5 GIAI ĐOẠN TÌNH YÊU

5 GIAI ĐOẠN TÌNH YÊU

 

Tất cả chúng ta đều muốn có một tình yêu thực sự, lâu dài, cho dù đang ở độ tuổi 20, 30, 40, 50, hay xa hơn nữa, nhưng hầu như không có nhiều hiểu biết về các giai đoạn tình yêu. Trên thực tế, có quá nhiều cuộc hôn nhân tan vỡ và hầu hết mọi người không biết tại sao. Họ nhầm tưởng rằng họ đã chọn sai người. Sau khi trải qua quá trình đổ vỡ đầy đau thương, họ bắt đầu nhìn lại. 

Nhưng các chuyên gia thấy rằng hầu hết mọi người không hiểu rõ các giai đoạn tình yêu. Họ không hiểu rằng Giai đoạn 3 không phải là kết thúc mà là khởi đầu thực sự để có được một tình yêu đích thực, bền vững.

Giai đoạn 1: Rơi vào lưới tình

Cạm bẫy tình yêu chính là chiêu trò của tự nhiên để con người lựa chọn một người bạn đời để duy trì nòi giống. Giai đoạn tình yêu này đem đến cảm giác tuyệt vời như vậy bởi vì cơ thể chúng ta ngập tràn các hormone như dopamine, oxytocin, serotonin, testosterone và estrogen. Rơi vào lưới tình cũng khiến chúng ta cảm thấy tuyệt vời bởi vì ta dự đoán tất cả hy vọng và ước mơ của mình về người mình yêu. 

Ta những tưởng rằng họ sẽ thực hiện những mong muốn của mình, đem đến cho chúng ta tất cả những gì mà ta không nhận được khi còn bé, thực hiện tất cả những lời hứa mà hội những người yêu cũ của chúng ta không thực hiện được. Ta chắc chắn rằng cả hai sẽ mãi mãi yêu nhau . Và bởi vì chúng ta bị bao phủ bởi vô vàn “hormone tình yêu”, ta không nhận thức được điều này.

Khi chúng ta đang yêu, chúng ta bỏ ngoài tai tất cả mọi điều cảnh báo như George Bernard Shaw từng nói: “Khi hai người đắm chìm trong niềm đam mê điên rồ nhất, khó hiểu nhất và chóng vánh nhất, họ nguyện thề rằng mình sẽ duy trì trạng thái vui sướng, bất thường và kiệt quệ đó cho đến khi cái chết chia lìa đôi lứa”.

Giai đoạn 2: Trở thành vợ chồng

Ở giai đoạn này, tình yêu trở nên sâu sắc hơn và cả hai thêm gắn kết với nhau. Đây là lúc sinh con đẻ cái và cùng nhau nuôi dạy chúng. Nếu vượt qua giai đoạn nuôi dạy con cái, mối quan hệ đôi lứa sẽ trở nên sâu sắc và phát triển hơn. Đó là thời gian của sự vui vẻ và hạnh phúc. Ta tìm hiểu những gì người bạn đời của mình thích và mở rộng cuộc sống cá nhân để bắt đầu phát triển cuộc sống vợ chồng.

Trong giai đoạn tình yêu này, cảm xúc yêu điên cuồng sẽ giảm đi và thay bằng cảm giác gắn bó hơn với đối phương. Ta cảm thấy ấm áp và gần gũi. Tình dục có thể không hoang dã như trước nhưng lại rất thỏa mãn. Ta cảm thấy an toàn, được chăm sóc, nâng niu và trân trọng. Ta thường nghĩ rằng đây là đỉnh điểm tình yêu và hy vọng nó sẽ tiếp tục mãi mãi. Và tất nhiên rồi, đa số mọi người thường không nhìn thấy sự hiện diện của giai đoạn tình yêu thứ ba.

Giai đoạn 3: Thất vọng

Không ai nói với chúng ta về Giai đoạn 3 trong tình yêu và hôn nhân. Đối với rất nhiều mối quan hệ, đây chính là sự khởi đầu của những đổ vỡ, là lúc mà mọi thứ bắt đầu tệ đi. Nó có thể xảy ra chậm hoặc có thể chớp nhoáng như thể bật công tắc và rồi mọi thứ đều chệch hướng. Ta cảm thấy phiền muộn cả với những điều nhỏ nhặt nhất và cảm thấy ít được yêu thương, chăm sóc như xưa. Ta thấy mình bị mắc kẹt trong mối quan hệ đã từng rất tuyệt diệu ấy và muốn trốn thoát.

Ta trở nên cáu kỉnh hơn, dễ tức giận hay bị tổn thương và thu mình lại. Sự bất mãn cứ tăng dần. Nhiều lần ta tự hỏi người mà mình từng yêu thương cuồng dại ngày xưa đã biến đi đâu mất rồi. Ta nhớ quay quắt những năm tháng yêu đương mà mình từng có nhưng không biết làm cách nào để tìm lại được. Một trong hai muốn thoát khỏi mối quan hệ hoặc đôi khi cả hai tiếp tục bên nhau nhưng không thực sự cảm thấy thân mật.

Đây là lúc chúng ta thường cảm thấy cơ thể yếu đi cả về thể chất, tâm trí và tâm hồn. Thành thật mà nói, có những lúc bạn đau khổ đến mức nghĩ rằng từ bỏ dễ dàng hơn tiếp tục. Nhưng có một câu ngạn ngữ nổi tiếng rằng: “Khi bạn đang đi qua địa ngục, đừng dừng lại.” Điều này có vẻ đúng với giai đoạn này của cuộc sống lứa đôi. 

Mặt tích cực của Giai đoạn 3 là sức nóng của giai đoạn này đốt cháy rất nhiều ảo tưởng của chúng ta về bản thân và đối phương. Ta có cơ hội để thực sự yêu thương và trân trọng người bạn đời “bằng xương bằng thịt” bên cạnh, chứ không phải “người bạn đời lý tưởng mà mình từng vẽ ra”.

Giai đoạn 4: Tạo ra tình yêu đích thực, lâu dài

Một trong những món quà của việc đối mặt với sự bất hạnh ở Giai đoạn 3 là ta có thể nhìn sâu vào những gì gây ra nỗi đau và xung đột. Nghiên cứu cho thấy chắc chắn rằng những tổn thương thời thơ ấu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tình cảm và mối quan hệ của chúng ta. 

Tôi tin rằng mỗi người trong cuộc đời ít nhiều đều có những vết thương lòng. Khi cả hai học được cách để trở thành đồng minh trong việc giúp đỡ lẫn nhau hiểu và chữa lành những vết thương lòng ấy, tình yêu và tiếng cười mà ta nghĩ rằng đã mất sẽ bắt đầu tuôn chảy trở lại. Cả hai bắt đầu nhìn thấy nhau như những người tuyệt vời đã chịu đựng rất nhiều nỗi đau trong quá khứ và tìm đến với nhau để yêu thương và giúp nhau chữa lành vết thương cũ thời thơ ấu.

Không có gì thỏa mãn hơn là ở bên cạnh một người nhìn bạn và yêu bạn vì chính con người bạn. Họ hiểu rằng hành vi gây tổn thương của bạn không phải vì bạn cố ý và không yêu thương họ, mà bởi vì bạn đã từng tổn thương trong quá khứ và quá khứ ấy vẫn chưa ngủ yên trong lòng bạn. Một khi có thể hiểu rõ hơn và chấp nhận người bạn đời của mình, chúng ta có thể học cách yêu bản thân mình sâu sắc hơn bao giờ hết.

Giai đoạn 5: Cùng nhau thay đổi thế giới

Không cần ai nhắc nhở chúng ta cũng biết rằng thế giới còn nhiều điều chưa tốt. Vẫn còn đó nhiều cuộc chiến tranh, khủng bố và xung đột liên tục. Bạo lực chủng tộc dường như xuất hiện ở khắp mọi nơi. Ta tự hỏi liệu rằng con người có thể sống sót thêm bao lâu nữa. Tôi cũng thường tự hỏi bản thân: “Nếu hai người yêu nhau còn không thể chung sống hòa bình với nhau, làm thế nào tạo ra một thế giới yên bình cho tất thảy mọi người được?”

Tôi tin rằng mỗi cặp vợ chồng có cơ hội sử dụng “sức mạnh chung” để giải quyết một số vấn đề của thế giới có tác động đến cuộc sống của họ. Nếu chúng ta có thể học cách vượt qua những khác biệt và tìm thấy tình yêu đích thực, lâu dài trong các mối quan hệ, có lẽ ta có thể cùng nhau hợp sức để tìm thấy tình yêu đích thực, lâu dài trên thế giới.

LILA

Tất cả chúng ta đều muốn có một tình yêu thực sự, lâu dài, cho dù đang ở độ tuổi 20, 30, 40, 50, hay xa hơn nữa, nhưng hầu như không có nhiều hiểu biết về các giai đoạn tình yêu. Trên thực tế, có quá nhiều cuộc hôn nhân tan vỡ và hầu hết mọi người không biết tại sao. Họ nhầm tưởng rằng họ đã chọn sai người. Sau khi trải qua quá trình đổ vỡ đầy đau thương, họ bắt đầu nhìn lại. 

Nhưng các chuyên gia thấy rằng hầu hết mọi người không hiểu rõ các giai đoạn tình yêu. Họ không hiểu rằng Giai đoạn 3 không phải là kết thúc mà là khởi đầu thực sự để có được một tình yêu đích thực, bền vững.

Giai đoạn 1: Rơi vào lưới tình

Cạm bẫy tình yêu chính là chiêu trò của tự nhiên để con người lựa chọn một người bạn đời để duy trì nòi giống. Giai đoạn tình yêu này đem đến cảm giác tuyệt vời như vậy bởi vì cơ thể chúng ta ngập tràn các hormone như dopamine, oxytocin, serotonin, testosterone và estrogen. Rơi vào lưới tình cũng khiến chúng ta cảm thấy tuyệt vời bởi vì ta dự đoán tất cả hy vọng và ước mơ của mình về người mình yêu. 

Ta những tưởng rằng họ sẽ thực hiện những mong muốn của mình, đem đến cho chúng ta tất cả những gì mà ta không nhận được khi còn bé, thực hiện tất cả những lời hứa mà hội những người yêu cũ của chúng ta không thực hiện được. Ta chắc chắn rằng cả hai sẽ mãi mãi yêu nhau . Và bởi vì chúng ta bị bao phủ bởi vô vàn “hormone tình yêu”, ta không nhận thức được điều này.

Khi chúng ta đang yêu, chúng ta bỏ ngoài tai tất cả mọi điều cảnh báo như George Bernard Shaw từng nói: “Khi hai người đắm chìm trong niềm đam mê điên rồ nhất, khó hiểu nhất và chóng vánh nhất, họ nguyện thề rằng mình sẽ duy trì trạng thái vui sướng, bất thường và kiệt quệ đó cho đến khi cái chết chia lìa đôi lứa”.

Giai đoạn 2: Trở thành vợ chồng

Ở giai đoạn này, tình yêu trở nên sâu sắc hơn và cả hai thêm gắn kết với nhau. Đây là lúc sinh con đẻ cái và cùng nhau nuôi dạy chúng. Nếu vượt qua giai đoạn nuôi dạy con cái, mối quan hệ đôi lứa sẽ trở nên sâu sắc và phát triển hơn. Đó là thời gian của sự vui vẻ và hạnh phúc. Ta tìm hiểu những gì người bạn đời của mình thích và mở rộng cuộc sống cá nhân để bắt đầu phát triển cuộc sống vợ chồng.

Trong giai đoạn tình yêu này, cảm xúc yêu điên cuồng sẽ giảm đi và thay bằng cảm giác gắn bó hơn với đối phương. Ta cảm thấy ấm áp và gần gũi. Tình dục có thể không hoang dã như trước nhưng lại rất thỏa mãn. Ta cảm thấy an toàn, được chăm sóc, nâng niu và trân trọng. Ta thường nghĩ rằng đây là đỉnh điểm tình yêu và hy vọng nó sẽ tiếp tục mãi mãi. Và tất nhiên rồi, đa số mọi người thường không nhìn thấy sự hiện diện của giai đoạn tình yêu thứ ba.

Giai đoạn 3: Thất vọng

Không ai nói với chúng ta về Giai đoạn 3 trong tình yêu và hôn nhân. Đối với rất nhiều mối quan hệ, đây chính là sự khởi đầu của những đổ vỡ, là lúc mà mọi thứ bắt đầu tệ đi. Nó có thể xảy ra chậm hoặc có thể chớp nhoáng như thể bật công tắc và rồi mọi thứ đều chệch hướng. Ta cảm thấy phiền muộn cả với những điều nhỏ nhặt nhất và cảm thấy ít được yêu thương, chăm sóc như xưa. Ta thấy mình bị mắc kẹt trong mối quan hệ đã từng rất tuyệt diệu ấy và muốn trốn thoát.

Ta trở nên cáu kỉnh hơn, dễ tức giận hay bị tổn thương và thu mình lại. Sự bất mãn cứ tăng dần. Nhiều lần ta tự hỏi người mà mình từng yêu thương cuồng dại ngày xưa đã biến đi đâu mất rồi. Ta nhớ quay quắt những năm tháng yêu đương mà mình từng có nhưng không biết làm cách nào để tìm lại được. Một trong hai muốn thoát khỏi mối quan hệ hoặc đôi khi cả hai tiếp tục bên nhau nhưng không thực sự cảm thấy thân mật.

Đây là lúc chúng ta thường cảm thấy cơ thể yếu đi cả về thể chất, tâm trí và tâm hồn. Thành thật mà nói, có những lúc bạn đau khổ đến mức nghĩ rằng từ bỏ dễ dàng hơn tiếp tục. Nhưng có một câu ngạn ngữ nổi tiếng rằng: “Khi bạn đang đi qua địa ngục, đừng dừng lại.” Điều này có vẻ đúng với giai đoạn này của cuộc sống lứa đôi. 

Mặt tích cực của Giai đoạn 3 là sức nóng của giai đoạn này đốt cháy rất nhiều ảo tưởng của chúng ta về bản thân và đối phương. Ta có cơ hội để thực sự yêu thương và trân trọng người bạn đời “bằng xương bằng thịt” bên cạnh, chứ không phải “người bạn đời lý tưởng mà mình từng vẽ ra”.

Giai đoạn 4: Tạo ra tình yêu đích thực, lâu dài

Một trong những món quà của việc đối mặt với sự bất hạnh ở Giai đoạn 3 là ta có thể nhìn sâu vào những gì gây ra nỗi đau và xung đột. Nghiên cứu cho thấy chắc chắn rằng những tổn thương thời thơ ấu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tình cảm và mối quan hệ của chúng ta. 

Tôi tin rằng mỗi người trong cuộc đời ít nhiều đều có những vết thương lòng. Khi cả hai học được cách để trở thành đồng minh trong việc giúp đỡ lẫn nhau hiểu và chữa lành những vết thương lòng ấy, tình yêu và tiếng cười mà ta nghĩ rằng đã mất sẽ bắt đầu tuôn chảy trở lại. Cả hai bắt đầu nhìn thấy nhau như những người tuyệt vời đã chịu đựng rất nhiều nỗi đau trong quá khứ và tìm đến với nhau để yêu thương và giúp nhau chữa lành vết thương cũ thời thơ ấu.

Không có gì thỏa mãn hơn là ở bên cạnh một người nhìn bạn và yêu bạn vì chính con người bạn. Họ hiểu rằng hành vi gây tổn thương của bạn không phải vì bạn cố ý và không yêu thương họ, mà bởi vì bạn đã từng tổn thương trong quá khứ và quá khứ ấy vẫn chưa ngủ yên trong lòng bạn. Một khi có thể hiểu rõ hơn và chấp nhận người bạn đời của mình, chúng ta có thể học cách yêu bản thân mình sâu sắc hơn bao giờ hết.

Giai đoạn 5: Cùng nhau thay đổi thế giới

Không cần ai nhắc nhở chúng ta cũng biết rằng thế giới còn nhiều điều chưa tốt. Vẫn còn đó nhiều cuộc chiến tranh, khủng bố và xung đột liên tục. Bạo lực chủng tộc dường như xuất hiện ở khắp mọi nơi. Ta tự hỏi liệu rằng con người có thể sống sót thêm bao lâu nữa. Tôi cũng thường tự hỏi bản thân: “Nếu hai người yêu nhau còn không thể chung sống hòa bình với nhau, làm thế nào tạo ra một thế giới yên bình cho tất thảy mọi người được?”

Tôi tin rằng mỗi cặp vợ chồng có cơ hội sử dụng “sức mạnh chung” để giải quyết một số vấn đề của thế giới có tác động đến cuộc sống của họ. Nếu chúng ta có thể học cách vượt qua những khác biệt và tìm thấy tình yêu đích thực, lâu dài trong các mối quan hệ, có lẽ ta có thể cùng nhau hợp sức để tìm thấy tình yêu đích thực, lâu dài trên thế giới.

LILA

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

PHÂN LY, TÊ LIỆT, ĐÔNG CỨNG GÂY ĐAU KHI QUAN HỆ

  Hiện tượng tê liệt, đông cứng hoặc phân ly ở bộ phận sinh dục nữ là một chủ đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng trong lĩnh vực trị liệu tình dục và sang chấn. Đây không phải là dấu hiệu của sự “lạnh lùng” hay “thiếu ham muốn” như nhiều người lầm tưởng, mà là phản...

RỐI LOẠN PHÂN LY

  Khi tâm trí tách rời để sinh tồn Rối loạn phân ly là một cơ chế tự bảo vệ phức tạp của tâm trí, xảy ra khi con người phải đối diện với những trải nghiệm quá sức chịu đựng, thường là sang chấn nghiêm trọng trong thời thơ ấu như bạo hành, xâm hại tình dục, bỏ...

CAN THIỆP BẮT BUỘC THỦ PHẠM GÂY BẠO HÀNH

  Bạo lực gia đình là một trong những nguyên nhân gây sang chấn tâm lý nghiêm trọng và kéo dài nhất. Nhiều nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, phải sống trong trạng thái sợ hãi, bất lực và bị “đông cứng” (freeze response) trong suốt thời gian dài. Khi bị dồn...

NỖI ĐAU BẤT LỰC CỦA NGƯỜI SỐNG SÓT SAU XÂM HẠI

Trầm cảm là một trong những hệ quả tâm lý phổ biến và nặng nề nhất đối với những người từng trải qua xâm hại tình dục. Trải nghiệm bị xâm phạm không chỉ để lại nỗi đau thể chất và tinh thần tức thời mà còn làm xói mòn niềm tin cơ bản của con người vào sự an toàn, giá...

“TRẦM CẢM” DO “NGHIỆN” MẠNG XÃ HỘI

Trong xã hội hiện đại, mạng xã hội đã trở thành công cụ giao tiếp, giải trí và chia sẻ thông tin phổ biến. Tuy nhiên, việc sử dụng quá mức dẫn đến “nghiện mạng xã hội” đang trở thành một hiện tượng đáng báo động. Nghiện mạng xã hội không chỉ ảnh hưởng đến thói quen...

MỐI NGUY HIỂM KHI SỬ DỤNG MÀN HÌNH VỚI TRẺ EM

  Trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi, não bộ của trẻ phát triển nhanh nhất và nhạy cảm nhất trong suốt cuộc đời. Đây là thời kỳ hình thành hàng tỷ kết nối thần kinh mới, được nuôi dưỡng qua những trải nghiệm thực tế như nghe giọng nói của cha mẹ, vận động, tiếp xúc...

“NGHIỆN” MẠNG XÃ HỘI

  Trong kỷ nguyên công nghệ, mạng xã hội, trò chơi điện tử và các ứng dụng giải trí như TikTok đã trở thành một phần quen thuộc của đời sống hằng ngày. Tuy nhiên, khi việc sử dụng không còn nằm trong tầm kiểm soát, trẻ em và thanh thiếu niên rất dễ rơi vào trạng...

“NGHIỆN” MÀN HÌNH

  Trong thời đại công nghệ số, thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng hay máy tính trở thành công cụ không thể thiếu trong học tập, làm việc và giải trí. Tuy nhiên, khi việc sử dụng mất kiểm soát, lấn át các hoạt động cần thiết khác và gây suy...

CHE GIẤU BÍ MẬT ĐỂ GIA ĐÌNH KHÔNG TAN VỠ

Trong nhiều gia đình, khi có một sự thật khó chấp nhận – như chuyện vợ hoặc chồng ngoại tình, hay việc hôn nhân không còn hạnh phúc – các thành viên thường chọn cách che giấu và né tránh. Người lớn nói dối rằng “mọi chuyện vẫn ổn”, con cái giả vờ tin, còn cả gia đình...

NÓI DỐI MÃN TÍNH

  Nói dối là hành vi con người nào cũng từng trải qua, nhưng khi nó trở thành một thói quen kéo dài và dường như ăn sâu vào cách tồn tại của một người, ta gọi đó là nói dối mãn tính. Đây không chỉ đơn thuần là sự gian lận hay thiếu trung thực, mà thường là một cơ...

LGBT+ – NỖI ĐAU MANG TÊN CÔ ĐƠN

  Cô đơn là trải nghiệm mà ai cũng từng nếm trải, nhưng với cộng đồng LGBT+, nỗi cô đơn thường mang màu sắc đặc biệt sâu và đau hơn. Khi một người lớn lên trong môi trường bị kỳ thị, từ chối hay không được công nhận, não bộ họ liên tục ghi nhận tín hiệu “mình...

CÔ ĐƠN DƯỚI GÓC NHÌN SINH HỌC THẦN KINH

  Cô đơn không chỉ là cảm giác trống trải hay nỗi buồn thoáng qua, mà thực sự là một trải nghiệm đau đớn ở cấp độ sinh học thần kinh. Con người là sinh vật xã hội, bộ não chúng ta tiến hóa để duy trì kết nối với nhóm nhằm đảm bảo sự tồn tại. Khi bị tách rời hoặc...

CÔ ĐƠN VÀ TRẦM CẢM

  Cô đơn là một trải nghiệm phổ biến, ai trong chúng ta cũng từng trải qua. Thế nhưng, khi nỗi cô đơn kéo dài và không được xoa dịu bằng sự kết nối, sự lắng nghe và những vòng tay ấm áp, nó có thể trở thành mảnh đất màu mỡ cho trầm cảm hình thành. Về mặt sinh học...

CĂNG THẲNG VÀ KHẢ NĂNG THỤ THAI, MANG THAI

  Hệ thống đáp ứng với căng thẳng (stress response system) là một cơ chế sinh học phức tạp, trong đó trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận (HPA axis) đóng vai trò trung tâm. Khi cơ thể đối mặt với áp lực, hormone cortisol và catecholamine (adrenaline,...

KHI ĐÀN ÔNG PHÂN LY

  Nhiều người đàn ông trưởng thành mang trong mình những vết thương vô hình từ sang chấn và bạo hành thời thơ ấu. Trải qua những tình huống bị xâm phạm, bị làm nhục hoặc phải sống trong môi trường bạo lực, họ học cách “cắt kết nối” khỏi cảm xúc để sinh tồn. Sự...

TOXIC STRESS THỜI THƠ ẤU VÀ DI SẢN SANG CHẤN

Trong những năm đầu đời, trẻ em cần một môi trường an toàn, ổn định và đầy yêu thương để phát triển lành mạnh. Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng có được nền tảng đó. Nhiều em phải trải qua trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu (Adverse Childhood Experiences – ACEs) như...

GIA ĐÌNH “BỆNH LÝ”

Trong nhiều gia đình bệnh lý, sự kết hợp giữa một người cha hoặc mẹ mang đặc điểm nhân cách ái kỷ và một người còn lại có xu hướng rối loạn nhân cách ranh giới (borderline) thường tạo nên một trường bạo lực tâm lý liên tục. Người ái kỷ cần kiểm soát, thống trị và luôn...

ĐỨA TRẺ VÀ NGƯỜI MẸ TRẦM CẢM

  Khi người mẹ rơi vào trầm cảm, đứa trẻ không chỉ mất đi nguồn chăm sóc thường xuyên mà còn thiếu vắng sự kết nối cảm xúc – yếu tố thiết yếu cho sự phát triển thần kinh và gắn bó. Trầm cảm khiến người mẹ trở nên rút lui, nét mặt ít biểu cảm, giọng nói phẳng, khả...

KHI NGƯỜI MẸ ĐE DỌA BỎ MẶT CON TRAI MÌNH…

  Khi một người mẹ đe dọa bỏ mặc, rời đi, hoặc “không cần con nữa”, trải nghiệm này gây ra một dạng sang chấn gắn bó đặc biệt nặng nề đối với đứa trẻ, kể cả khi lời đe dọa không trở thành sự thật. Đối với trẻ em, người mẹ đại diện cho sự sống còn, an toàn và ổn...

NỖI ĐAU MẤT NGƯỜI THÂN

Khi cơ thể và tâm trí cùng tan vỡ Mất người thân là một trong những trải nghiệm đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Nó không chỉ là việc một người rời khỏi cuộc đời ta, mà còn là sự sụp đổ của cảm giác gắn bó, an toàn và ý nghĩa sống. Với nhiều người, đây không...

SANG CHẤN ĐẠO ĐỨC – MORAL INJURY

Khi vết thương nằm ở tầng sâu của lương tâm Không phải mọi sang chấn đều đến từ sợ hãi hay bạo lực. Có những tổn thương không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng gặm nhấm con người từ bên trong – đó là sang chấn đạo đức (moral injury). Nó xuất hiện khi một người làm,...

PHÂN LY CƠ THỂ

  Phân ly cơ thể (somatic dissociation) là một dạng đặc biệt của phản ứng phân ly, trong đó sự tách rời không diễn ra ở cấp độ ý thức hay ký ức, mà biểu hiện trực tiếp thông qua cảm giác cơ thể, tri giác thân thể và các chức năng sinh học. Đây là một chiến lược...

PHÂN LY BẢN NGÃ

  Dissociative parts – hay các phần phân ly của bản ngã – là khái niệm trung tâm trong tâm lý học sang chấn hiện đại, mô tả hiện tượng tâm trí con người “tách ra” thành nhiều phần tương đối độc lập nhằm thích nghi với các trải nghiệm đau thương vượt quá khả năng...

NHỮNG ĐỨA TRẺ ĂN CẮP

Tiếng nói thầm lặng của nỗi đau Khi một đứa trẻ bị phát hiện ăn cắp, người lớn thường vội vàng quy kết đó là hành vi sai trái, vô đạo đức hay “mất dạy”. Thế nhưng, nếu ta dừng lại để lắng nghe phía sau hành vi ấy, ta sẽ nhận ra đó không chỉ là câu chuyện về một món đồ...

PHÂN LY, TÊ LIỆT, ĐÔNG CỨNG GÂY ĐAU KHI QUAN HỆ

  Hiện tượng tê liệt, đông cứng hoặc phân ly ở bộ phận sinh dục nữ là một chủ đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng trong lĩnh vực trị liệu tình dục và sang chấn. Đây không phải là dấu hiệu của sự “lạnh lùng” hay “thiếu ham muốn” như nhiều người lầm tưởng, mà là phản...

RỐI LOẠN PHÂN LY

  Khi tâm trí tách rời để sinh tồn Rối loạn phân ly là một cơ chế tự bảo vệ phức tạp của tâm trí, xảy ra khi con người phải đối diện với những trải nghiệm quá sức chịu đựng, thường là sang chấn nghiêm trọng trong thời thơ ấu như bạo hành, xâm hại tình dục, bỏ...

CAN THIỆP BẮT BUỘC THỦ PHẠM GÂY BẠO HÀNH

  Bạo lực gia đình là một trong những nguyên nhân gây sang chấn tâm lý nghiêm trọng và kéo dài nhất. Nhiều nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, phải sống trong trạng thái sợ hãi, bất lực và bị “đông cứng” (freeze response) trong suốt thời gian dài. Khi bị dồn...

NỖI ĐAU BẤT LỰC CỦA NGƯỜI SỐNG SÓT SAU XÂM HẠI

Trầm cảm là một trong những hệ quả tâm lý phổ biến và nặng nề nhất đối với những người từng trải qua xâm hại tình dục. Trải nghiệm bị xâm phạm không chỉ để lại nỗi đau thể chất và tinh thần tức thời mà còn làm xói mòn niềm tin cơ bản của con người vào sự an toàn, giá...

“TRẦM CẢM” DO “NGHIỆN” MẠNG XÃ HỘI

Trong xã hội hiện đại, mạng xã hội đã trở thành công cụ giao tiếp, giải trí và chia sẻ thông tin phổ biến. Tuy nhiên, việc sử dụng quá mức dẫn đến “nghiện mạng xã hội” đang trở thành một hiện tượng đáng báo động. Nghiện mạng xã hội không chỉ ảnh hưởng đến thói quen...

MỐI NGUY HIỂM KHI SỬ DỤNG MÀN HÌNH VỚI TRẺ EM

  Trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi, não bộ của trẻ phát triển nhanh nhất và nhạy cảm nhất trong suốt cuộc đời. Đây là thời kỳ hình thành hàng tỷ kết nối thần kinh mới, được nuôi dưỡng qua những trải nghiệm thực tế như nghe giọng nói của cha mẹ, vận động, tiếp xúc...

“NGHIỆN” MẠNG XÃ HỘI

  Trong kỷ nguyên công nghệ, mạng xã hội, trò chơi điện tử và các ứng dụng giải trí như TikTok đã trở thành một phần quen thuộc của đời sống hằng ngày. Tuy nhiên, khi việc sử dụng không còn nằm trong tầm kiểm soát, trẻ em và thanh thiếu niên rất dễ rơi vào trạng...

“NGHIỆN” MÀN HÌNH

  Trong thời đại công nghệ số, thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng hay máy tính trở thành công cụ không thể thiếu trong học tập, làm việc và giải trí. Tuy nhiên, khi việc sử dụng mất kiểm soát, lấn át các hoạt động cần thiết khác và gây suy...

ĐẰNG SAU SỰ TỨC GIẬN

Cơn tức giận thường được nhìn thấy như một phản ứng bùng nổ, mạnh mẽ và đôi khi gây tổn hại trong các mối quan hệ. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ hơn, tức giận không phải lúc nào cũng là “vấn đề gốc”. Đằng sau nó là những hoạt động phức tạp của hệ thần kinh, những ký ức...

TRẦM CẢM – CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

  Trầm cảm từ lâu được xem là một trong những rối loạn tâm thần phổ biến và gây nhiều hệ lụy nhất. Khi nhắc đến trầm cảm, phần lớn mọi người nghĩ ngay đến bệnh lý cần được điều trị. Điều này không sai, nhưng nếu chỉ nhìn nhận ở một chiều, ta sẽ bỏ qua khía cạnh...

CHE GIẤU BÍ MẬT ĐỂ GIA ĐÌNH KHÔNG TAN VỠ

Trong nhiều gia đình, khi có một sự thật khó chấp nhận – như chuyện vợ hoặc chồng ngoại tình, hay việc hôn nhân không còn hạnh phúc – các thành viên thường chọn cách che giấu và né tránh. Người lớn nói dối rằng “mọi chuyện vẫn ổn”, con cái giả vờ tin, còn cả gia đình...

NÓI DỐI MÃN TÍNH

  Nói dối là hành vi con người nào cũng từng trải qua, nhưng khi nó trở thành một thói quen kéo dài và dường như ăn sâu vào cách tồn tại của một người, ta gọi đó là nói dối mãn tính. Đây không chỉ đơn thuần là sự gian lận hay thiếu trung thực, mà thường là một cơ...

CHIẾC MẶT NẠ HOÀN HẢO

  Có những đứa trẻ từ rất sớm đã học cách khoác lên mình “chiếc mặt nạ hoàn hảo”. Các em nỗ lực đạt điểm cao, giành thành tích, cư xử gương mẫu và không để lộ chút yếu đuối nào. Đối với các em, sự hoàn hảo giống như một đặc quyền: nó giúp che giấu những mong manh...