PHỤC HỒI CƠ THỂ SAU MỘT ĐÊM THIẾU NGỦ

PHỤC HỒI CƠ THỂ SAU MỘT ĐÊM THIẾU NGỦ

 

Thiếu ngủ chính là một trong những vấn đề nhức nhối nhất trong xã hội hiện đại, khi nhịp sống hối hả cuốn ta đi mỗi ngày. Có lẽ đêm qua bạn đã thức khuya để xem một bộ phim mới. Hoặc bạn trằn trọc lăn qua lăn lại đến quá nửa đêm lo lắng về một cuộc họp quan trọng vào sáng hôm sau tại công ty. Giờ thì đồng hồ báo thức đã réo inh ỏi, đầu bạn đau như búa bổ — và tất cả những gì bạn muốn làm là trốn sâu vào trong vỏ bọc của mình.

Tất cả chúng ta đều đã từng gặp tình huống như vậy. Buổi sáng sau một đêm thiếu ngủ thật vô cùng tồi tệ. Nhưng điều đáng mừng là có một vài thủ thuật có thể giúp cơ thể bạn phục hồi nhanh hơn cho một ngày mới. Chúng tôi đã tham khảo lời khuyên của các chuyên gia về cách giúp cơ thể tràn đầy năng lượng trong suốt một ngày mà bạn bị quấy rầy bởi cơn thèm ngủ. Đây là những gì bạn cần làm để phục hồi năng lượng.

Cưỡng lại cơn thèm ngủ

Tiến sĩ Sonia Ancoli-Israel, Giám đốc giáo dục tại Trung tâm Y khoa giấc ngủ UCSD cho biết: “Dù chiều lòng cơ thể bằng một giấc ngủ chính là điều cám dỗ nhất, đó thực sự là việc tồi tệ nhất mà bạn có thể làm. Sự thật là, sau một đêm thiếu ngủ, bạn chỉ nên thay đổi một chút trong nhịp sinh hoạt hàng ngày của mình. Bạn vẫn nên thức dậy vào cùng một thời điểm như mọi ngày khác, dù hôm đó là cuối tuần đi chăng nữa”.

Giữ nguyên thời gian thức dậy vào buổi sáng là bí quyết để duy trì nhịp sinh học của bạn, các mô hình trong các quá trình sinh học ảnh hưởng đến mọi thứ từ năng lượng đến khả năng miễn dịch, chuyển hóa, thậm chí là sự sáng tạo.

Ngủ dậy trễ sẽ làm xáo trộn đồng hồ sinh học của bạn trong suốt ngày hôm đó – và khi đến giờ đi ngủ hàng ngày, bạn có thể không cảm thấy mệt mỏi, từ đó dẫn đến một đêm thiếu ngủ khác nữa. Hơn nữa, việc ngủ thêm vài phút sẽ không làm bạn cảm thấy khỏe hơn. Nó thực sự có thể khiến bạn vật vờ hơn trước nữa đấy.

Ra ngoài

Dùng bữa sáng bên ngoài là một khởi đầu tốt. Và sau đó nếu bạn có thời gian, đi dạo chính là một ý tưởng tuyệt vời, nhớ đừng đeo kính râm.” Mục đích của việc này là để cơ thể bạn đắm mình trong ánh nắng tự nhiên, vốn là tín hiệu để đồng hồ sinh học ngừng sản xuất melatonin –  hormone dẫn đến cơn buồn ngủ – kết quả là bạn sẽ trở nên tỉnh táo hơn.

Ánh sáng mặt trời cũng có thể giúp tâm trạng của bạn tốt hơn. Nó kích hoạt sự giải phóng hormone serotonin giúp bạn phấn chấn hơn và giảm phiền nhiễu vào một buổi sáng bận rộn.

Đừng sử dụng quá nhiều caffeine

Nếu cà phê là một phần không thể thiếu để bắt đầu ngày mới của bạn, hãy tiếp tục nhâm nhi một tách cà phê vào buổi sáng. Nhưng hãy cắt giảm lượng caffeine vào giờ ăn trưa. Dù cà phê  ban đầu có thể giúp bạn cảm thấy khá hơn, các hiệu ứng này sẽ không kéo dài được lâu. Vì vậy, bạn có thể sử dụng một ít caffein để hỗ trợ, nhưng đừng lệ thuộc vào nó cả ngày.

Uống cà phê vào buổi chiều có thể khiến bạn khó ngủ hơn vào đêm hôm đó. Một nghiên cứu về giấc ngủ năm 2013 đã phát hiện ra rằng việc tiêu thụ một lượng caffeine thậm chí 6 giờ trước khi ngủ có thể khiến một người tỉnh táo suốt đêm.

Ngủ trưa 25 phút

Làm một giấc ngủ trưa hoành tráng có vẻ là cách rõ ràng nhất để “bù” cho việc thiếu ngủ vào đêm hôm trước, nhưng nếu ngủ trưa quá sâu, bạn có thể cảm thấy hơi buồn ngủ khi thức dậy. Tệ hơn nữa, một giấc ngủ trưa dài có thể làm xáo trộn nhịp sinh học ngủ của bạn.

Bạn phải tỉnh táo trong một khoảng thời gian nhất định trước khi sẵn sàng cho một giấc ngủ mới. Khi thức dậy sau một giấc ngủ trưa dài, bạn bắt đầu lại từ số không.” Nói cách khác, bạn sẽ không cảm thấy mệt mỏi khi đến giờ đi ngủ, đồng nghĩa với việc bạn sẽ có một đêm thiếu ngủ khác.

Các chuyên gia cho biết nếu bạn cần nghỉ ngơi vào giữa ngày, hãy dành 25 phút ngủ trưa vào khoảng 1 giờ chiều. Thời gian này là đủ để bạn lấy lại năng lượng mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ vào ban đêm. (Nếu bạn đang gặp vấn đề với chứng mất ngủ, hãy quên hẳn việc ngủ trưa đi).

Chống lại sự sụt giảm năng lượng vào lúc 3 giờ chiều

Nếu bạn cảm thấy sụt giảm năng lượng, một nghiên cứu trên tạp chí Tâm lý và Hành vi cho thấy 10 phút leo cầu thang giúp thúc đẩy nhiều năng lượng hơn việc sử dụng caffeine trong một lon soda. Vì vậy, hãy đi bộ xuống tầng trệt và leo ngược trở lên, hoặc giúp cơ thể lưu thông máu huyết bằng cách đi bộ nhanh quanh tòa nhà.

Đừng đi ngủ trước khi đến giờ

Sau một đêm thiếu ngủ, vào lúc 7 giờ tối hôm sau, cơ thể của bạn có thể gào thét để được chìm vào giấc ngủ, nhưng hãy cố hết sức để kìm hãm thôi thúc này. Ngay cả khi vô cùng mệt mỏi, bạn vẫn nên tuân theo lịch trình ngủ bình thường của mình. Bởi vì cơ thể của bạn đã quen với việc đi ngủ đúng giờ, nếu bạn ngủ sớm, bạn sẽ chỉ nằm vật vờ đến kiệt sức mà thôi.

Để đảm bảo bạn có thể ngủ đúng giờ, hãy bắt đầu thực hiện một số việc trước đó một vài giờ: tắt nguồn các thiết bị điện tử hoặc đeo một cặp kính chặn ánh sáng xanh và tránh ăn nhiều hoặc uống bia rượu.

Khôi phục năng lượng

Quay lại nhịp sinh hoạt bình thường càng nhanh càng tốt sẽ hạn chế thiệt hại từ một đêm thiếu ngủ. Nhưng nếu thiếu ngủ đã trở thành một vấn đề mãn tính của bạn, bạn có thể cần cân nhắc lại thói quen buổi tối của mình, cắt giảm caffeine, hoặc trao đổi với bác sĩ về việc thử các phương pháp y học.

LILA

Thiếu ngủ chính là một trong những vấn đề nhức nhối nhất trong xã hội hiện đại, khi nhịp sống hối hả cuốn ta đi mỗi ngày. Có lẽ đêm qua bạn đã thức khuya để xem một bộ phim mới. Hoặc bạn trằn trọc lăn qua lăn lại đến quá nửa đêm lo lắng về một cuộc họp quan trọng vào sáng hôm sau tại công ty. Giờ thì đồng hồ báo thức đã réo inh ỏi, đầu bạn đau như búa bổ — và tất cả những gì bạn muốn làm là trốn sâu vào trong vỏ bọc của mình.

Tất cả chúng ta đều đã từng gặp tình huống như vậy. Buổi sáng sau một đêm thiếu ngủ thật vô cùng tồi tệ. Nhưng điều đáng mừng là có một vài thủ thuật có thể giúp cơ thể bạn phục hồi nhanh hơn cho một ngày mới. Chúng tôi đã tham khảo lời khuyên của các chuyên gia về cách giúp cơ thể tràn đầy năng lượng trong suốt một ngày mà bạn bị quấy rầy bởi cơn thèm ngủ. Đây là những gì bạn cần làm để phục hồi năng lượng.

Cưỡng lại cơn thèm ngủ

Tiến sĩ Sonia Ancoli-Israel, Giám đốc giáo dục tại Trung tâm Y khoa giấc ngủ UCSD cho biết: “Dù chiều lòng cơ thể bằng một giấc ngủ chính là điều cám dỗ nhất, đó thực sự là việc tồi tệ nhất mà bạn có thể làm. Sự thật là, sau một đêm thiếu ngủ, bạn chỉ nên thay đổi một chút trong nhịp sinh hoạt hàng ngày của mình. Bạn vẫn nên thức dậy vào cùng một thời điểm như mọi ngày khác, dù hôm đó là cuối tuần đi chăng nữa”.

Giữ nguyên thời gian thức dậy vào buổi sáng là bí quyết để duy trì nhịp sinh học của bạn, các mô hình trong các quá trình sinh học ảnh hưởng đến mọi thứ từ năng lượng đến khả năng miễn dịch, chuyển hóa, thậm chí là sự sáng tạo.

Ngủ dậy trễ sẽ làm xáo trộn đồng hồ sinh học của bạn trong suốt ngày hôm đó – và khi đến giờ đi ngủ hàng ngày, bạn có thể không cảm thấy mệt mỏi, từ đó dẫn đến một đêm thiếu ngủ khác nữa. Hơn nữa, việc ngủ thêm vài phút sẽ không làm bạn cảm thấy khỏe hơn. Nó thực sự có thể khiến bạn vật vờ hơn trước nữa đấy.

Ra ngoài

Dùng bữa sáng bên ngoài là một khởi đầu tốt. Và sau đó nếu bạn có thời gian, đi dạo chính là một ý tưởng tuyệt vời, nhớ đừng đeo kính râm.” Mục đích của việc này là để cơ thể bạn đắm mình trong ánh nắng tự nhiên, vốn là tín hiệu để đồng hồ sinh học ngừng sản xuất melatonin –  hormone dẫn đến cơn buồn ngủ – kết quả là bạn sẽ trở nên tỉnh táo hơn.

Ánh sáng mặt trời cũng có thể giúp tâm trạng của bạn tốt hơn. Nó kích hoạt sự giải phóng hormone serotonin giúp bạn phấn chấn hơn và giảm phiền nhiễu vào một buổi sáng bận rộn.

Đừng sử dụng quá nhiều caffeine

Nếu cà phê là một phần không thể thiếu để bắt đầu ngày mới của bạn, hãy tiếp tục nhâm nhi một tách cà phê vào buổi sáng. Nhưng hãy cắt giảm lượng caffeine vào giờ ăn trưa. Dù cà phê  ban đầu có thể giúp bạn cảm thấy khá hơn, các hiệu ứng này sẽ không kéo dài được lâu. Vì vậy, bạn có thể sử dụng một ít caffein để hỗ trợ, nhưng đừng lệ thuộc vào nó cả ngày.

Uống cà phê vào buổi chiều có thể khiến bạn khó ngủ hơn vào đêm hôm đó. Một nghiên cứu về giấc ngủ năm 2013 đã phát hiện ra rằng việc tiêu thụ một lượng caffeine thậm chí 6 giờ trước khi ngủ có thể khiến một người tỉnh táo suốt đêm.

Ngủ trưa 25 phút

Làm một giấc ngủ trưa hoành tráng có vẻ là cách rõ ràng nhất để “bù” cho việc thiếu ngủ vào đêm hôm trước, nhưng nếu ngủ trưa quá sâu, bạn có thể cảm thấy hơi buồn ngủ khi thức dậy. Tệ hơn nữa, một giấc ngủ trưa dài có thể làm xáo trộn nhịp sinh học ngủ của bạn.

Bạn phải tỉnh táo trong một khoảng thời gian nhất định trước khi sẵn sàng cho một giấc ngủ mới. Khi thức dậy sau một giấc ngủ trưa dài, bạn bắt đầu lại từ số không.” Nói cách khác, bạn sẽ không cảm thấy mệt mỏi khi đến giờ đi ngủ, đồng nghĩa với việc bạn sẽ có một đêm thiếu ngủ khác.

Các chuyên gia cho biết nếu bạn cần nghỉ ngơi vào giữa ngày, hãy dành 25 phút ngủ trưa vào khoảng 1 giờ chiều. Thời gian này là đủ để bạn lấy lại năng lượng mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ vào ban đêm. (Nếu bạn đang gặp vấn đề với chứng mất ngủ, hãy quên hẳn việc ngủ trưa đi).

Chống lại sự sụt giảm năng lượng vào lúc 3 giờ chiều

Nếu bạn cảm thấy sụt giảm năng lượng, một nghiên cứu trên tạp chí Tâm lý và Hành vi cho thấy 10 phút leo cầu thang giúp thúc đẩy nhiều năng lượng hơn việc sử dụng caffeine trong một lon soda. Vì vậy, hãy đi bộ xuống tầng trệt và leo ngược trở lên, hoặc giúp cơ thể lưu thông máu huyết bằng cách đi bộ nhanh quanh tòa nhà.

Đừng đi ngủ trước khi đến giờ

Sau một đêm thiếu ngủ, vào lúc 7 giờ tối hôm sau, cơ thể của bạn có thể gào thét để được chìm vào giấc ngủ, nhưng hãy cố hết sức để kìm hãm thôi thúc này. Ngay cả khi vô cùng mệt mỏi, bạn vẫn nên tuân theo lịch trình ngủ bình thường của mình. Bởi vì cơ thể của bạn đã quen với việc đi ngủ đúng giờ, nếu bạn ngủ sớm, bạn sẽ chỉ nằm vật vờ đến kiệt sức mà thôi.

Để đảm bảo bạn có thể ngủ đúng giờ, hãy bắt đầu thực hiện một số việc trước đó một vài giờ: tắt nguồn các thiết bị điện tử hoặc đeo một cặp kính chặn ánh sáng xanh và tránh ăn nhiều hoặc uống bia rượu.

Khôi phục năng lượng

Quay lại nhịp sinh hoạt bình thường càng nhanh càng tốt sẽ hạn chế thiệt hại từ một đêm thiếu ngủ. Nhưng nếu thiếu ngủ đã trở thành một vấn đề mãn tính của bạn, bạn có thể cần cân nhắc lại thói quen buổi tối của mình, cắt giảm caffeine, hoặc trao đổi với bác sĩ về việc thử các phương pháp y học.

LILA

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

RONG KINH, CĂNG THẲNG MÃN TÍNH VÀ SANG CHẤN

Rong kinh – hiện tượng kinh nguyệt kéo dài bất thường trên 7 ngày hoặc ra máu nhiều hơn bình thường – không chỉ là vấn đề phụ khoa thuần túy mà còn có liên hệ chặt chẽ với trạng thái căng thẳng mãn tính, đặc biệt ở những người có tiền sử sang chấn tâm lý. Trong nhiều...

NGƯỜI ĐỒNG TÍNH NAM VÀ RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG TRONG GẮN BÓ

Với nhiều người đồng tính nam, rối loạn cương dương không đơn thuần là vấn đề thể chất, mà còn là tấm gương phản chiếu những tổn thương sâu kín về cảm xúc, sự xấu hổ và kiểu gắn bó không an toàn hình thành từ rất sớm. Lớn lên trong một xã hội nơi sự nam tính chuẩn mực...

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

CAN THIỆP BẮT BUỘC VỚI NGƯỜI GÂY RA BẠO HÀNH

  Can thiệp bắt buộc (Batterer Intervention Program – BIP) là một chiến lược cần thiết nhằm đối phó với hành vi bạo lực gia đình, đặc biệt ở nhóm nam giới bạo hành. Khác với các hình thức hòa giải hoặc xử phạt đơn thuần, BIP yêu cầu người bạo hành phải tham gia...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

NGOẠI TÌNH NƠI CÔNG SỞ

Trong không gian công sở, nơi những con người cùng chia sẻ mục tiêu nghề nghiệp, áp lực công việc và những khoảnh khắc đời thường tưởng như vô hại, đôi khi lại nảy sinh những mối liên kết tinh tế mà mạnh mẽ. Những tâm hồn lạc lối thường tìm thấy nhau ở đây – không...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...