NGƯỜI ĐẸP VÀ QUÁI THÚ

NGƯỜI ĐẸP VÀ QUÁI THÚ

Người đẹp và Quái thú – Beauty and The Beast, bản hoạt hình được Walt Disney công chiếu năm 1991, là câu chuyện cổ tích kể về mối tình đẹp, thơ mộng nhưng cũng lắm trắc trở giữa Belle dũng cảm, tử tế, kiên nhẫn, vị tha, thông minh, hiếu thảo, không ham mê vật chất và chàng hoàng tử xấu tính, vì phạm sai lầm mà bị phù phép trở nên xấu xí. Belle từng là một nhân vật nữ phá cách, thoát khỏi lối mòn của những nàng công chúa Disney lúc bấy giờ – dành toàn bộ thời gian để tìm kiếm “hoàng tử”. Cô thông minh, bướng bỉnh và kiên cường, cô thích học hỏi, cô yêu những cuốn sách.

 

Bộ phim truyền tải rất nhiều thông điệp giá trị, nhưng cũng ẩn chứa khuôn mẫu nhân vật có thể đưa ra những gợi ý gây vấn đề. Đó là khuôn mẫu về “thuần thú sư” – người dùng tình yêu và sự tử tế của mình để cảm hóa/thay đổi/thuần hóa người bạn đời/đối tác “quái thú”, có nhiều vấn đề (hung hăng, thô lỗ, lạnh lùng,…). Và trong câu chuyện của Belle, điều này được thể hiện rõ ở chi tiết “quái thú” hung tợn, thô lỗ hay nổi giận được Belle cảm hóa, học cách dùng thìa, cách vuốt ve chim, bộc lộ sự cảm thông và hy sinh khi để cô về thăm nhà.

 

Xin lưu ý rằng tôi không có mong muốn chỉ trích hay phê phán tác phẩm Người đẹp và Quái thú. Bài viết chỉ mượn tác phẩm như một đầu đề giúp mọi người dễ hình dung hơn về những nội dung mà tôi sẽ đề cập sau đó. 

 

“Người đẹp và Quái thú” là một khuôn mẫu thường thấy ở nhiều tác phẩm mang phong cách lãng mạn, chẳng hạn như Năm mươi sắc thái (Fifty Shades), Vườn sao băng (Boys Over Flowers), Nương nương khang, Kiss me liar. Hay trong tiểu thuyết lãng mạn Trung Quốc, những nhân vật có phẩm chất như săn sóc, bao dung, vị tha, chữa lành thường sẽ va phải một đối tác lạnh lùng, ác độc, hư hỏng. Lời dẫn truyện thường sẽ được gợi ý theo kiểu: “quái thú” lạnh lùng vì “giai nhân” mà nở nụ cười, “giai nhân” là người duy nhất được “quái thú” đối xử tốt. Mối quan hệ của họ sẽ trông như giai nhân và ác long. Giai nhân thì chỉ chọn ác long mà không chọn kỵ sĩ. Nghe thì có vẻ nghịch lý nhưng tôi nghĩ điều này rất phổ biến trong xã hội.

 

Tôi từng gặp rất nhiều người tự bước vào mối quan hệ rắc rối này và tôi tin bạn cũng có thể từng nhìn thấy hoặc từng nghe thấy điều này. Họ là những người cực kỳ siêng năng trong việc thay đổi đối tác của mình. Đối tác mà họ chọn trông có vẻ thua kém họ về nhiều mặt. Họ nghĩ rằng sau khi kết hôn mọi chuyện sẽ tốt hơn, sau khi kết hôn có thể dùng trách nhiệm đối với gia đình để thay đổi bạn đời hoặc sau khi có con bạn đời sẽ trở nên trưởng thành hơn như ý họ muốn. Tương tự, ta cũng có thể thấy những người nỗ lực kiểm soát đối tác/bạn đời khỏi những thú vui không lành mạnh.

 

Thoạt nhìn mối quan hệ khập khiễng này trông có vẻ không phải vấn đề gì quá nghiêm trọng. Vì ta dễ dàng nhìn thấy nó ở xung quanh ta, người ngoài nhìn vào chỉ có thể nói: cả hai chưa hết duyên, hết nợ. Nhưng theo góc nhìn của tôi, tất cả đều là một ví dụ cụ thể cho những mối quan hệ đồng phụ thuộc (Codependent Relationship). Khi mà một người trong mối quan hệ “hư hỏng” và người kia nỗ lực trong việc “sửa chữa”. Khát khao “sửa chữa” và tự gánh trách nhiệm “sửa chữa” có thể kéo chính “người cứu rỗi” xuống. “Người cứu rỗi” có thể rơi vào tình trạng không có khả năng từ chối, thiết lập giới hạn; ưu tiên nhu cầu của người khác hơn mình; ám ảnh với việc kiểm soát; thường xuyên nghi ngờ, tức giận; phủ nhận, phớt lờ cảm xúc của bản thân;…

 

Mối quan hệ của các nhân vật trong Người đẹp và Quái thú, Năm mươi sắc thái hay các tiểu thuyết tình cảm khác có thể không phải là mối quan hệ đồng phụ thuộc nhưng có khả năng gợi ý cho một mối quan hệ đồng phụ thuộc bởi tính lãng mạn của nó.

 

Trong những huyễn tưởng đó, “người cứu rỗi”  lúc nào nghĩ về đối tác “quái thú” rồi sẽ hóa thành “hoàng tử” dưới tình yêu của họ. Bạn đời rồi sẽ không còn vô tâm nữa, sẽ cùng họ xây dựng tổ ấm, sẽ trở thành phiên bản mà họ mong muốn, hay cuộc đời họ sẽ trở nên tốt hơn nếu người bạn đời chưa-đủ-tốt thay đổi. Thay vì tìm và yêu những người đúng gu, họ chọn những người “hư hỏng” rồi đau khổ vì không thể “sửa chữa” nổi.

 

Tất cả những đau khổ của ta bắt đầu từ mong muốn thay đổi người khác.

 

Đồng hành cùng nhau vượt qua những khó khăn, cám dỗ là điều quý giá và đáng trân trọng. Ở đây tôi không hề khuyến khích việc bỏ mặc hay thờ ơ trước khó khăn của người khác. Nhưng hãy lưu tâm đến cả đối tác nữa: sự giúp đỡ của bạn liệu có được người kia đón nhận, hay người kia có nỗ lực hành động để thay đổi không. Đừng bắt đầu cuộc giải cứu một mình. Tình yêu lành mạnh là nắm tay nhau tiến về phía trước, không phải dừng di chuyển rồi túm chặt lấy nhau trong đau khổ, hay một người đuổi một người chạy.

 

Nếu điều đó xảy ra nghĩa là bạn đang ở trong một mối quan hệ đồng phụ thuộc. Lưu ý rằng sự đồng phụ thuộc không chỉ xảy ra trong tình yêu mà còn có tình thân, tình bạn. Phục hồi từ tình trạng đồng phụ thuộc bao gồm việc tìm ra mối liên hệ giữa trải nghiệm thời thơ ấu với hành vi, suy nghĩ gây vấn đề; cảm nhận một lần nữa những nỗi đau, mất mát, giận dữ bị đè nén; điều chỉnh lại giá trị, hệ thống niềm tin, học cách thức ứng xử hiệu quả trong mối quan hệ.

 

Mối quan hệ đồng phụ thuộc gây đau khổ cho cả hai người, đôi khi còn ảnh hưởng đến những người xung quanh. Nhưng chúng ta lại có rất ít hiểu biết về nó và dễ dàng đi vào mối quan hệ độc hại này, bởi dư âm vọng về từ tổn thương thời thơ ấu và cả xu hướng lãng mạn hóa theo kiểu “Người đẹp và Quái thú”. Mong rằng mỗi chúng ta đều “lành lặn”, đều ổn với chính mình trước khi bước vào mối quan hệ lãng mạn và cũng hãy dũng cảm rời đi, can đảm nhìn lại, để học hỏi và bước tiếp sau những gì đã qua bạn nhé!

THẢO VY 

Người đẹp và Quái thú – Beauty and The Beast, bản hoạt hình được Walt Disney công chiếu năm 1991, là câu chuyện cổ tích kể về mối tình đẹp, thơ mộng nhưng cũng lắm trắc trở giữa Belle dũng cảm, tử tế, kiên nhẫn, vị tha, thông minh, hiếu thảo, không ham mê vật chất và chàng hoàng tử xấu tính, vì phạm sai lầm mà bị phù phép trở nên xấu xí. Belle từng là một nhân vật nữ phá cách, thoát khỏi lối mòn của những nàng công chúa Disney lúc bấy giờ – dành toàn bộ thời gian để tìm kiếm “hoàng tử”. Cô thông minh, bướng bỉnh và kiên cường, cô thích học hỏi, cô yêu những cuốn sách.

 

Bộ phim truyền tải rất nhiều thông điệp giá trị, nhưng cũng ẩn chứa khuôn mẫu nhân vật có thể đưa ra những gợi ý gây vấn đề. Đó là khuôn mẫu về “thuần thú sư” – người dùng tình yêu và sự tử tế của mình để cảm hóa/thay đổi/thuần hóa người bạn đời/đối tác “quái thú”, có nhiều vấn đề (hung hăng, thô lỗ, lạnh lùng,…). Và trong câu chuyện của Belle, điều này được thể hiện rõ ở chi tiết “quái thú” hung tợn, thô lỗ hay nổi giận được Belle cảm hóa, học cách dùng thìa, cách vuốt ve chim, bộc lộ sự cảm thông và hy sinh khi để cô về thăm nhà.

 

Xin lưu ý rằng tôi không có mong muốn chỉ trích hay phê phán tác phẩm Người đẹp và Quái thú. Bài viết chỉ mượn tác phẩm như một đầu đề giúp mọi người dễ hình dung hơn về những nội dung mà tôi sẽ đề cập sau đó. 

 

“Người đẹp và Quái thú” là một khuôn mẫu thường thấy ở nhiều tác phẩm mang phong cách lãng mạn, chẳng hạn như Năm mươi sắc thái (Fifty Shades), Vườn sao băng (Boys Over Flowers), Nương nương khang, Kiss me liar. Hay trong tiểu thuyết lãng mạn Trung Quốc, những nhân vật có phẩm chất như săn sóc, bao dung, vị tha, chữa lành thường sẽ va phải một đối tác lạnh lùng, ác độc, hư hỏng. Lời dẫn truyện thường sẽ được gợi ý theo kiểu: “quái thú” lạnh lùng vì “giai nhân” mà nở nụ cười, “giai nhân” là người duy nhất được “quái thú” đối xử tốt. Mối quan hệ của họ sẽ trông như giai nhân và ác long. Giai nhân thì chỉ chọn ác long mà không chọn kỵ sĩ. Nghe thì có vẻ nghịch lý nhưng tôi nghĩ điều này rất phổ biến trong xã hội.

 

Tôi từng gặp rất nhiều người tự bước vào mối quan hệ rắc rối này và tôi tin bạn cũng có thể từng nhìn thấy hoặc từng nghe thấy điều này. Họ là những người cực kỳ siêng năng trong việc thay đổi đối tác của mình. Đối tác mà họ chọn trông có vẻ thua kém họ về nhiều mặt. Họ nghĩ rằng sau khi kết hôn mọi chuyện sẽ tốt hơn, sau khi kết hôn có thể dùng trách nhiệm đối với gia đình để thay đổi bạn đời hoặc sau khi có con bạn đời sẽ trở nên trưởng thành hơn như ý họ muốn. Tương tự, ta cũng có thể thấy những người nỗ lực kiểm soát đối tác/bạn đời khỏi những thú vui không lành mạnh.

 

Thoạt nhìn mối quan hệ khập khiễng này trông có vẻ không phải vấn đề gì quá nghiêm trọng. Vì ta dễ dàng nhìn thấy nó ở xung quanh ta, người ngoài nhìn vào chỉ có thể nói: cả hai chưa hết duyên, hết nợ. Nhưng theo góc nhìn của tôi, tất cả đều là một ví dụ cụ thể cho những mối quan hệ đồng phụ thuộc (Codependent Relationship). Khi mà một người trong mối quan hệ “hư hỏng” và người kia nỗ lực trong việc “sửa chữa”. Khát khao “sửa chữa” và tự gánh trách nhiệm “sửa chữa” có thể kéo chính “người cứu rỗi” xuống. “Người cứu rỗi” có thể rơi vào tình trạng không có khả năng từ chối, thiết lập giới hạn; ưu tiên nhu cầu của người khác hơn mình; ám ảnh với việc kiểm soát; thường xuyên nghi ngờ, tức giận; phủ nhận, phớt lờ cảm xúc của bản thân;…

 

Mối quan hệ của các nhân vật trong Người đẹp và Quái thú, Năm mươi sắc thái hay các tiểu thuyết tình cảm khác có thể không phải là mối quan hệ đồng phụ thuộc nhưng có khả năng gợi ý cho một mối quan hệ đồng phụ thuộc bởi tính lãng mạn của nó.

 

Trong những huyễn tưởng đó, “người cứu rỗi”  lúc nào nghĩ về đối tác “quái thú” rồi sẽ hóa thành “hoàng tử” dưới tình yêu của họ. Bạn đời rồi sẽ không còn vô tâm nữa, sẽ cùng họ xây dựng tổ ấm, sẽ trở thành phiên bản mà họ mong muốn, hay cuộc đời họ sẽ trở nên tốt hơn nếu người bạn đời chưa-đủ-tốt thay đổi. Thay vì tìm và yêu những người đúng gu, họ chọn những người “hư hỏng” rồi đau khổ vì không thể “sửa chữa” nổi.

 

Tất cả những đau khổ của ta bắt đầu từ mong muốn thay đổi người khác.

 

Đồng hành cùng nhau vượt qua những khó khăn, cám dỗ là điều quý giá và đáng trân trọng. Ở đây tôi không hề khuyến khích việc bỏ mặc hay thờ ơ trước khó khăn của người khác. Nhưng hãy lưu tâm đến cả đối tác nữa: sự giúp đỡ của bạn liệu có được người kia đón nhận, hay người kia có nỗ lực hành động để thay đổi không. Đừng bắt đầu cuộc giải cứu một mình. Tình yêu lành mạnh là nắm tay nhau tiến về phía trước, không phải dừng di chuyển rồi túm chặt lấy nhau trong đau khổ, hay một người đuổi một người chạy.

 

Nếu điều đó xảy ra nghĩa là bạn đang ở trong một mối quan hệ đồng phụ thuộc. Lưu ý rằng sự đồng phụ thuộc không chỉ xảy ra trong tình yêu mà còn có tình thân, tình bạn. Phục hồi từ tình trạng đồng phụ thuộc bao gồm việc tìm ra mối liên hệ giữa trải nghiệm thời thơ ấu với hành vi, suy nghĩ gây vấn đề; cảm nhận một lần nữa những nỗi đau, mất mát, giận dữ bị đè nén; điều chỉnh lại giá trị, hệ thống niềm tin, học cách thức ứng xử hiệu quả trong mối quan hệ.

 

Mối quan hệ đồng phụ thuộc gây đau khổ cho cả hai người, đôi khi còn ảnh hưởng đến những người xung quanh. Nhưng chúng ta lại có rất ít hiểu biết về nó và dễ dàng đi vào mối quan hệ độc hại này, bởi dư âm vọng về từ tổn thương thời thơ ấu và cả xu hướng lãng mạn hóa theo kiểu “Người đẹp và Quái thú”. Mong rằng mỗi chúng ta đều “lành lặn”, đều ổn với chính mình trước khi bước vào mối quan hệ lãng mạn và cũng hãy dũng cảm rời đi, can đảm nhìn lại, để học hỏi và bước tiếp sau những gì đã qua bạn nhé!

THẢO VY 

RỐI LOẠN GẮN BÓ LO ÂU

  Gắn bó (attachment) là nhu cầu sinh tồn cốt lõi của con người, hình thành từ những năm đầu đời khi trẻ tương tác với người chăm sóc chính. Tuy nhiên, khi mối gắn bó này bị gián đoạn hoặc tổn thương – như trong trường hợp trẻ bị cha mẹ bỏ mặc cho ông bà nuôi,...

RỐI LOẠN GẮN BÓ, SANG CHẤN VÀ SINH HỌC THẦN KINH

Rối loạn gắn bó, sang chấn và sinh học thần kinh: Khi hệ thần kinh học cách sống mà không cần kết nối Gắn bó là một trong những nhu cầu cơ bản và bẩm sinh của con người. Ngay từ khi mới sinh, não bộ và hệ thần kinh đã được lập trình để tìm kiếm sự an toàn thông qua...

CƠ THỂ, NÃO BỘ VÀ SỰ GỢI NHỚ HAM MUỐN

  Phản ứng tình dục là một quá trình tinh vi, không chỉ diễn ra ở cơ quan sinh dục mà là sự cộng hưởng giữa thân thể, cảm xúc, ký ức và nhận thức. Trong nhiều trường hợp, người trưởng thành – đặc biệt là những ai từng trải qua sang chấn, trầm cảm, căng thẳng kéo...

KHI TÌNH YÊU, SỰ TÔN TRỌNG KHÔNG LÀM TA HAM MUỐN

  Tính dục không đơn thuần là phản ứng sinh học, mà là một cấu trúc tâm lý phức tạp được định hình bởi cảm xúc, trải nghiệm cá nhân, chuẩn mực xã hội và các tầng sâu của vô thức. Một hiện tượng thường bị hiểu lầm là: vì sao nhiều nam giới gặp khó khăn trong việc...

HỘI CHỨNG JEREMY – KHI TÌNH BẠN TRỞ NÊN ĐE DỌA

  Trong các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là giữa bạn bè, chúng ta thường tin rằng tình cảm chân thành sẽ là nguồn hỗ trợ lớn lao trên hành trình phát triển cá nhân. Tuy nhiên, có những trường hợp mà chính bạn thân – người tưởng như luôn đồng hành – lại trở thành...

NGƯỜI YÊU DỰ BỊ

Không ai sinh ra đã muốn làm “người yêu dự bị”, nhưng nhiều người lại rơi vào vai trò ấy một cách vô thức, thậm chí lặp lại nó trong nhiều mối quan hệ khác nhau. Họ không chủ đích yêu người có đôi, cũng chẳng mưu cầu việc mãi đứng phía sau, chịu đựng, nhường nhịn và...

RỐI LOẠN GẮN BÓ LO ÂU

  Gắn bó (attachment) là nhu cầu sinh tồn cốt lõi của con người, hình thành từ những năm đầu đời khi trẻ tương tác với người chăm sóc chính. Tuy nhiên, khi mối gắn bó này bị gián đoạn hoặc tổn thương – như trong trường hợp trẻ bị cha mẹ bỏ mặc cho ông bà nuôi,...

RỐI LOẠN GẮN BÓ, SANG CHẤN VÀ SINH HỌC THẦN KINH

Rối loạn gắn bó, sang chấn và sinh học thần kinh: Khi hệ thần kinh học cách sống mà không cần kết nối Gắn bó là một trong những nhu cầu cơ bản và bẩm sinh của con người. Ngay từ khi mới sinh, não bộ và hệ thần kinh đã được lập trình để tìm kiếm sự an toàn thông qua...

CƠ THỂ, NÃO BỘ VÀ SỰ GỢI NHỚ HAM MUỐN

  Phản ứng tình dục là một quá trình tinh vi, không chỉ diễn ra ở cơ quan sinh dục mà là sự cộng hưởng giữa thân thể, cảm xúc, ký ức và nhận thức. Trong nhiều trường hợp, người trưởng thành – đặc biệt là những ai từng trải qua sang chấn, trầm cảm, căng thẳng kéo...

KHI TÌNH YÊU, SỰ TÔN TRỌNG KHÔNG LÀM TA HAM MUỐN

  Tính dục không đơn thuần là phản ứng sinh học, mà là một cấu trúc tâm lý phức tạp được định hình bởi cảm xúc, trải nghiệm cá nhân, chuẩn mực xã hội và các tầng sâu của vô thức. Một hiện tượng thường bị hiểu lầm là: vì sao nhiều nam giới gặp khó khăn trong việc...

HỘI CHỨNG JEREMY – KHI TÌNH BẠN TRỞ NÊN ĐE DỌA

  Trong các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là giữa bạn bè, chúng ta thường tin rằng tình cảm chân thành sẽ là nguồn hỗ trợ lớn lao trên hành trình phát triển cá nhân. Tuy nhiên, có những trường hợp mà chính bạn thân – người tưởng như luôn đồng hành – lại trở thành...

KHI CON GÁI LỚN LÊN THIẾU VẮNG CHA

  Đối với nhiều cô gái, hình ảnh người cha là hình mẫu đầu tiên về sự an toàn, nâng đỡ và giới hạn. Khi sự hiện diện ấy bị thiếu vắng – do cha bỏ đi, nghiện ngập, thờ ơ, hoặc chết sớm – đứa trẻ không chỉ mất đi một người thân mà còn mất đi điểm tựa đầu tiên để...

KHI ĐÀN ÔNG MÊ MASSAGE HƠN VỢ

  Trong một số mối quan hệ hôn nhân, không ít người vợ đau đớn khi phát hiện chồng mình có thói quen tìm đến các dịch vụ massage "happy ending". Điều này không chỉ là sự phản bội về mặt thể xác, mà còn mang đến cảm giác bị chối bỏ ở mức sâu sắc hơn: “Tại sao anh...

NHỮNG ĐỨA EM GÁI BỊ NGƯỢC ĐÃI TỪ ANH TRAI

Trong nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình Á Đông đặt nặng vai trò giới tính và thứ bậc, không ít cô gái lớn lên trong bóng tối của người anh trai – người được xem là “trụ cột tương lai” và thường được bênh vực vô điều kiện. Trong khi đó, những đứa em gái lại...

LIỆU PHÁP HYPNOSIS VISUALISATION TRONG TRỊ LIỆU TÂM LÝ

Hypnosis Visualisation (gợi hình trong trạng thái thôi miên) là một phương pháp trị liệu sử dụng trí tưởng tượng có hướng dẫn trong trạng thái thư giãn sâu hoặc trạng thái thôi miên nhẹ. Trong quá trình này, thân chủ được dẫn dắt tập trung vào các hình ảnh tích cực,...