HÔN NHÂN – BIẾT ĐAU SAO VẪN BƯỚC VÀO

HÔN NHÂN – BIẾT ĐAU SAO VẪN BƯỚC VÀO

Có những người bước vào hôn nhân với một người mà họ biết rõ là không tốt. Họ thấy những lá cờ đỏ rực rỡ – sự không chung thủy, kiểm soát, bạo hành, dối trá – nhưng vẫn chọn nhắm mắt đưa chân.

Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng ngạc nhiên: “Tại sao họ lại chọn điều đó?” Nhưng với người trong cuộc, dường như ý thức bị phớt lờ, còn hậu quả được thu nhỏ lại. Chỉ cần “tình yêu” là đủ để tin rằng mọi thứ rồi sẽ ổn.

Để hiểu hiện tượng này, ta cần nhìn sâu vào thuyết gắn bó (attachment theory). Những người có kiểu gắn bó không an toàn – đặc biệt là gắn bó lo âu hoặc gắn bó hỗn loạn – thường lớn lên trong môi trường mà tình yêu đi kèm bất an: cha mẹ không ổn định về mặt cảm xúc, có lúc yêu thương, có lúc rút lui, thậm chí là tổn thương.

Trải nghiệm này in hằn vào hệ thần kinh như một “kịch bản tình yêu”: yêu là đi kèm với đau, an toàn là nhàm chán, bị từ chối nghĩa là mình không đủ tốt. Khi trưởng thành, họ vô thức tìm lại những mô thức quen thuộc – và rồi lại bước vào một mối quan hệ không lành mạnh, như thể đang tái diễn tuổi thơ của chính mình.

Sinh học thần kinh cũng đóng vai trò. Những trải nghiệm đau buồn trong quá khứ (đặc biệt là thời thơ ấu) làm hệ thần kinh trở nên “quá cảnh giác” (hypervigilant), hoặc ngược lại – “tê liệt” (hypoaroused).

Trong trạng thái đó, người ta có thể đánh giá sai về nguy cơ, hoặc không cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Thêm vào đó, dopamine và oxytocin – hai hormone liên quan đến yêu đương và gắn bó – có thể khiến ta “phớt lờ lý trí”, đặc biệt là khi ta đang tuyệt vọng cần kết nối. Não bộ ưu tiên cảm giác được yêu hơn là sự an toàn thực tế.

Và rồi, ta không thể không nhắc đến sang chấn – những vết thương sâu kín khiến một người tin rằng mình không xứng đáng với một tình yêu trọn vẹn. Trong vô thức, họ chọn sai người, nhưng lại ôm hy vọng rằng “lần này sẽ khác.”

Họ không tìm kiếm sự đau khổ, mà đang cố tái hiện và sửa chữa quá khứ chưa từng được hàn gắn. Nhưng sự lặp lại ấy, nếu thiếu tỉnh thức, chỉ khiến tổn thương ngày càng chồng chất.

Bởi đằng sau lựa chọn ấy là cả một lịch sử tâm lý chưa từng được lắng nghe. Chỉ khi ta đủ can đảm nhìn vào những gốc rễ sâu thẳm ấy, một người mới có thể thực sự chọn lại – lần này không vì sợ hãi cô đơn, mà vì mình xứng đáng với một tình yêu lành mạnh và đủ đầy.

MIA NGUYỄN

 

Có những người bước vào hôn nhân với một người mà họ biết rõ là không tốt. Họ thấy những lá cờ đỏ rực rỡ – sự không chung thủy, kiểm soát, bạo hành, dối trá – nhưng vẫn chọn nhắm mắt đưa chân.

Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng ngạc nhiên: “Tại sao họ lại chọn điều đó?” Nhưng với người trong cuộc, dường như ý thức bị phớt lờ, còn hậu quả được thu nhỏ lại. Chỉ cần “tình yêu” là đủ để tin rằng mọi thứ rồi sẽ ổn.

Để hiểu hiện tượng này, ta cần nhìn sâu vào thuyết gắn bó (attachment theory). Những người có kiểu gắn bó không an toàn – đặc biệt là gắn bó lo âu hoặc gắn bó hỗn loạn – thường lớn lên trong môi trường mà tình yêu đi kèm bất an: cha mẹ không ổn định về mặt cảm xúc, có lúc yêu thương, có lúc rút lui, thậm chí là tổn thương.

Trải nghiệm này in hằn vào hệ thần kinh như một “kịch bản tình yêu”: yêu là đi kèm với đau, an toàn là nhàm chán, bị từ chối nghĩa là mình không đủ tốt. Khi trưởng thành, họ vô thức tìm lại những mô thức quen thuộc – và rồi lại bước vào một mối quan hệ không lành mạnh, như thể đang tái diễn tuổi thơ của chính mình.

Sinh học thần kinh cũng đóng vai trò. Những trải nghiệm đau buồn trong quá khứ (đặc biệt là thời thơ ấu) làm hệ thần kinh trở nên “quá cảnh giác” (hypervigilant), hoặc ngược lại – “tê liệt” (hypoaroused).

Trong trạng thái đó, người ta có thể đánh giá sai về nguy cơ, hoặc không cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Thêm vào đó, dopamine và oxytocin – hai hormone liên quan đến yêu đương và gắn bó – có thể khiến ta “phớt lờ lý trí”, đặc biệt là khi ta đang tuyệt vọng cần kết nối. Não bộ ưu tiên cảm giác được yêu hơn là sự an toàn thực tế.

Và rồi, ta không thể không nhắc đến sang chấn – những vết thương sâu kín khiến một người tin rằng mình không xứng đáng với một tình yêu trọn vẹn. Trong vô thức, họ chọn sai người, nhưng lại ôm hy vọng rằng “lần này sẽ khác.”

Họ không tìm kiếm sự đau khổ, mà đang cố tái hiện và sửa chữa quá khứ chưa từng được hàn gắn. Nhưng sự lặp lại ấy, nếu thiếu tỉnh thức, chỉ khiến tổn thương ngày càng chồng chất.

Bởi đằng sau lựa chọn ấy là cả một lịch sử tâm lý chưa từng được lắng nghe. Chỉ khi ta đủ can đảm nhìn vào những gốc rễ sâu thẳm ấy, một người mới có thể thực sự chọn lại – lần này không vì sợ hãi cô đơn, mà vì mình xứng đáng với một tình yêu lành mạnh và đủ đầy.

MIA NGUYỄN

NGƯỜI ĐỒNG TÍNH NAM VÀ RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG TRONG GẮN BÓ

Với nhiều người đồng tính nam, rối loạn cương dương không đơn thuần là vấn đề thể chất, mà còn là tấm gương phản chiếu những tổn thương sâu kín về cảm xúc, sự xấu hổ và kiểu gắn bó không an toàn hình thành từ rất sớm. Lớn lên trong một xã hội nơi sự nam tính chuẩn mực...

VAI TRÒ TƯỞNG TƯỢNG, “OBJECTIFY” HOẶC PLAY TRONG TÌNH DỤC

Tình dục không chỉ là hành vi thể chất mà còn là trải nghiệm thần kinh – cảm xúc – tưởng tượng. Đôi khi, chính việc nghĩ đến tình dục, tưởng tượng về cơ thể người mình yêu trong một bối cảnh khiêu gợi, hay hóa thân vào những vai trò không thuộc “đời thật” lại khiến ta...

KÌM NÉN CẢM XÚC VÀ “BẤT LỰC” TRONG TÌNH DỤC

Nhiều người vẫn nghĩ tình dục chỉ liên quan đến cơ thể – rằng nếu có người yêu thương mình, nếu đủ hấp dẫn, đủ “kỹ thuật”, thì chắc chắn sẽ có ham muốn và khoái cảm. Thế nhưng, thực tế không đơn giản như vậy. Có những người rất yêu bạn đời của mình, rất muốn gần gũi,...

VÌ SAO PHỤ NỮ Ở LẠI VỚI NGƯỜI TỆ BẠC

Có nhiều người phụ nữ, dù ngoài xã hội thành công, giỏi giang, được người khác nể trọng, nhưng trong tình yêu lại trở nên nhỏ bé, nhún nhường, thậm chí cam chịu. Họ dành hết tâm sức chăm sóc cho người đàn ông chẳng xứng đáng – thờ ơ, ích kỷ, vô tâm, thậm chí có lúc...

NHỮNG ĐỨA TRẺ KHÔNG ĐƯỢC KHÓC

  Có những đứa trẻ lớn lên trong những ngôi nhà nơi tiếng khóc là điều cấm kỵ. Chúng không được phép thể hiện sự yếu đuối, không được “làm quá”, không được rơi lệ dù trong lòng đầy giông bão. Thay vì được ôm ấp khi đau buồn, chúng thường nghe những lời như “nín...

NGƯỜI ĐỒNG TÍNH NAM VÀ RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG TRONG GẮN BÓ

Với nhiều người đồng tính nam, rối loạn cương dương không đơn thuần là vấn đề thể chất, mà còn là tấm gương phản chiếu những tổn thương sâu kín về cảm xúc, sự xấu hổ và kiểu gắn bó không an toàn hình thành từ rất sớm. Lớn lên trong một xã hội nơi sự nam tính chuẩn mực...

VAI TRÒ TƯỞNG TƯỢNG, “OBJECTIFY” HOẶC PLAY TRONG TÌNH DỤC

Tình dục không chỉ là hành vi thể chất mà còn là trải nghiệm thần kinh – cảm xúc – tưởng tượng. Đôi khi, chính việc nghĩ đến tình dục, tưởng tượng về cơ thể người mình yêu trong một bối cảnh khiêu gợi, hay hóa thân vào những vai trò không thuộc “đời thật” lại khiến ta...

KÌM NÉN CẢM XÚC VÀ “BẤT LỰC” TRONG TÌNH DỤC

Nhiều người vẫn nghĩ tình dục chỉ liên quan đến cơ thể – rằng nếu có người yêu thương mình, nếu đủ hấp dẫn, đủ “kỹ thuật”, thì chắc chắn sẽ có ham muốn và khoái cảm. Thế nhưng, thực tế không đơn giản như vậy. Có những người rất yêu bạn đời của mình, rất muốn gần gũi,...

VÌ SAO PHỤ NỮ Ở LẠI VỚI NGƯỜI TỆ BẠC

Có nhiều người phụ nữ, dù ngoài xã hội thành công, giỏi giang, được người khác nể trọng, nhưng trong tình yêu lại trở nên nhỏ bé, nhún nhường, thậm chí cam chịu. Họ dành hết tâm sức chăm sóc cho người đàn ông chẳng xứng đáng – thờ ơ, ích kỷ, vô tâm, thậm chí có lúc...

NHỮNG ĐỨA TRẺ KHÔNG ĐƯỢC KHÓC

  Có những đứa trẻ lớn lên trong những ngôi nhà nơi tiếng khóc là điều cấm kỵ. Chúng không được phép thể hiện sự yếu đuối, không được “làm quá”, không được rơi lệ dù trong lòng đầy giông bão. Thay vì được ôm ấp khi đau buồn, chúng thường nghe những lời như “nín...

“ĐƠ” MÃN TÍNH

Khi im lặng không phải là bình yên, mà là tê liệt thần kinh Có những đứa trẻ dường như “ngoan ngoãn”, “ít phiền hà”, ngồi yên một mình hàng giờ liền, không đòi hỏi, không khóc, không phản kháng. Trong mắt người lớn, đó là một đứa trẻ “dễ nuôi”. Nhưng đằng sau sự lặng...

KHI CON GÁI KHÔNG ĐƯỢC ƯU TIÊN

  Trong nhiều gia đình, đặc biệt ở những nền văn hóa coi trọng nam giới, việc con trai được ưu tiên và con gái bị xem nhẹ không chỉ là một bất công xã hội mà còn là một trải nghiệm sang chấn sâu sắc, để lại dấu vết vô hình trong mối gắn bó, cảm nhận về cơ thể và...

CON GÁI KHÔNG QUAN TRỌNG BẰNG CON TRAI

Trong nhiều nền văn hóa, đặc biệt là các xã hội Á Đông truyền thống, việc sinh con trai thường được coi là một “thành tựu”, còn việc sinh con gái có thể bị xem là “kém giá trị”. Đối với một đứa bé gái, việc sinh ra đã là một nỗi thất vọng trong mắt cha mẹ không chỉ là...

LIỆU PHÁP EMDR- ĐIỀU TRỊ SANG CHẤN DO THIÊN TAI, NGHỊCH CẢNH

  Trong những năm gần đây, liệu pháp EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing – Tái xử lý và giải mẫn cảm qua chuyển động mắt) đã trở thành một trong những phương pháp điều trị sang chấn tâm lý được công nhận và ứng dụng rộng rãi. Phương pháp này được...

QUYỀN LỰC CỦA KẺ XÂM HẠI NƠI CÔNG SỞ

Trong môi trường công sở – nơi lẽ ra phải là không gian của sự an toàn, chuyên nghiệp và tôn trọng lẫn nhau – các hành vi quấy rối, xâm hại và cưỡng hiếp vẫn có thể xảy ra một cách tinh vi và dai dẳng. Vấn đề không chỉ nằm ở hành vi sai trái của một cá nhân, mà còn ở...