TA MẶC CHIẾC ÁO CHẲNG VỪA THÂN

TA MẶC CHIẾC ÁO CHẲNG VỪA THÂN

 

Chúng ta làm gì khi bản thân lớn lên và được dạy dỗ trong một xã hội coi trọng vẻ ngoài, khi mọi thứ xung quanh đòi hỏi sự chuyên nghiệp và hoàn mỹ tuyệt đối?

Hân – cô sinh viên vừa tròn đôi mươi với những giấc mơ và khát khao được cống hiến trong lĩnh vực yêu thích của cô tại ngôi trường đại học. Hân chững chạc và nom “già đời” hơn nhiều so với đám bạn đồng trang lứa của cô. Trong mắt bạn bè, cô là một con người tài năng và là hình mẫu đáng mơ ước của nhiều người. Trong mắt thầy cô, cô hiểu chuyện và chăm chỉ, năng suất tham gia những hoạt động, lễ hội của ngành và là cầu nối giữa thầy cô và các bạn sinh viên cùng khóa. Cuộc sống của Hân thời đại học trôi qua với rất nhiều những danh hiệu và phần thưởng – những món quà công nhận cho năng lực và nỗ lực của cô. Ấy vậy, trong Hân luôn tồn tại một lỗ hổng không đáy, và ngày càng giãn nở song song với hành trình phát triển của cô. Lỗ hổng của sự chỉ trích và tham vọng ngày một lớn dần, bám dính và ăn mòn tận sâu đáy lòng Hân. Nó luôn hiện diện và nói cho cô biết rằng cô chưa đủ giỏi để có thể làm tốt những công việc mà Hân phải đảm nhận – dẫn chương trình, chia sẻ trải nghiệm hay thực hiện bài giảng cho lớp học. Công việc càng lớn, lỗ hồng càng ăn mòn dưỡng chất tự tin vốn có của cô.

Mỗi một lần xuất hiện trước đám đông, Hân thấy mình nhỏ bé và sao mà yếu ớt thế. Càng ngày nỗi run sợ xuất hiện càng nhiều với tần suất dày đặc và choáng ngợp, từ những run sợ trong tâm trí, bản dạng mờ nhạt này bắt đầu hiện diện rõ hơn qua những biểu hiện thể lý trên cơ thể của Hân – giọng nghèn nghẹn, đau thắt ngực, âm ỉ dạ dày,… Cứ mỗi lần như thế, cái niềm tin về việc bản thân không làm được lại chồng chéo lên tâm trí Hân. Hân lo lắng bị người khác nhìn thấy cái ruột trống không đằng sau lớp vỏ rỗng của mình. Hân áo lên mình từng lớp ngụy trang đẹp đẽ và chói mắt, để che đậy sự tự ti và niềm tin rằng mình chưa đủ tốt. Mỗi một trải nghiệm chưa hoàn hảo, Hân lại chỉ trích và khúm núm khoác lên mình một lớp áo nặng trịch để đánh lừa bản thân về cảm giác “mình ổn”. Rồi sau đó, Hân tiếp tục cái vòng lặp của sự lo lắng, lo về cái viễn cảnh một người nào đó sẽ phát hiện ra cái ruột mục rỗng đằng sau lớp vỏ hào nhoáng của mình.

Hân xóa nhòa sự tự tin vốn có của bản thân trước đây, thay thế nó bằng những nỗi lo âu vô hình vô dạng, một nỗi lo mà cô chẳng biết nó là gì, đánh gục và khiến cho nỗi sợ của cô dần trở thành sự thật. Hân thất bại, thất bại bằng cách tự chỉ trích chính mình mà chẳng cần bất cứ từ lời khen chê của người khác. Chỉ một cái nhíu mày của người khác trước phần trình bày của cô sẽ kéo theo vô số những giọng nói vang vọng rằng cô thật tệ, cô không thể tiếp tục, người khác không hài lòng về cô. Và cô gục ngã.

  • Hân trong mắt người khác – một cô gái luôn mang lớp áo xinh đẹp và tỏa sáng, là tấm gương và sự ngưỡng mộ vì những vị trí mà cô đạt được.
  • Hân trong mắt chính cô – một sự thất bại và bị giam hãm bởi những gông cùm vô hình mang tên phán xét và chỉ trích.

Vì lý nào mọi thứ lại trở thành thế này?

Câu trả lời đằng sau những giọt nước mắt

Hân tìm đến nhà tâm lý như cọng rơm cuối cùng để bám víu sau những nỗ lực nhưng bất thành của mình trong việc “yêu bản thân” – cái cụm từ mà cô thường rêu rao mỗi ngày với vô số người khác, sau cùng lại chẳng được thực hành bởi chính cô.

Hành trình đồng hành cùng nhà tâm lý khiến cô nhận ra rằng, cô đang mặc một chiếc áo chẳng vừa thân mình – một chiếc áo đẹp nhưng quá rộng lớn, với kiểu dáng cũng chẳng phải mẫu mã mà cô ưa thích.

“Vì sao mình lại phải mặc một chiếc áo mà mình không yêu?” – Hân mặc nó vì cô cho rằng chiếc áo này là tiêu chuẩn, là cái chuẩn mực mà người khác mong đợi. Cái chuẩn mực xã hội mà ở đó con người ta đánh giá một cá nhân có tài thông qua cái thang đo cứng nhắc của chủ nghĩa hoàn hảo, xán lán và bóng bẩy.

“Em có thích điều đó không, chiếc áo em đang cố gắng mặc ấy?”

Hân tự ngẫm, và tự hỏi chính mình.

Mình là ai khi mặc chiếc áo đó – một Hân chân thật hay cái vỏ bọc xa lạ để bảo vệ mình khỏi những quan điểm của người khác? Vì sao mình phải tiếp nhận vô số quan điểm khác nhau từ vô số người và biến nó thành những món trang sức vô tội vạ – mặc cho việc mình chẳng yêu chẳng thích chúng, chỉ vì chúng đạt được cái chuẩn mà người khác cho rằng là phù hợp?

Ta đẹp nhất khi diện một chiếc áo vừa thân

Việc nhận ra những vòng quẩn luẩn của bản thân cho phép Hân mở rộng phạm vi của chiếc đèn pin luôn soi sáng trên con đường cô đi. Gò bó mình trong một lối mòn của quan điểm từ người khác là điều khiến Hân mệt mỏi và chán chường, cũng như vô vọng bởi nó chẳng phải là cô. Nhưng cô phải làm gì nếu không tuân theo những chuẩn mực của xã hội?

Câu trả lời của mỗi người sẽ đều khác nhau. Và hành trình định hình bản thân để trở thành một cá thể không trùng lặp giữa muôn vàn những mảnh ghép tròn dẹp ngoài kia cũng là trải nghiệm độc đáo và duy nhất của mỗi người.

Ai cũng có những nỗi lo sợ trước những con đường vô hình mà mình phải bước đi, nhưng dấn thân và va chạm sẽ khiến ta thêm vững chãi và mạnh mẽ bởi chính những viên gạch mà ta tự tay đắp nên. Ta cho phép bản thân mình thả lỏng, được chơi vơi, nhỏ bé, mềm yếu và vấp ngã bởi trải nghiệm sai và được làm lại là một vòng tuần hoàn của cả một đời người.

Và đến cuối cùng, hãy thử trả lời xem, liệu ta sẽ là ai khi cởi bỏ lớp áo ta mang?

TRÂM ANH

Chúng ta làm gì khi bản thân lớn lên và được dạy dỗ trong một xã hội coi trọng vẻ ngoài, khi mọi thứ xung quanh đòi hỏi sự chuyên nghiệp và hoàn mỹ tuyệt đối?

Hân – cô sinh viên vừa tròn đôi mươi với những giấc mơ và khát khao được cống hiến trong lĩnh vực yêu thích của cô tại ngôi trường đại học. Hân chững chạc và nom “già đời” hơn nhiều so với đám bạn đồng trang lứa của cô. Trong mắt bạn bè, cô là một con người tài năng và là hình mẫu đáng mơ ước của nhiều người. Trong mắt thầy cô, cô hiểu chuyện và chăm chỉ, năng suất tham gia những hoạt động, lễ hội của ngành và là cầu nối giữa thầy cô và các bạn sinh viên cùng khóa. Cuộc sống của Hân thời đại học trôi qua với rất nhiều những danh hiệu và phần thưởng – những món quà công nhận cho năng lực và nỗ lực của cô. Ấy vậy, trong Hân luôn tồn tại một lỗ hổng không đáy, và ngày càng giãn nở song song với hành trình phát triển của cô. Lỗ hổng của sự chỉ trích và tham vọng ngày một lớn dần, bám dính và ăn mòn tận sâu đáy lòng Hân. Nó luôn hiện diện và nói cho cô biết rằng cô chưa đủ giỏi để có thể làm tốt những công việc mà Hân phải đảm nhận – dẫn chương trình, chia sẻ trải nghiệm hay thực hiện bài giảng cho lớp học. Công việc càng lớn, lỗ hồng càng ăn mòn dưỡng chất tự tin vốn có của cô.

Mỗi một lần xuất hiện trước đám đông, Hân thấy mình nhỏ bé và sao mà yếu ớt thế. Càng ngày nỗi run sợ xuất hiện càng nhiều với tần suất dày đặc và choáng ngợp, từ những run sợ trong tâm trí, bản dạng mờ nhạt này bắt đầu hiện diện rõ hơn qua những biểu hiện thể lý trên cơ thể của Hân – giọng nghèn nghẹn, đau thắt ngực, âm ỉ dạ dày,… Cứ mỗi lần như thế, cái niềm tin về việc bản thân không làm được lại chồng chéo lên tâm trí Hân. Hân lo lắng bị người khác nhìn thấy cái ruột trống không đằng sau lớp vỏ rỗng của mình. Hân áo lên mình từng lớp ngụy trang đẹp đẽ và chói mắt, để che đậy sự tự ti và niềm tin rằng mình chưa đủ tốt. Mỗi một trải nghiệm chưa hoàn hảo, Hân lại chỉ trích và khúm núm khoác lên mình một lớp áo nặng trịch để đánh lừa bản thân về cảm giác “mình ổn”. Rồi sau đó, Hân tiếp tục cái vòng lặp của sự lo lắng, lo về cái viễn cảnh một người nào đó sẽ phát hiện ra cái ruột mục rỗng đằng sau lớp vỏ hào nhoáng của mình.

Hân xóa nhòa sự tự tin vốn có của bản thân trước đây, thay thế nó bằng những nỗi lo âu vô hình vô dạng, một nỗi lo mà cô chẳng biết nó là gì, đánh gục và khiến cho nỗi sợ của cô dần trở thành sự thật. Hân thất bại, thất bại bằng cách tự chỉ trích chính mình mà chẳng cần bất cứ từ lời khen chê của người khác. Chỉ một cái nhíu mày của người khác trước phần trình bày của cô sẽ kéo theo vô số những giọng nói vang vọng rằng cô thật tệ, cô không thể tiếp tục, người khác không hài lòng về cô. Và cô gục ngã.

  • Hân trong mắt người khác – một cô gái luôn mang lớp áo xinh đẹp và tỏa sáng, là tấm gương và sự ngưỡng mộ vì những vị trí mà cô đạt được.
  • Hân trong mắt chính cô – một sự thất bại và bị giam hãm bởi những gông cùm vô hình mang tên phán xét và chỉ trích.

Vì lý nào mọi thứ lại trở thành thế này?

Câu trả lời đằng sau những giọt nước mắt

Hân tìm đến nhà tâm lý như cọng rơm cuối cùng để bám víu sau những nỗ lực nhưng bất thành của mình trong việc “yêu bản thân” – cái cụm từ mà cô thường rêu rao mỗi ngày với vô số người khác, sau cùng lại chẳng được thực hành bởi chính cô.

Hành trình đồng hành cùng nhà tâm lý khiến cô nhận ra rằng, cô đang mặc một chiếc áo chẳng vừa thân mình – một chiếc áo đẹp nhưng quá rộng lớn, với kiểu dáng cũng chẳng phải mẫu mã mà cô ưa thích.

“Vì sao mình lại phải mặc một chiếc áo mà mình không yêu?” – Hân mặc nó vì cô cho rằng chiếc áo này là tiêu chuẩn, là cái chuẩn mực mà người khác mong đợi. Cái chuẩn mực xã hội mà ở đó con người ta đánh giá một cá nhân có tài thông qua cái thang đo cứng nhắc của chủ nghĩa hoàn hảo, xán lán và bóng bẩy.

“Em có thích điều đó không, chiếc áo em đang cố gắng mặc ấy?”

Hân tự ngẫm, và tự hỏi chính mình.

Mình là ai khi mặc chiếc áo đó – một Hân chân thật hay cái vỏ bọc xa lạ để bảo vệ mình khỏi những quan điểm của người khác? Vì sao mình phải tiếp nhận vô số quan điểm khác nhau từ vô số người và biến nó thành những món trang sức vô tội vạ – mặc cho việc mình chẳng yêu chẳng thích chúng, chỉ vì chúng đạt được cái chuẩn mà người khác cho rằng là phù hợp?

Ta đẹp nhất khi diện một chiếc áo vừa thân

Việc nhận ra những vòng quẩn luẩn của bản thân cho phép Hân mở rộng phạm vi của chiếc đèn pin luôn soi sáng trên con đường cô đi. Gò bó mình trong một lối mòn của quan điểm từ người khác là điều khiến Hân mệt mỏi và chán chường, cũng như vô vọng bởi nó chẳng phải là cô. Nhưng cô phải làm gì nếu không tuân theo những chuẩn mực của xã hội?

Câu trả lời của mỗi người sẽ đều khác nhau. Và hành trình định hình bản thân để trở thành một cá thể không trùng lặp giữa muôn vàn những mảnh ghép tròn dẹp ngoài kia cũng là trải nghiệm độc đáo và duy nhất của mỗi người.

Ai cũng có những nỗi lo sợ trước những con đường vô hình mà mình phải bước đi, nhưng dấn thân và va chạm sẽ khiến ta thêm vững chãi và mạnh mẽ bởi chính những viên gạch mà ta tự tay đắp nên. Ta cho phép bản thân mình thả lỏng, được chơi vơi, nhỏ bé, mềm yếu và vấp ngã bởi trải nghiệm sai và được làm lại là một vòng tuần hoàn của cả một đời người.

Và đến cuối cùng, hãy thử trả lời xem, liệu ta sẽ là ai khi cởi bỏ lớp áo ta mang?

TRÂM ANH

NỖI ĐAU BỊ TỪ CHỐI

  Rejection Sensitivity Dysphoria (RSD) – là một trạng thái tâm lý đặc trưng bởi sự nhạy cảm cực độ với việc bị từ chối, chỉ trích hoặc cảm giác không được chấp nhận. Đối với những người mắc RSD, những tín hiệu xã hội nhỏ nhặt – như ánh mắt lơ đãng của người...

MÌNH KHÔNG XỨNG ĐÁNG ĐƯỢC YÊU THƯƠNG

Cảm giác “mình không xứng đáng được yêu thương” không hình thành trong một sớm một chiều. Nó là hệ quả của một hành trình dài – một hành trình đầy im lặng, cô đơn và bị bỏ rơi từ thời thơ ấu. Với nhiều người, cảm giác ấy bắt nguồn từ việc lớn lên trong một môi trường...

KẺ LẠC LOÀI TRONG THẾ GIỚI NHIỀU TIẾNG ĐỘNG

  Người mắc rối loạn nhân cách Schizoid là những cá thể trầm lặng, sống bên lề xã hội như những chiếc lá rơi ngoài cơn gió. Họ không mưu cầu danh vọng, cũng không khao khát được gắn kết trong các mối quan hệ. Với họ, thế giới riêng – yên tĩnh, khép kín và tự tại...

ÁI KỶ VÀ SỰ HỦY HOẠI CẢM XÚC

  Người mắc chứng ái kỷ thường khiến người khác bị cuốn vào một thế giới đầy hỗn loạn và tổn thương. Họ là những kẻ luôn khao khát được ngưỡng mộ, được xem là trung tâm của mọi sự chú ý. Đằng sau vẻ ngoài tự tin, quyến rũ và thành công là một cái tôi mong manh...

CẬN THỊ TƯƠNG LAI

  Trong thế giới hiện đại đầy áp lực và nhiệm vụ chồng chất, kỹ năng quản lý thời gian và kiểm soát bản thân là yếu tố then chốt để thành công. Tuy nhiên, với người lớn mắc ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý), những kỹ năng này không chỉ đơn giản là vấn đề thiếu...

ADHD VÀ PHỔ TỰ KỶ Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH

  ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý) và Phổ Tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) thường được xem là những chẩn đoán dành cho trẻ em, nhưng trên thực tế, đây là những khác biệt thần kinh tồn tại suốt đời. Ở người trưởng thành, ADHD và tự kỷ có thể tiếp tục ảnh...

PHỔ TỰ KỶ Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH

  Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD) là một tình trạng phát triển thần kinh tồn tại suốt đời, ảnh hưởng đến cách cá nhân cảm nhận, tương tác xã hội, giao tiếp và xử lý thông tin. Khi nói đến người lớn trong phổ tự kỷ, chúng ta cần vượt qua các...

NỖI ĐAU BỊ TỪ CHỐI

  Rejection Sensitivity Dysphoria (RSD) – là một trạng thái tâm lý đặc trưng bởi sự nhạy cảm cực độ với việc bị từ chối, chỉ trích hoặc cảm giác không được chấp nhận. Đối với những người mắc RSD, những tín hiệu xã hội nhỏ nhặt – như ánh mắt lơ đãng của người...

NHỮNG NGƯỜI LÍNH TRỞ VỀ SAU CUỘC CHIẾN

Rối loạn căng thẳng hậu sang chấn (PTSD) là một trong những hậu quả tâm lý nặng nề nhất mà những người lính phải đối mặt sau chiến tranh. Khi trở về từ chiến trường, họ không chỉ mang theo vết thương trên cơ thể mà còn là những ký ức kinh hoàng ám ảnh dai dẳng: tiếng...

HỦY HOẠI NGƯỜI TA YÊU THƯƠNG

  Có một nghịch lý đau lòng trong đời sống tâm lý: chúng ta đôi khi làm tổn thương chính những người mình yêu thương nhất. Không phải vì chúng ta không yêu họ, mà bởi vì những vết thương chưa lành trong ta chưa từng được thấu hiểu. Và trong cơn vô thức của đau...

CÁI BÓNG DƯỚNG ĐÔI MẮT MẸ

Có những người mẹ không bao giờ nhìn thấy con gái mình như một con người độc lập. Họ chỉ nhìn thấy bản thân mình – phản chiếu qua đôi mắt đứa con. Trong những mối quan hệ như thế, người mẹ mang đặc điểm ái kỷ thường coi con gái là phần kéo dài của chính mình: không...

MÌNH KHÔNG XỨNG ĐÁNG ĐƯỢC YÊU THƯƠNG

Cảm giác “mình không xứng đáng được yêu thương” không hình thành trong một sớm một chiều. Nó là hệ quả của một hành trình dài – một hành trình đầy im lặng, cô đơn và bị bỏ rơi từ thời thơ ấu. Với nhiều người, cảm giác ấy bắt nguồn từ việc lớn lên trong một môi trường...

LIMERENCE – TÌNH YÊU HOANG ĐƯỜNG

Limerence không phải là tình yêu – ít nhất không phải thứ tình yêu chín chắn, trưởng thành mà con người vẫn kiếm tìm trong những mối quan hệ sâu sắc. Đó là một trạng thái tâm lý đặc biệt, nơi cảm xúc không chỉ dâng cao mà còn trở nên ám ảnh. Người ta bị cuốn vào một...

NHỮNG KẺ NGOẠI TÌNH KHÔNG XẤU HỔ

  Không phải ai ngoại tình cũng hối hận. Có những người bước vào mối quan hệ ngoài luồng một cách ngang nhiên, không chút áy náy. Họ không cảm thấy có lỗi, cũng chẳng cho rằng mình làm điều gì sai trái. Thậm chí, họ còn tìm đủ lý do để biện minh, tự cho mình...

LẰN RANH YÊU THƯƠNG VÀ THÙ HẬN

  Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD) là một trong những dạng rối loạn cảm xúc phức tạp và dễ gây hiểu lầm nhất. Những người mang đặc điểm này thường sống trong trạng thái cảm xúc cực đoan, nơi yêu và ghét, gắn bó và ruồng bỏ,...