HÔN NHÂN – BIẾT ĐAU SAO VẪN BƯỚC VÀO

HÔN NHÂN – BIẾT ĐAU SAO VẪN BƯỚC VÀO

Có những người bước vào hôn nhân với một người mà họ biết rõ là không tốt. Họ thấy những lá cờ đỏ rực rỡ – sự không chung thủy, kiểm soát, bạo hành, dối trá – nhưng vẫn chọn nhắm mắt đưa chân.

Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng ngạc nhiên: “Tại sao họ lại chọn điều đó?” Nhưng với người trong cuộc, dường như ý thức bị phớt lờ, còn hậu quả được thu nhỏ lại. Chỉ cần “tình yêu” là đủ để tin rằng mọi thứ rồi sẽ ổn.

Để hiểu hiện tượng này, ta cần nhìn sâu vào thuyết gắn bó (attachment theory). Những người có kiểu gắn bó không an toàn – đặc biệt là gắn bó lo âu hoặc gắn bó hỗn loạn – thường lớn lên trong môi trường mà tình yêu đi kèm bất an: cha mẹ không ổn định về mặt cảm xúc, có lúc yêu thương, có lúc rút lui, thậm chí là tổn thương.

Trải nghiệm này in hằn vào hệ thần kinh như một “kịch bản tình yêu”: yêu là đi kèm với đau, an toàn là nhàm chán, bị từ chối nghĩa là mình không đủ tốt. Khi trưởng thành, họ vô thức tìm lại những mô thức quen thuộc – và rồi lại bước vào một mối quan hệ không lành mạnh, như thể đang tái diễn tuổi thơ của chính mình.

Sinh học thần kinh cũng đóng vai trò. Những trải nghiệm đau buồn trong quá khứ (đặc biệt là thời thơ ấu) làm hệ thần kinh trở nên “quá cảnh giác” (hypervigilant), hoặc ngược lại – “tê liệt” (hypoaroused).

Trong trạng thái đó, người ta có thể đánh giá sai về nguy cơ, hoặc không cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Thêm vào đó, dopamine và oxytocin – hai hormone liên quan đến yêu đương và gắn bó – có thể khiến ta “phớt lờ lý trí”, đặc biệt là khi ta đang tuyệt vọng cần kết nối. Não bộ ưu tiên cảm giác được yêu hơn là sự an toàn thực tế.

Và rồi, ta không thể không nhắc đến sang chấn – những vết thương sâu kín khiến một người tin rằng mình không xứng đáng với một tình yêu trọn vẹn. Trong vô thức, họ chọn sai người, nhưng lại ôm hy vọng rằng “lần này sẽ khác.”

Họ không tìm kiếm sự đau khổ, mà đang cố tái hiện và sửa chữa quá khứ chưa từng được hàn gắn. Nhưng sự lặp lại ấy, nếu thiếu tỉnh thức, chỉ khiến tổn thương ngày càng chồng chất.

Bởi đằng sau lựa chọn ấy là cả một lịch sử tâm lý chưa từng được lắng nghe. Chỉ khi ta đủ can đảm nhìn vào những gốc rễ sâu thẳm ấy, một người mới có thể thực sự chọn lại – lần này không vì sợ hãi cô đơn, mà vì mình xứng đáng với một tình yêu lành mạnh và đủ đầy.

MIA NGUYỄN

 

Có những người bước vào hôn nhân với một người mà họ biết rõ là không tốt. Họ thấy những lá cờ đỏ rực rỡ – sự không chung thủy, kiểm soát, bạo hành, dối trá – nhưng vẫn chọn nhắm mắt đưa chân.

Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng ngạc nhiên: “Tại sao họ lại chọn điều đó?” Nhưng với người trong cuộc, dường như ý thức bị phớt lờ, còn hậu quả được thu nhỏ lại. Chỉ cần “tình yêu” là đủ để tin rằng mọi thứ rồi sẽ ổn.

Để hiểu hiện tượng này, ta cần nhìn sâu vào thuyết gắn bó (attachment theory). Những người có kiểu gắn bó không an toàn – đặc biệt là gắn bó lo âu hoặc gắn bó hỗn loạn – thường lớn lên trong môi trường mà tình yêu đi kèm bất an: cha mẹ không ổn định về mặt cảm xúc, có lúc yêu thương, có lúc rút lui, thậm chí là tổn thương.

Trải nghiệm này in hằn vào hệ thần kinh như một “kịch bản tình yêu”: yêu là đi kèm với đau, an toàn là nhàm chán, bị từ chối nghĩa là mình không đủ tốt. Khi trưởng thành, họ vô thức tìm lại những mô thức quen thuộc – và rồi lại bước vào một mối quan hệ không lành mạnh, như thể đang tái diễn tuổi thơ của chính mình.

Sinh học thần kinh cũng đóng vai trò. Những trải nghiệm đau buồn trong quá khứ (đặc biệt là thời thơ ấu) làm hệ thần kinh trở nên “quá cảnh giác” (hypervigilant), hoặc ngược lại – “tê liệt” (hypoaroused).

Trong trạng thái đó, người ta có thể đánh giá sai về nguy cơ, hoặc không cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Thêm vào đó, dopamine và oxytocin – hai hormone liên quan đến yêu đương và gắn bó – có thể khiến ta “phớt lờ lý trí”, đặc biệt là khi ta đang tuyệt vọng cần kết nối. Não bộ ưu tiên cảm giác được yêu hơn là sự an toàn thực tế.

Và rồi, ta không thể không nhắc đến sang chấn – những vết thương sâu kín khiến một người tin rằng mình không xứng đáng với một tình yêu trọn vẹn. Trong vô thức, họ chọn sai người, nhưng lại ôm hy vọng rằng “lần này sẽ khác.”

Họ không tìm kiếm sự đau khổ, mà đang cố tái hiện và sửa chữa quá khứ chưa từng được hàn gắn. Nhưng sự lặp lại ấy, nếu thiếu tỉnh thức, chỉ khiến tổn thương ngày càng chồng chất.

Bởi đằng sau lựa chọn ấy là cả một lịch sử tâm lý chưa từng được lắng nghe. Chỉ khi ta đủ can đảm nhìn vào những gốc rễ sâu thẳm ấy, một người mới có thể thực sự chọn lại – lần này không vì sợ hãi cô đơn, mà vì mình xứng đáng với một tình yêu lành mạnh và đủ đầy.

MIA NGUYỄN

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

BẠO LỰC TÌNH DỤC TRONG CỘNG ĐỒNG LGBT+

Khi nhắc đến bạo lực tình dục, công chúng thường hình dung đến những tình huống dị nguyên – đàn ông dị tính tấn công người yếu thế, phụ nữ hoặc trẻ em. Nhưng trong cộng đồng LGBT+, bạo lực tình dục và thể lý lại tồn tại một cách thầm lặng, dai dẳng và thường bị che...

ĐÀN ÔNG “THẲNG” THÍCH LÀM BOTTOM

Trong xã hội hiện đại, các khái niệm về tính dục đang ngày càng được nhìn nhận một cách linh hoạt và đa chiều hơn. Câu nói “đàn ông thẳng thích làm bottom” – tức là những người đàn ông có xu hướng dị tính nhưng lại thích vai trò tiếp nhận trong quan hệ tình dục –...

VAI DIỄN XÃ HỘI DÀNH CHO NAM GIỚI

  Trong nhiều nền văn hóa, đặc biệt là các xã hội Á Đông truyền thống, nam giới thường được đặt vào một vai diễn xã hội định sẵn: trụ cột, mạnh mẽ, lý trí, thành công và không được phép yếu đuối. Vai diễn này không chỉ là một mong đợi văn hóa, mà còn được củng cố...

HIỆU ỨNG DÂY THUN TRONG TRỊ LIỆU

Trong trị liệu sang chấn, người trị liệu thường chứng kiến hiện tượng "rubber band effect" – hiệu ứng dây thun – khi thân chủ tạm thời tiến vào trạng thái mới (an toàn hơn, kết nối hơn, điều tiết hơn), rồi sau đó bất ngờ "co lại" về mô thức cũ như thể bị bật trở lại....

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

BẠO LỰC TÌNH DỤC TRONG CỘNG ĐỒNG LGBT+

Khi nhắc đến bạo lực tình dục, công chúng thường hình dung đến những tình huống dị nguyên – đàn ông dị tính tấn công người yếu thế, phụ nữ hoặc trẻ em. Nhưng trong cộng đồng LGBT+, bạo lực tình dục và thể lý lại tồn tại một cách thầm lặng, dai dẳng và thường bị che...

ĐÀN ÔNG “THẲNG” THÍCH LÀM BOTTOM

Trong xã hội hiện đại, các khái niệm về tính dục đang ngày càng được nhìn nhận một cách linh hoạt và đa chiều hơn. Câu nói “đàn ông thẳng thích làm bottom” – tức là những người đàn ông có xu hướng dị tính nhưng lại thích vai trò tiếp nhận trong quan hệ tình dục –...

KHI TRỊ LIỆU TRỞ THÀNH SÂN KHẤU “NÂNG ĐỠ”

  Không phải ai làm nghề trị liệu cũng thật sự chữa lành. Có những người bước vào nghề này với trái tim từng tổn thương, khao khát hiểu người khác, và ước mong được hiện diện cho ai đó – như điều họ từng cần nhưng không có. Nhưng cũng có những người chọn nghề trị...

MASTER – BIỂU TƯỢNG QUYỀN LỰC TUYỆT ĐỐI

  Khi con người rơi vào trạng thái mất kiểm soát – cảm xúc, cơ thể, hay các mối quan hệ – một số người không tìm đến con người, mà tìm đến một biểu tượng quyền lực tuyệt đối: “master”. Đó có thể là một đấng tâm linh, một vị thầy, một hình tượng cha lý tưởng hóa,...

RONG KINH, CĂNG THẲNG MÃN TÍNH VÀ SANG CHẤN

Rong kinh – hiện tượng kinh nguyệt kéo dài bất thường trên 7 ngày hoặc ra máu nhiều hơn bình thường – không chỉ là vấn đề phụ khoa thuần túy mà còn có liên hệ chặt chẽ với trạng thái căng thẳng mãn tính, đặc biệt ở những người có tiền sử sang chấn tâm lý. Trong nhiều...

VAI DIỄN XÃ HỘI DÀNH CHO NAM GIỚI

  Trong nhiều nền văn hóa, đặc biệt là các xã hội Á Đông truyền thống, nam giới thường được đặt vào một vai diễn xã hội định sẵn: trụ cột, mạnh mẽ, lý trí, thành công và không được phép yếu đuối. Vai diễn này không chỉ là một mong đợi văn hóa, mà còn được củng cố...

HIỆU ỨNG DÂY THUN TRONG TRỊ LIỆU

Trong trị liệu sang chấn, người trị liệu thường chứng kiến hiện tượng "rubber band effect" – hiệu ứng dây thun – khi thân chủ tạm thời tiến vào trạng thái mới (an toàn hơn, kết nối hơn, điều tiết hơn), rồi sau đó bất ngờ "co lại" về mô thức cũ như thể bị bật trở lại....

ĐÀN BÀ HẤP DẪN VÌ HỌ RỰC RỠ, KHÁC BIỆT

Có những người phụ nữ mang trong mình thứ khí chất rất riêng: trí tuệ, độc lập, đầy nội lực. Họ bước vào một căn phòng và lập tức khiến không khí thay đổi – không phải vì ngoại hình, mà vì sự sắc bén, bình thản và không dễ nắm bắt. Đối với nhiều người đàn ông, họ là...

HỌC TÂM LÝ CÓ THẬT SỰ GIÚP TA ỔN HƠN?

  Nhiều bạn trẻ chọn học ngành tâm lý với một mong muốn rất chân thành: “Mình muốn hiểu bản thân hơn, muốn chữa lành những tổn thương của chính mình.” Điều đó không sai. Trong một thế giới nhiều biến động, nơi cảm xúc dễ bị bỏ qua và tổn thương thường bị xem nhẹ,...