MÙI TẾT

MÙI TẾT

 

Đất trời vào Xuân mang theo những thanh âm rộn rã trong lòng từng con phố. Cái khoảnh khắc giao mùa chỉ kéo dài trong ít tuần ngắn ngủi nhưng cũng đủ khiến những người khách bộ hành vội vã nhất trở nên thi vị, nhạy cảm hơn với đời, với những thứ mùi nồng nàn của Tết.

Sáng nay thức giấc, những cơn gió se lạnh chợt ùa về xua tan cái oi ả hằng ngày. Sài Gòn trở gió, nghe đâu đêm qua có một cơn mưa Xuân vừa ghé qua hiên nhà đánh thức những giấc mơ trẻ thơ và làm đẹp hơn cho phố phường.

Mùi Tết, một thứ mùi quen thuộc của những người con Đất Việt, dù đi khắp bốn phương trời, cứ mỗi độ Xuân về thì như rằng ai cũng sẽ lại nhớ, lại hoài niệm về những ngày Xuân đầm ấm bên gia đình.

Xã hội càng phát triển, con người ta lại càng dễ cuốn theo những hối hả bộn bề. Chúng ta đơn giản hóa những mâm cơm, quầy bánh, rút ngắn thời gian được ở bên gia đình để hưởng Tết theo cách riêng của mình. Mùi Tết cũng vì thế mất dần hương vị đặc trưng của nó, cái mùi mà chỉ khi bạn thư thái mới cảm nhận được, cái mùi mà có người cho là cũ kĩ, mùi mà khi xa quê ai cũng khát khao một lần được trở về để cảm nhận, mùi của niềm nhớ tuổi thơ cùng những kỷ niệm gắn liền với Tết.

Rồi sẽ có lúc ta ngược về quá khứ để cảm nhận những đổi thay của cuộc sống. Tôi nhớ những ngày một mình ăn Tết ở ÚC, cũng bánh chưng, dưa hành, câu đối đỏ ở những khu chợ người Việt nhưng sao mà chạnh lòng da diết quá. Hơn 10 năm sống và làm việc ở đất khách quê người, tôi hiểu và càng thấm cái nỗi nhớ mùi Tết ở quê nhà. Vậy mà một khi ngày Tết rơi đúng vào những ngày đi làm thì ôi thôi coi như mình mất Tết.

Tết tha hương sẽ luôn khiến cho ta bồi hồi, chỉ có cái Tết đoàn viên hay được đón Xuân trên quê hương mình ta mới thấy lòng ấm lại. Bởi con người luôn cần một nơi để thuộc về, để nghe tiếng lòng mình thổn thức, nên Xuân đến Xuân đi chỉ làm những người con xa xứ thêm mong đợi, thêm chạnh lòng nếu lỡ dịp về bên ông bà, cha mẹ.

Khi xa quê, những nỗi nhớ sẽ càng nặng hơn khi ta chợt bắt gặp một mùi Tết, có những mùi mà ta tưởng rằng chỉ còn trong dĩ vãng.

Mùi khói bếp nấu bánh Tét với ông bà. Mùi đất bùn từ ao cá trước nhà vừa tát xong. Mùa hoa mai mới nở. Mùi pháo hăng khó chịu và đượm chút cay nồng nhưng lại là một mùi đặc trưng của Tết quê cũ. Mùi khói đốt đồng để ăn Tết. Mùi nhang trầm, nhang Thái tỏa khắp phố phường. Mùi hoa cúc, hoa vạn thọ ngào ngạt khắp đường quê làm lòng người như mở hội. Mùi quần áo mẹ mới may để dành mặc trong ngày đầu năm còn thơm mùi chỉ mới. Mùi của những tách trà đựng trong ấm dừa để giữ nhiệt. Mùi mứt chuối, mứt dừa vừa mới ngào để dâng cúng ông bà. Mùi của cánh cửa nhà mới sơn, hay mùi bộ lư đồng vừa đánh bóng.

Trăm thứ mùi quyện lại trong cảnh sum họp gia đình luôn làm chạnh lòng kẻ đi xa, ai rồi cũng muốn về để tận hưởng mùi Tết, mùi của sum vầy, mùi của quê hương khi mở hội.

Tôi là người thường hay hoài niệm, hay thích ngồi lặng lẽ đâu đó nhìn phố xá và nhớ lại những ngày đã qua. Tôi biết quá khứ thì lúc nào cũng đẹp vì ta luôn dành cho nó những ân tình, một lòng thiết tha, nâng niu và gìn giữ.

Ngày xưa khi còn nhỏ, Tết giống như một buổi tiệc xa hoa mà đứa trẻ con nào cũng mong muốn níu giữ. Giờ sống ở phố thị khá hơn nhưng sao tôi vẫn nhớ cái cảm giác nôn nao chờ đón Giao Thừa cùng ông bà, cha mẹ. Tôi thèm được nghe một khúc dân ca ngày cuối năm rộn rã suốt cả ngày trên những chương trình tivi chọn lọc. Kỉ niệm xưa hòa với dòng chảy của hiện tại, tôi thấy mình trưởng thành hơn và lưu giữ được nhiều hơn những ngày tháng cũ.

Sài Gòn vào ngày giáp Tết, những vạt nắng thưa dần, “ngàn cây thắp nến lên hai hàng” trên những con đường bao người qua kẻ lại. Rồi bỗng một ngày đầu năm, con đường xưa em qua bỗng nằm yên vắng. Sài Gòn giờ trở nên nhẹ nhàng, thanh khiết. Đôi chiếc xe máy dìu nhau qua từng con phố nhẹ tênh, tôi tần ngần nghĩ thế là lại một mùa Xuân nữa đã về trên quê hương – không chỉ riêng gì Sài Gòn của tôi đang đón Tết mà Sài Gòn còn đang ngóng đợi những người đi để trở về.

Tất cả mùi của kí ức đó tôi sẽ đặt tên là mùi nhớ vì dù có cố quên thì dư hương đó vẫn cứ mãi theo tôi đến suốt đời.

MIA

Đất trời vào Xuân mang theo những thanh âm rộn rã trong lòng từng con phố. Cái khoảnh khắc giao mùa chỉ kéo dài trong ít tuần ngắn ngủi nhưng cũng đủ khiến những người khách bộ hành vội vã nhất trở nên thi vị, nhạy cảm hơn với đời, với những thứ mùi nồng nàn của Tết.

Sáng nay thức giấc, những cơn gió se lạnh chợt ùa về xua tan cái oi ả hằng ngày. Sài Gòn trở gió, nghe đâu đêm qua có một cơn mưa Xuân vừa ghé qua hiên nhà đánh thức những giấc mơ trẻ thơ và làm đẹp hơn cho phố phường.

Mùi Tết, một thứ mùi quen thuộc của những người con Đất Việt, dù đi khắp bốn phương trời, cứ mỗi độ Xuân về thì như rằng ai cũng sẽ lại nhớ, lại hoài niệm về những ngày Xuân đầm ấm bên gia đình.

Xã hội càng phát triển, con người ta lại càng dễ cuốn theo những hối hả bộn bề. Chúng ta đơn giản hóa những mâm cơm, quầy bánh, rút ngắn thời gian được ở bên gia đình để hưởng Tết theo cách riêng của mình. Mùi Tết cũng vì thế mất dần hương vị đặc trưng của nó, cái mùi mà chỉ khi bạn thư thái mới cảm nhận được, cái mùi mà có người cho là cũ kĩ, mùi mà khi xa quê ai cũng khát khao một lần được trở về để cảm nhận, mùi của niềm nhớ tuổi thơ cùng những kỷ niệm gắn liền với Tết.

Rồi sẽ có lúc ta ngược về quá khứ để cảm nhận những đổi thay của cuộc sống. Tôi nhớ những ngày một mình ăn Tết ở ÚC, cũng bánh chưng, dưa hành, câu đối đỏ ở những khu chợ người Việt nhưng sao mà chạnh lòng da diết quá. Hơn 10 năm sống và làm việc ở đất khách quê người, tôi hiểu và càng thấm cái nỗi nhớ mùi Tết ở quê nhà. Vậy mà một khi ngày Tết rơi đúng vào những ngày đi làm thì ôi thôi coi như mình mất Tết.

Tết tha hương sẽ luôn khiến cho ta bồi hồi, chỉ có cái Tết đoàn viên hay được đón Xuân trên quê hương mình ta mới thấy lòng ấm lại. Bởi con người luôn cần một nơi để thuộc về, để nghe tiếng lòng mình thổn thức, nên Xuân đến Xuân đi chỉ làm những người con xa xứ thêm mong đợi, thêm chạnh lòng nếu lỡ dịp về bên ông bà, cha mẹ.

Khi xa quê, những nỗi nhớ sẽ càng nặng hơn khi ta chợt bắt gặp một mùi Tết, có những mùi mà ta tưởng rằng chỉ còn trong dĩ vãng.

Mùi khói bếp nấu bánh Tét với ông bà. Mùi đất bùn từ ao cá trước nhà vừa tát xong. Mùa hoa mai mới nở. Mùi pháo hăng khó chịu và đượm chút cay nồng nhưng lại là một mùi đặc trưng của Tết quê cũ. Mùi khói đốt đồng để ăn Tết. Mùi nhang trầm, nhang Thái tỏa khắp phố phường. Mùi hoa cúc, hoa vạn thọ ngào ngạt khắp đường quê làm lòng người như mở hội. Mùi quần áo mẹ mới may để dành mặc trong ngày đầu năm còn thơm mùi chỉ mới. Mùi của những tách trà đựng trong ấm dừa để giữ nhiệt. Mùi mứt chuối, mứt dừa vừa mới ngào để dâng cúng ông bà. Mùi của cánh cửa nhà mới sơn, hay mùi bộ lư đồng vừa đánh bóng.

Trăm thứ mùi quyện lại trong cảnh sum họp gia đình luôn làm chạnh lòng kẻ đi xa, ai rồi cũng muốn về để tận hưởng mùi Tết, mùi của sum vầy, mùi của quê hương khi mở hội.

Tôi là người thường hay hoài niệm, hay thích ngồi lặng lẽ đâu đó nhìn phố xá và nhớ lại những ngày đã qua. Tôi biết quá khứ thì lúc nào cũng đẹp vì ta luôn dành cho nó những ân tình, một lòng thiết tha, nâng niu và gìn giữ.

Ngày xưa khi còn nhỏ, Tết giống như một buổi tiệc xa hoa mà đứa trẻ con nào cũng mong muốn níu giữ. Giờ sống ở phố thị khá hơn nhưng sao tôi vẫn nhớ cái cảm giác nôn nao chờ đón Giao Thừa cùng ông bà, cha mẹ. Tôi thèm được nghe một khúc dân ca ngày cuối năm rộn rã suốt cả ngày trên những chương trình tivi chọn lọc. Kỉ niệm xưa hòa với dòng chảy của hiện tại, tôi thấy mình trưởng thành hơn và lưu giữ được nhiều hơn những ngày tháng cũ.

Sài Gòn vào ngày giáp Tết, những vạt nắng thưa dần, “ngàn cây thắp nến lên hai hàng” trên những con đường bao người qua kẻ lại. Rồi bỗng một ngày đầu năm, con đường xưa em qua bỗng nằm yên vắng. Sài Gòn giờ trở nên nhẹ nhàng, thanh khiết. Đôi chiếc xe máy dìu nhau qua từng con phố nhẹ tênh, tôi tần ngần nghĩ thế là lại một mùa Xuân nữa đã về trên quê hương – không chỉ riêng gì Sài Gòn của tôi đang đón Tết mà Sài Gòn còn đang ngóng đợi những người đi để trở về.

Tất cả mùi của kí ức đó tôi sẽ đặt tên là mùi nhớ vì dù có cố quên thì dư hương đó vẫn cứ mãi theo tôi đến suốt đời.

MIA

KHI YÊU TRỞ THÀNH NGUY HIỂM

Rối loạn nhân cách (Personality Disorders) là nhóm rối loạn tâm lý đặc trưng bởi các mô thức suy nghĩ, cảm xúc và hành vi cứng nhắc, kéo dài và gây rối loạn chức năng xã hội. Những mô thức này thường hình thành sớm, khó thay đổi và ảnh hưởng trực tiếp đến cách cá nhân...

BẠO LỰC BẠN TÌNH TRONG CỘNG ĐỒNG GAY

Trong nhiều nghiên cứu gần đây, tỉ lệ bạo lực bạn tình (Intimate Partner Violence – IPV) trong cộng đồng đồng tính nam được ghi nhận ở mức cao, ngang bằng hoặc vượt nhóm dị tính. Điều này không xuất hiện trong khoảng trống, mà liên quan đến xấu hổ nội hóa, stress...

TẠI SAO NHIỀU NGƯỜI GAY LÀ BOTTOM

  Trong cộng đồng nam đồng tính, vai trò bottom – người tiếp nhận trong quan hệ tình dục – thường xuất hiện với tần suất cao và gây ra nhiều tranh luận. Tại sao nhiều người đồng tính nam lại chọn hoặc cảm thấy thoải mái với vai trò này? Câu trả lời không đơn...

LGBT VÀ CẢM GIÁC KHÔNG THUỘC VỀ

  Sinh ra là người đồng tính, song tính hay chuyển giới trong một gia đình dị tính chuẩn mực, nhiều cá nhân phải lớn lên trong môi trường không công nhận sự khác biệt của họ. Khi xã hội đặt nặng giá trị nam tính, sức mạnh và sự “bình thường”, những người thể hiện...

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

KHI TRỊ LIỆU CHỈ LÀ NƠI TRÚ ẨN TẠM THỜI

Trong thực hành tâm lý, không ít trường hợp thân chủ tìm đến trị liệu không nhằm mục tiêu dài hạn, mà chỉ như một “nơi trú ẩn tạm thời” khi cảm xúc vượt ngưỡng chịu đựng. Họ thường đến phòng trị liệu trong trạng thái đau đớn, căng thẳng hoặc khủng hoảng, nhưng chỉ sau...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI YÊU TRỞ THÀNH NGUY HIỂM

Rối loạn nhân cách (Personality Disorders) là nhóm rối loạn tâm lý đặc trưng bởi các mô thức suy nghĩ, cảm xúc và hành vi cứng nhắc, kéo dài và gây rối loạn chức năng xã hội. Những mô thức này thường hình thành sớm, khó thay đổi và ảnh hưởng trực tiếp đến cách cá nhân...

BẠO LỰC BẠN TÌNH TRONG CỘNG ĐỒNG GAY

Trong nhiều nghiên cứu gần đây, tỉ lệ bạo lực bạn tình (Intimate Partner Violence – IPV) trong cộng đồng đồng tính nam được ghi nhận ở mức cao, ngang bằng hoặc vượt nhóm dị tính. Điều này không xuất hiện trong khoảng trống, mà liên quan đến xấu hổ nội hóa, stress...

TẠI SAO NHIỀU NGƯỜI GAY LÀ BOTTOM

  Trong cộng đồng nam đồng tính, vai trò bottom – người tiếp nhận trong quan hệ tình dục – thường xuất hiện với tần suất cao và gây ra nhiều tranh luận. Tại sao nhiều người đồng tính nam lại chọn hoặc cảm thấy thoải mái với vai trò này? Câu trả lời không đơn...

LGBT VÀ CẢM GIÁC KHÔNG THUỘC VỀ

  Sinh ra là người đồng tính, song tính hay chuyển giới trong một gia đình dị tính chuẩn mực, nhiều cá nhân phải lớn lên trong môi trường không công nhận sự khác biệt của họ. Khi xã hội đặt nặng giá trị nam tính, sức mạnh và sự “bình thường”, những người thể hiện...

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

KHI TRỊ LIỆU CHỈ LÀ NƠI TRÚ ẨN TẠM THỜI

Trong thực hành tâm lý, không ít trường hợp thân chủ tìm đến trị liệu không nhằm mục tiêu dài hạn, mà chỉ như một “nơi trú ẩn tạm thời” khi cảm xúc vượt ngưỡng chịu đựng. Họ thường đến phòng trị liệu trong trạng thái đau đớn, căng thẳng hoặc khủng hoảng, nhưng chỉ sau...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

CAN THIỆP BẮT BUỘC VỚI NGƯỜI GÂY RA BẠO HÀNH

  Can thiệp bắt buộc (Batterer Intervention Program – BIP) là một chiến lược cần thiết nhằm đối phó với hành vi bạo lực gia đình, đặc biệt ở nhóm nam giới bạo hành. Khác với các hình thức hòa giải hoặc xử phạt đơn thuần, BIP yêu cầu người bạo hành phải tham gia...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

NGOẠI TÌNH NƠI CÔNG SỞ

Trong không gian công sở, nơi những con người cùng chia sẻ mục tiêu nghề nghiệp, áp lực công việc và những khoảnh khắc đời thường tưởng như vô hại, đôi khi lại nảy sinh những mối liên kết tinh tế mà mạnh mẽ. Những tâm hồn lạc lối thường tìm thấy nhau ở đây – không...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...