhíu mày. Phấn khích quá mức không chỉ làm suy yếu sức khỏe, mà còn làm lu mờ “khẩu vị” dành cho niềm vui và khả năng cảm thụ khoái cảm của con người.

Khả năng chịu đựng cuộc sống với ít nhiều đơn điệu là thứ mà ta cần được rèn luyện từ khi còn nhỏ. Các ông bố, bà mẹ thời hiện đại rất đáng trách trong khía cạnh này. Họ đưa cho con mình quá nhiều phương thức giải trí thụ động mà không nhận ra những ngày rỗi trí quan trọng với một đứa trẻ ra sao, dĩ nhiên là ngoại trừ một vài dịp đặc biệt nào đó.

Niềm vui chủ yếu của con trẻ nên được gặt hái khi chúng tự mình khai thác sự hứng thú và sáng tạo từ những thứ xung quanh. Những thú vui thụ động như đi xem biểu diễn tại nhà hát nên được hạn chế hết mức. Sự phấn khích mang bản chất của thuốc gây nghiện, nó khiến ta ngày càng thèm muốn và đòi hỏi nó nhiều hơn, theo một cách mãnh liệt hơn, và quá trình tiếp nhận kích thích thụ động lại đi ngược với bản tính tự nhiên của nhân loại. Giống như một cây non, một đứa trẻ sẽ phát triển tốt nhất khi mảnh đất của mình không bị làm phiền và tùy ý đào xới. 

Tôi không có ý nói nỗi buồn chán có công trạng gì to tát cả. Tôi chỉ tin rằng những thứ tốt đẹp sẽ không thể tồn tại nếu thiếu đi một chút đơn điệu và tẻ nhạt nhất định. Một thế hệ không thể chịu đựng nỗi nhàm chán sẽ là một thế hệ của những kẻ tầm thường, những kẻ đang cố tách biệt khỏi chu trình chậm rãi của tạo hóa, những kẻ với sự sống nội tại ngày một khô cằn, tựa như những nhành hoa bị cắt rễ và nằm đờ đẫn trong chiếc bình lạnh lẽo vô tri giác.

Tất cả những cuốn sách tuyệt vời đều chứa những phần nhàm chán, và tất cả những cuộc đời vĩ đại của các vĩ nhân đều chứa đựng những ngày tháng trải dài chẳng lấy gì thú vị.

Một cuộc đời hạnh phúc là một cuộc đời có phần nhiều trôi qua trong yên tĩnh, bởi chỉ trong một bầu không khí tĩnh tại, niềm hoan lạc đích thực mới có thể duy trì.

CATHERINE

Lược dịch từ chương “Boredom and Excitement” của cuốn sách “The Conquest of Happiness” của tác giả Bertrand Russell.

Dường như con người là sinh vật duy nhất biết buồn chán. Lúc bị bắt đi, con vật cũng có vẻ buồn bã đấy. Nó đi đi lại lại rồi ngáp ngắn ngáp dài, nhưng về bản chất thì tôi chẳng thấy con vật có bất kỳ cảm giác nào tương đương với sự chán cả. Chúng dành hầu hết thời gian để canh chừng kẻ thù và tìm kiếm thức ăn hoặc làm cả hai cùng một lúc. Đôi khi chúng giao phối hoặc tìm một nơi ấm áp để trú ngụ. Mà kể cả trong những thời khắc không hạnh phúc, tôi cũng không cho rằng chúng biết đến cái gọi là chán.

Chúng ta ít có cơ hội để cảm thấy buồn chán hơn tổ tiên của mình nhưng lại sợ hãi cảm giác ấy hơn. Chúng ta nghĩ, hay đúng hơn là tin rằng, sự nhàm chán không phải là một trạng thái tự nhiên của nhân loại và ta có thể tránh khỏi nó bằng cách kịch liệt theo đuổi những thú vui sôi nổi hằng ngày.

Càng leo cao trên những nấc thang xã hội, hành trình truy tầm niềm hoan lạc cũng theo đó mà càng trở nên ráo riết. Những người có điều kiện không ngừng phiêu bạt từ chốn này sang nơi khác, mang theo niềm vui, những điệu nhảy và những ly rượu ngon, nhưng lại vì lý do nào đó mà luôn canh cánh một nỗi niềm khao khát được tận hưởng những việc ấy nhiều thêm nữa – tại một nơi chốn mới. Những kẻ đang phải lăn lộn kiếm sống thì nhận được buồn nhàm chán như một lẽ tất yếu mỗi ngày, còn những người đã đủ kinh tế để không phải quần quật lao động nữa thì luôn mơ đến một cuộc sống không bao giờ cảm thấy tẻ nhạt. Đây là một lý tưởng đẹp, nhưng tôi thấy khó mà thực hiện được. Rốt cuộc, đêm trước đó càng vui vẻ hoan lạc chừng nào, sáng hôm sau lại càng chán chường buồn tẻ chừng ấy.

Có lẽ buồn chán là một phần thiết yếu của đời sống. Mong muốn thoát khỏi buồn chán là một điều tự nhiên, và quả thật, toàn bộ nhân loại đều ra sức thoát khỏi nó ngay khi có cơ hội. Chiến tranh, khủng bố, những cuộc tàn sát đều là một phần của nỗ lực vượt thoát khỏi nỗi buồn chán; thậm chí phí sức cãi cọ với mấy tên hàng xóm còn đỡ hơn là phải ngồi im không làm gì. Vì thế, buồn chán là một vấn đề tối trọng đối với các nhà đạo đức, khi ít nhất phân nửa tội lỗi mà con người gây ra chỉ là vì nếu không phạm tội thì chán quá, chẳng biết nên làm gì.

Cuộc đời lúc nào cũng phấn khích, sôi nổi là một cuộc đời mỏi mệt, bởi nó đòi hỏi những kích thích ngày càng quyết liệt, mạnh mẽ để có thể lại đánh thức cảm giác hồi hộp – thứ được xem là một phần thiết yếu của niềm vui. Một người quá quen với phấn khích cũng giống như một người thèm ăn tiêu đến bệnh hoạn. Anh ta có thể ăn lượng hạt tiêu đủ khiến người khác nghẹt thở mà chẳng thèm nhíu mày. Phấn khích quá mức không chỉ làm suy yếu sức khỏe, mà còn làm lu mờ “khẩu vị” dành cho niềm vui và khả năng cảm thụ khoái cảm của con người.

Khả năng chịu đựng cuộc sống với ít nhiều đơn điệu là thứ mà ta cần được rèn luyện từ khi còn nhỏ. Các ông bố, bà mẹ thời hiện đại rất đáng trách trong khía cạnh này. Họ đưa cho con mình quá nhiều phương thức giải trí thụ động mà không nhận ra những ngày rỗi trí quan trọng với một đứa trẻ ra sao, dĩ nhiên là ngoại trừ một vài dịp đặc biệt nào đó.

Niềm vui chủ yếu của con trẻ nên được gặt hái khi chúng tự mình khai thác sự hứng thú và sáng tạo từ những thứ xung quanh. Những thú vui thụ động như đi xem biểu diễn tại nhà hát nên được hạn chế hết mức. Sự phấn khích mang bản chất của thuốc gây nghiện, nó khiến ta ngày càng thèm muốn và đòi hỏi nó nhiều hơn, theo một cách mãnh liệt hơn, và quá trình tiếp nhận kích thích thụ động lại đi ngược với bản tính tự nhiên của nhân loại. Giống như một cây non, một đứa trẻ sẽ phát triển tốt nhất khi mảnh đất của mình không bị làm phiền và tùy ý đào xới. 

Tôi không có ý nói nỗi buồn chán có công trạng gì to tát cả. Tôi chỉ tin rằng những thứ tốt đẹp sẽ không thể tồn tại nếu thiếu đi một chút đơn điệu và tẻ nhạt nhất định. Một thế hệ không thể chịu đựng nỗi nhàm chán sẽ là một thế hệ của những kẻ tầm thường, những kẻ đang cố tách biệt khỏi chu trình chậm rãi của tạo hóa, những kẻ với sự sống nội tại ngày một khô cằn, tựa như những nhành hoa bị cắt rễ và nằm đờ đẫn trong chiếc bình lạnh lẽo vô tri giác.

Tất cả những cuốn sách tuyệt vời đều chứa những phần nhàm chán, và tất cả những cuộc đời vĩ đại của các vĩ nhân đều chứa đựng những ngày tháng trải dài chẳng lấy gì thú vị.

Một cuộc đời hạnh phúc là một cuộc đời có phần nhiều trôi qua trong yên tĩnh, bởi chỉ trong một bầu không khí tĩnh tại, niềm hoan lạc đích thực mới có thể duy trì.

CATHERINE

MONG TỪNG NGÀY CHO ĐẾN GIÁNG SINH

Một mùa Giáng sinh nữa lại về, Sài Gòn mấy hôm nay trời trở lạnh, những cung đường thay sắc áo rực rỡ dưới muôn ngàn ánh đèn lung linh huyền ảo. Đâu đó lúc chiều tà tiếng chuông nhà thờ trong xóm Đạo ngân vang điểm từng hồi chậm rãi, rung rung trong làn sương mỏng gợi...

NGƯỜI ĐẸP VÀ QUÁI THÚ

Người đẹp và Quái thú - Beauty and The Beast, bản hoạt hình được Walt Disney công chiếu năm 1991, là câu chuyện cổ tích kể về mối tình đẹp, thơ mộng nhưng cũng lắm trắc trở giữa Belle dũng cảm, tử tế, kiên nhẫn, vị tha, thông minh, hiếu thảo, không ham mê vật chất và...

SỰ TRÂN TRỌNG TRONG MỐI QUAN HỆ

Hiếm ai ngờ rằng sự thiếu trân trọng chính là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự tan vỡ trong các mối quan hệ. Nhiều người phụ nữ dốc lòng vì chồng vì con, nhưng đổi lại không gì ngoài sự hờ hững. Chắc hẳn không một người phụ nữ nào muốn cái danh hư ảo mang...

06 TIN ĐỒN VỀ ĐÀN ÔNG VÀ PHỤ NỮ

Hãy xem xét 06 tin đồn thường gặp sau đây: Phụ nữ lãng mạn hơn đàn ông Vì đối tượng mà hầu hết tiểu thuyết và hài kịch lãng mạn nhắm tới là khán giả nữ, có thể khó tin nhưng đàn ông thực sự có cái nhìn lãng mạn về tình yêu hơn phụ nữ. Một thước đo lãng mạn được sử...

LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐỐI XỬ TỬ TẾ VỚI BẢN THÂN MÌNH HƠN

  Nhiều người lầm rằng sự tự trắc ẩn (Self-Compassion) nghĩa là cho phép chính mình buông thả và tự dối gạt bản thân để trốn tránh trách nhiệm những khi yếu kém hay biếng nhác. Cũng có không ít người nghĩ tự trắc ẩn là phải tự hà khắc với chính mình, phải gạt bỏ...

MONG TỪNG NGÀY CHO ĐẾN GIÁNG SINH

Một mùa Giáng sinh nữa lại về, Sài Gòn mấy hôm nay trời trở lạnh, những cung đường thay sắc áo rực rỡ dưới muôn ngàn ánh đèn lung linh huyền ảo. Đâu đó lúc chiều tà tiếng chuông nhà thờ trong xóm Đạo ngân vang điểm từng hồi chậm rãi, rung rung trong làn sương mỏng gợi...

NGƯỜI ĐẸP VÀ QUÁI THÚ

Người đẹp và Quái thú - Beauty and The Beast, bản hoạt hình được Walt Disney công chiếu năm 1991, là câu chuyện cổ tích kể về mối tình đẹp, thơ mộng nhưng cũng lắm trắc trở giữa Belle dũng cảm, tử tế, kiên nhẫn, vị tha, thông minh, hiếu thảo, không ham mê vật chất và...

SỰ TRÂN TRỌNG TRONG MỐI QUAN HỆ

Hiếm ai ngờ rằng sự thiếu trân trọng chính là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự tan vỡ trong các mối quan hệ. Nhiều người phụ nữ dốc lòng vì chồng vì con, nhưng đổi lại không gì ngoài sự hờ hững. Chắc hẳn không một người phụ nữ nào muốn cái danh hư ảo mang...

NGÔN NGỮ TÌNH YÊU TIẾT LỘ ĐIỀU GÌ VỀ BẢN THÂN BẠN

Thế nhưng, tiến sĩ Gary Chapman đã khiến chúng ta lầm tưởng khi ngụ ý rằng các nhóm ngôn ngữ tình yêu đều ngang bằng nhau. Thực chất, mỗi ngôn ngữ tình yêu đều ẩn chứa những ý nghĩa riêng biệt. Thời gian chất lượng (Quality Time) Thời gian chính là tài sản quý giá...

NGỪNG ĐỔ LỖI KHI TAN VỠ

  Ắt hẳn ai cũng từng trải qua ít nhất một lần tan vỡ trong đời. Nếu bạn chỉ có duy nhất một mối tình và hiện tại đang sống hạnh phúc cùng người ấy thì tôi thật lòng rất mừng cho bạn, bạn là trường hợp rất hiếm hoi trong xã hội đấy.  Còn nếu bạn đã từng trải qua...

CON GÁI CỦA MẸ!

“Tôi không thích mẹ càm ràm nhưng lại không thể phớt lờ chúng. Tôi ghét bản thân không thể tốt hơn để mẹ được hạnh phúc. Tôi sợ nếu mình sai phạm thì mẹ sẽ thất vọng.  Không biết từ khi nào, những suy nghĩ về cảm nhận của mẹ luôn là mối bận tâm của tôi. Thậm chí có...

CHIẾN TRANH LẠNH TRONG HÔN NHÂN

Chiến tranh lạnh là điều mà hầu như không cặp đôi nào tránh khỏi được, đặc biệt sau hôn nhân thì tần suất ngày một nhiều hơn. Sự im lặng chết chóc ấy thường bắt đầu từ một điều gì đó vụn vặt và lố bịch mà các cặp vợ chồng không thể nhớ nổi, và nếu có thể nhớ ra, họ sẽ...

06 TIN ĐỒN VỀ ĐÀN ÔNG VÀ PHỤ NỮ

Hãy xem xét 06 tin đồn thường gặp sau đây: Phụ nữ lãng mạn hơn đàn ông Vì đối tượng mà hầu hết tiểu thuyết và hài kịch lãng mạn nhắm tới là khán giả nữ, có thể khó tin nhưng đàn ông thực sự có cái nhìn lãng mạn về tình yêu hơn phụ nữ. Một thước đo lãng mạn được sử...

LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐỐI XỬ TỬ TẾ VỚI BẢN THÂN MÌNH HƠN

  Nhiều người lầm rằng sự tự trắc ẩn (Self-Compassion) nghĩa là cho phép chính mình buông thả và tự dối gạt bản thân để trốn tránh trách nhiệm những khi yếu kém hay biếng nhác. Cũng có không ít người nghĩ tự trắc ẩn là phải tự hà khắc với chính mình, phải gạt bỏ...

BẬN RỘN CHỈ LÀ CÁI CỚ ?

  Ai cũng có những giai đoạn khác nhau trong cuộc sống, đặc biệt là trong vòng xoáy của cuộc sống xô bồ thời hiện đại, bận rộn chính là lý do được nhiều người sử dụng nhất và có vẻ là một cụm từ “nhàm tai” nhất. Nhưng câu hỏi mà mọi phụ nữ luôn băn khoăn chính...