9 BÍ MẬT GIÚP NÂNG CAO TUỔI THỌ

9 BÍ MẬT GIÚP NÂNG CAO TUỔI THỌ

 

Khoa học nghiên cứu bí quyết tuổi thọ ngày càng nhận được nhiều sự ưu ái hơn. Nhưng cho đến khi các nhà nghiên cứu tìm ra cách để làm chậm quá trình lão hóa của các tế bào trong cơ thể chúng ta, dưới đây là những gì ta biết được đến thời điểm này.

1. Tính cách của bạn ảnh hưởng đến tuổi thọ

Trong một dự án nghiên cứu tuổi thọ con người kéo dài tám thập kỷ, các nhà nghiên cứu Stanford, Howard S. Friedman và Leslie R. Martin nhận thấy rằng sự tận tâm là tính cách hàng đầu khi nói đến tuổi thọ.

“Phẩm chất thận trọng, kiên trì, có tính tổ chức tốt, tận tụy” là những phẩm chất nâng cao tuổi thọ. Nhiều người trong chúng ta cho rằng những người sống vô tư, thoải mái hơn sẽ có tuổi thọ cao hơn, nhưng không hẳn như vậy.

Tại sao vậy ? Hành vi có ý thức ảnh hưởng đến các hành vi khác. Những người tận tâm có xu hướng lựa chọn lành mạnh hơn, bao gồm đối tượng kết hôn, nơi làm việc, thói quen tốt cho sức khỏe.

2. Chế độ ăn uống của bạn tác động rất nhiều đến tuổi thọ

Trong nhiều nghiên cứu ở những người sống đến cả trăm tuổi, họ có chế độ ăn uống lành mạnh với rất nhiều trái cây, rau, quả hạch và chất béo lành mạnh như dầu ô liu. Ăn nhiều rau quả giúp giảm tỉ lệ đau tim, đột quỵ, ung thư và tử vong sớm. Các nhà nghiên cứu ước tính, nếu mọi người ăn đủ 10 phần rau, quả mỗi ngày có thể phòng ngừa 7,8 triệu ca tử vong sớm mỗi năm trên toàn thế giới.

Chế độ ăn uống từ lâu đã có quan hệ mật thiết với một tuổi già khỏe mạnh hơn, giảm nguy cơ mắc bệnh tim, và thậm chí chống lại bệnh mất trí nhớ . Friedman và Martin cũng thấy rằng các yếu tố lối sống như chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao tuổi thọ.

3. Tất nhiên, di truyền học cũng là một yếu tố ảnh hưởng tuổi thọ 

Nếu cha mẹ bạn sống thọ, điều đó không nhất thiết có nghĩa là bạn cũng vậy, nhưng có thể có một số yếu tố sinh học khi chơi. Mới tuần trước, trong một nghiên cứu cơ thể của người phụ nữ sống thọ đến 115 tuổi, các nhà khoa học phát hiện thấy sự tê liệt của tế bào gốc có thể là một trong những nguyên nhân gây tử vong cho những người khỏe mạnh. 

Điều đó có nghĩa là các tế bào bị bào mòn và tê liệt. Tương tự như vậy, các nghiên cứu khác cho thấy một số người có thể ít nguy cơ mắc bệnh hơn, hoặc có thể có lượng hóa chất khác nhau trong não, như serotonin hoặc dopamine giúp họ khỏe mạnh hơn bằng cách điều chỉnh các chức năng của cơ thể.

4. Học cao hơn sẽ sống thọ thêm một vài năm

Giáo dục tương quan với cuộc sống thọ hơn. Một báo cáo năm 2012 từ Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia của CDC cho thấy những người có bằng cử nhân hoặc cao hơn sống thọ hơn khoảng 9 năm so với những người không tốt nghiệp trung học. 

James Smith, một nhà kinh tế học sức khỏe tại RAND Corporation, cũng là người đề xuất tranh luận về mối liên hệ giữa trình độ giáo dục và tuổi thọ. Phát hiện của ông cho thấy giáo dục có thể là một yếu tố tác động đến tuổi thọ nhiều hơn cả chủng tộc và thu nhập. 

Lý do là những người học vấn cao có nhiều khả năng tìm được việc làm tốt hơn, lên kế hoạch cho tương lai và đưa ra những lựa chọn về lối sống lành mạnh hơn.

5. Áp lực công việc không nhất thiết luôn luôn có hại

Là một nhân viên chăm chỉ không nhất thiết đi đôi với việc bạn sẽ bị stress nhấn chìm. Nghiên cứu tuổi thọ cho thấy nhiều công nhân làm việc dưới cường độ áp lực cao vẫn sống rất thọ. Nhiều người có thể tự hỏi liệu những người lao động cật lực có thực sự tận hưởng cuộc sống hay không.

Chúng tôi thấy rằng những người làm việc hiệu quả, chăm chỉ (ngay cả ở tuổi già) không bị căng thẳng và khổ sở, mà ngược lại có xu hướng hạnh phúc hơn, khỏe mạnh hơn và kết nối xã hội tốt hơn những người đồng nghiệp làm việc kém hiệu quả hơn.

6. Sự tận tâm thì luôn hữu ích

Có một số phát hiện cho thấy rằng sự tận tâm có thể thực sự tác động đến tuổi thọ. Một nghiên cứu như vậy đã xem xét những người tham dự một kỳ nghỉ 3 tháng tại một khóa tu thiền định.

Nghiên cứu này tìm ra rằng sau 3 tháng những người tham gia thiền có lượng enzyme telomerase cao hơn khoảng 30% so với nhóm đối chứng, làm chậm tiến trình lão hóa. Những phát hiện này tuy rất sơ bộ, nhưng cho thấy yếu tố tinh thần cũng có ảnh hưởng đến sự lão hóa cơ thể.

7. Bạn không cần lúc nào cũng lạc quan

Mặc dù tư duy tích cực giúp mọi người hạn chế sự căng thẳng bằng cách luôn đem lại cảm giác dễ chịu (từ đó khiến họ khỏe mạnh hơn), các nhà nghiên cứu tuổi thọ nói rằng “suy nghĩ tích cực” không nhất thiết lúc nào cũng hữu ích.

“Nếu bạn… lúc nào cũng lạc quan, đặc biệt là khi đối mặt với bệnh tật, và phớt lờ các khả năng thì các trở ngại mà bạn đối mặt có thể sẽ khó giải quyết hơn”.

8. Giao tiếp xã hội rất quan trọng

Có các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ gắn liền với cuộc sống thọ hơn. Phụ nữ có khuynh hướng giao tiếp xã hội tốt hơn, và đó có thể là một phần của lý do phụ nữ thường sống thọ hơn nam giới. 

Chúng ta thường tìm sự hỗ trợ từ bạn bè và gia đình, và một số bằng chứng cho thấy việc chăm sóc những người thân yêu có thể giúp ta chăm sóc bản thân tốt hơn. Một số nghiên cứu thậm chí còn gợi ý rằng việc ở cùng bạn bè có thể giúp cải thiện chức năng miễn dịch của cơ thể và giảm stress.

9. Ngồi nhiều có lẽ là điều tệ hại nhất

Nghiên cứu cho thấy rằng việc ngồi trong một khoảng thời gian dài khiến mọi người có nguy cơ giảm tuổi thọ cũng như dẫn đến các rủi ro khác đối với sức khỏe. Một nghiên cứu năm 2011 cho thấy rằng mỗi giờ mọi người ngồi xuống và xem TV sau 25 tuổi sẽ rút ngắn 22 phút tuổi thọ chung của họ.

LILA

Khoa học nghiên cứu bí quyết tuổi thọ ngày càng nhận được nhiều sự ưu ái hơn. Nhưng cho đến khi các nhà nghiên cứu tìm ra cách để làm chậm quá trình lão hóa của các tế bào trong cơ thể chúng ta, dưới đây là những gì ta biết được đến thời điểm này.

1. Tính cách của bạn ảnh hưởng đến tuổi thọ

Trong một dự án nghiên cứu tuổi thọ con người kéo dài tám thập kỷ, các nhà nghiên cứu Stanford, Howard S. Friedman và Leslie R. Martin nhận thấy rằng sự tận tâm là tính cách hàng đầu khi nói đến tuổi thọ.

“Phẩm chất thận trọng, kiên trì, có tính tổ chức tốt, tận tụy” là những phẩm chất nâng cao tuổi thọ. Nhiều người trong chúng ta cho rằng những người sống vô tư, thoải mái hơn sẽ có tuổi thọ cao hơn, nhưng không hẳn như vậy.

Tại sao vậy ? Hành vi có ý thức ảnh hưởng đến các hành vi khác. Những người tận tâm có xu hướng lựa chọn lành mạnh hơn, bao gồm đối tượng kết hôn, nơi làm việc, thói quen tốt cho sức khỏe.

2. Chế độ ăn uống của bạn tác động rất nhiều đến tuổi thọ

Trong nhiều nghiên cứu ở những người sống đến cả trăm tuổi, họ có chế độ ăn uống lành mạnh với rất nhiều trái cây, rau, quả hạch và chất béo lành mạnh như dầu ô liu. Ăn nhiều rau quả giúp giảm tỉ lệ đau tim, đột quỵ, ung thư và tử vong sớm. Các nhà nghiên cứu ước tính, nếu mọi người ăn đủ 10 phần rau, quả mỗi ngày có thể phòng ngừa 7,8 triệu ca tử vong sớm mỗi năm trên toàn thế giới.

Chế độ ăn uống từ lâu đã có quan hệ mật thiết với một tuổi già khỏe mạnh hơn, giảm nguy cơ mắc bệnh tim, và thậm chí chống lại bệnh mất trí nhớ . Friedman và Martin cũng thấy rằng các yếu tố lối sống như chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao tuổi thọ.

3. Tất nhiên, di truyền học cũng là một yếu tố ảnh hưởng tuổi thọ 

Nếu cha mẹ bạn sống thọ, điều đó không nhất thiết có nghĩa là bạn cũng vậy, nhưng có thể có một số yếu tố sinh học khi chơi. Mới tuần trước, trong một nghiên cứu cơ thể của người phụ nữ sống thọ đến 115 tuổi, các nhà khoa học phát hiện thấy sự tê liệt của tế bào gốc có thể là một trong những nguyên nhân gây tử vong cho những người khỏe mạnh. 

Điều đó có nghĩa là các tế bào bị bào mòn và tê liệt. Tương tự như vậy, các nghiên cứu khác cho thấy một số người có thể ít nguy cơ mắc bệnh hơn, hoặc có thể có lượng hóa chất khác nhau trong não, như serotonin hoặc dopamine giúp họ khỏe mạnh hơn bằng cách điều chỉnh các chức năng của cơ thể.

4. Học cao hơn sẽ sống thọ thêm một vài năm

Giáo dục tương quan với cuộc sống thọ hơn. Một báo cáo năm 2012 từ Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia của CDC cho thấy những người có bằng cử nhân hoặc cao hơn sống thọ hơn khoảng 9 năm so với những người không tốt nghiệp trung học. 

James Smith, một nhà kinh tế học sức khỏe tại RAND Corporation, cũng là người đề xuất tranh luận về mối liên hệ giữa trình độ giáo dục và tuổi thọ. Phát hiện của ông cho thấy giáo dục có thể là một yếu tố tác động đến tuổi thọ nhiều hơn cả chủng tộc và thu nhập. 

Lý do là những người học vấn cao có nhiều khả năng tìm được việc làm tốt hơn, lên kế hoạch cho tương lai và đưa ra những lựa chọn về lối sống lành mạnh hơn.

5. Áp lực công việc không nhất thiết luôn luôn có hại

Là một nhân viên chăm chỉ không nhất thiết đi đôi với việc bạn sẽ bị stress nhấn chìm. Nghiên cứu tuổi thọ cho thấy nhiều công nhân làm việc dưới cường độ áp lực cao vẫn sống rất thọ. Nhiều người có thể tự hỏi liệu những người lao động cật lực có thực sự tận hưởng cuộc sống hay không.

Chúng tôi thấy rằng những người làm việc hiệu quả, chăm chỉ (ngay cả ở tuổi già) không bị căng thẳng và khổ sở, mà ngược lại có xu hướng hạnh phúc hơn, khỏe mạnh hơn và kết nối xã hội tốt hơn những người đồng nghiệp làm việc kém hiệu quả hơn.

6. Sự tận tâm thì luôn hữu ích

Có một số phát hiện cho thấy rằng sự tận tâm có thể thực sự tác động đến tuổi thọ. Một nghiên cứu như vậy đã xem xét những người tham dự một kỳ nghỉ 3 tháng tại một khóa tu thiền định.

Nghiên cứu này tìm ra rằng sau 3 tháng những người tham gia thiền có lượng enzyme telomerase cao hơn khoảng 30% so với nhóm đối chứng, làm chậm tiến trình lão hóa. Những phát hiện này tuy rất sơ bộ, nhưng cho thấy yếu tố tinh thần cũng có ảnh hưởng đến sự lão hóa cơ thể.

7. Bạn không cần lúc nào cũng lạc quan

Mặc dù tư duy tích cực giúp mọi người hạn chế sự căng thẳng bằng cách luôn đem lại cảm giác dễ chịu (từ đó khiến họ khỏe mạnh hơn), các nhà nghiên cứu tuổi thọ nói rằng “suy nghĩ tích cực” không nhất thiết lúc nào cũng hữu ích.

“Nếu bạn… lúc nào cũng lạc quan, đặc biệt là khi đối mặt với bệnh tật, và phớt lờ các khả năng thì các trở ngại mà bạn đối mặt có thể sẽ khó giải quyết hơn”.

8. Giao tiếp xã hội rất quan trọng

Có các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ gắn liền với cuộc sống thọ hơn. Phụ nữ có khuynh hướng giao tiếp xã hội tốt hơn, và đó có thể là một phần của lý do phụ nữ thường sống thọ hơn nam giới. 

Chúng ta thường tìm sự hỗ trợ từ bạn bè và gia đình, và một số bằng chứng cho thấy việc chăm sóc những người thân yêu có thể giúp ta chăm sóc bản thân tốt hơn. Một số nghiên cứu thậm chí còn gợi ý rằng việc ở cùng bạn bè có thể giúp cải thiện chức năng miễn dịch của cơ thể và giảm stress.

9. Ngồi nhiều có lẽ là điều tệ hại nhất

Nghiên cứu cho thấy rằng việc ngồi trong một khoảng thời gian dài khiến mọi người có nguy cơ giảm tuổi thọ cũng như dẫn đến các rủi ro khác đối với sức khỏe. Một nghiên cứu năm 2011 cho thấy rằng mỗi giờ mọi người ngồi xuống và xem TV sau 25 tuổi sẽ rút ngắn 22 phút tuổi thọ chung của họ.

LILA

LGBT VÀ CẢM GIÁC KHÔNG THUỘC VỀ

  Sinh ra là người đồng tính, song tính hay chuyển giới trong một gia đình dị tính chuẩn mực, nhiều cá nhân phải lớn lên trong môi trường không công nhận sự khác biệt của họ. Khi xã hội đặt nặng giá trị nam tính, sức mạnh và sự “bình thường”, những người thể hiện...

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

KHI TRỊ LIỆU CHỈ LÀ NƠI TRÚ ẨN TẠM THỜI

Trong thực hành tâm lý, không ít trường hợp thân chủ tìm đến trị liệu không nhằm mục tiêu dài hạn, mà chỉ như một “nơi trú ẩn tạm thời” khi cảm xúc vượt ngưỡng chịu đựng. Họ thường đến phòng trị liệu trong trạng thái đau đớn, căng thẳng hoặc khủng hoảng, nhưng chỉ sau...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

LGBT VÀ CẢM GIÁC KHÔNG THUỘC VỀ

  Sinh ra là người đồng tính, song tính hay chuyển giới trong một gia đình dị tính chuẩn mực, nhiều cá nhân phải lớn lên trong môi trường không công nhận sự khác biệt của họ. Khi xã hội đặt nặng giá trị nam tính, sức mạnh và sự “bình thường”, những người thể hiện...

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

KHI TRỊ LIỆU CHỈ LÀ NƠI TRÚ ẨN TẠM THỜI

Trong thực hành tâm lý, không ít trường hợp thân chủ tìm đến trị liệu không nhằm mục tiêu dài hạn, mà chỉ như một “nơi trú ẩn tạm thời” khi cảm xúc vượt ngưỡng chịu đựng. Họ thường đến phòng trị liệu trong trạng thái đau đớn, căng thẳng hoặc khủng hoảng, nhưng chỉ sau...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

CAN THIỆP BẮT BUỘC VỚI NGƯỜI GÂY RA BẠO HÀNH

  Can thiệp bắt buộc (Batterer Intervention Program – BIP) là một chiến lược cần thiết nhằm đối phó với hành vi bạo lực gia đình, đặc biệt ở nhóm nam giới bạo hành. Khác với các hình thức hòa giải hoặc xử phạt đơn thuần, BIP yêu cầu người bạo hành phải tham gia...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

NGOẠI TÌNH NƠI CÔNG SỞ

Trong không gian công sở, nơi những con người cùng chia sẻ mục tiêu nghề nghiệp, áp lực công việc và những khoảnh khắc đời thường tưởng như vô hại, đôi khi lại nảy sinh những mối liên kết tinh tế mà mạnh mẽ. Những tâm hồn lạc lối thường tìm thấy nhau ở đây – không...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...