THỜI ĐẠI CỦA MATCHA

THỜI ĐẠI CỦA MATCHA

Dân công sở có lẽ có thói quen uống trà sữa nhiều hơn matcha. Thế nên mọi người trong công ty có vẻ rất ngạc nhiên khi tôi luôn đem theo bột trà xanh matcha mỗi ngày, và càng kinh ngạc hơn nữa khi tôi tiết lộ đã uống matcha đều đặn được gần 4 năm nay. Công thức vô cùng đơn giản, một ít bột trà xanh nguyên chất bỏ vào chai nước lọc, lắc đều. Và thế là bạn đã có một chai trà xanh thơm ngon với lợi ích thần kỳ.

Matcha đang lên ngôi, bạn có thể bắt gặp thuật ngữ này ở khắp các tiệm cà phê đến quán ăn, trong siêu thị và cả các spa làm đẹp. Matcha nổi tiếng bởi đặc tính chống oxy hóa được ứng dụng rộng rãi trong làm đẹp, nhưng liệu đó có phải chỉ là một thuật ngữ thông dụng phổ biến mà ta thấy nhan nhản ở tất cả mọi sản phẩm hữu cơ để thu hút người tiêu dùng? Hay nó thực sự có tác dụng thần kỳ như một liều thuốc giải độc cho cơ thể?

Là một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, matcha được làm từ lá trà xanh giàu dinh dưỡng của cây trà. Người Nhật đã tiêu thụ matcha trong 800 năm, và nổi tiếng với việc có dân số khỏe mạnh  và sống thọ nhất thế giới. Tính đến nay, ước tính có khoảng 69.785 người ở Nhật Bản ít nhất 100 tuổi theo số liệu của Bộ Y tế Nhật Bản – và matcha có thể góp phần làm nên con số ấn tượng này.

Hàm lượng chất chống oxy hóa trong matcha cao gấp 137 lần so với các loại trà xanh khác. Nhưng các nhà khoa học phương Tây chỉ mới bắt đầu nghiên cứu matcha, có nghĩa là vẫn còn nhiều bí ẩn xung quanh các lợi ích sức khỏe của siêu thực phẩm này. Dưới đây là những gì họ đã công bố cho đến nay.

1. Matcha cải thiện sức khỏe tim mạch

Bệnh tim là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới, chiếm khoảng 1/3 tổng số ca tử vong ở những người trên 35 tuổi. Nhưng một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng uống trà xanh có thể giúp chống lại bệnh tim.

Ví dụ, một nghiên cứu năm 2011 được công bố trên tạp chí American Journal of Clinical Nutrition cho thấy rằng việc tiêu thụ trà xanh tương quan với mức cholesterol LDL (cholesterol có hại) thấp hơn và một nghiên cứu khác từ năm 1997 cho thấy trà xanh cũng có thể giúp ngăn chặn quá trình oxy hóa cholesterol LDL.

Trong thực tế, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy mối tương quan giữa matcha và mức chất béo trung tính thấp hơn – một loại chất béo (lipid) được tìm thấy trong máu có thể góp phần làm xơ cứng động mạch hoặc làm dày thành động mạch và tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim và bệnh tim theo Mayo Clinic.

2. Matcha làm trẻ hóa làn da

Nhờ đặc tính giải độc, matcha có thể dưỡng ẩm, tẩy tế bào chết và giữ ẩm cho da. Ví dụ, chất diệp lục vốn bảo vệ lá khỏi ánh nắng mặt trời và đem lại màu xanh cho matcha sẽ làm sạch độc tố trên da và bảo vệ nó chống lại các hóa chất có thể làm cho da dễ bị mụn và xỉn màu. Tương tự như vậy, chất EGCG chống vi khuẩn tích tụ, có thể giúp ngăn ngừa mụn trứng cá.

Một nghiên cứu năm 2011 ở phụ nữ từ 40 đến 65 tuổi cho thấy những người uống trà xanh ít phản ứng hơn 25% với bức xạ tia cực tím. Da của họ cũng đàn hồi hơn, mịn màng và nhiều độ ẩm hơn so với những người không uống trà.

3. Matcha giúp chống ung thư

Chất chống oxy hóa mạnh nhất của Matcha là EGCG, đặc biệt có đặc tính chống ung thư vượt trội. Theo Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering, các nghiên cứu cho thấy EGCG có thể can thiệp vào một số quá trình liên quan đến sự sao chép tế bào, tiêu diệt tế bào khối u (apoptosis).

Nhưng dù EGCG đã cho thấy tác động vượt bậc đến ung thư, các nhà nghiên cứu cho rằng toàn bộ thành phần của matcha nói chung thậm chí còn đáng kinh ngạc hơn.

Giáo sư Michael Lisanti của Đại học Salford cho biết: “Sự kết hợp của tất cả các chất phytochemical có trong trà xanh tốt hơn là một thành phần duy nhất. Matcha di chuyển các tế bào ung thư theo hướng trạng thái chuyển hóa không yên, giúp ngăn chặn sự lây lan của chúng ở nồng độ thấp (0,2mg/ml).”

Lisanti giải thích thêm: “Chúng tôi sử dụng các dòng tế bào và quan sát các tế bào gốc ung thư – bởi vì các tế bào ung thư không gây ra ung thư. Chỉ một tế bào gốc ung thư là đủ để gây bệnh, và bạn có thể có một triệu tế bào ung thư mà không hề hấn gì cả. Nhưng hầu hết các liệu pháp hiện tại được thiết kế để điều trị các tế bào ung thư số lượng lớn. Vấn đề là chúng rất giống với các tế bào bình thường, đó là lý do tại sao các tác dụng phụ đối với bệnh nhân là vô cùng nghiêm trọng.”

Một nghiên cứu năm 2018 của Đại học Salford ở Anh đã kết luận rằng matcha có thể ức chế sự lan truyền của các tế bào gốc ung thư và an toàn cho bệnh nhân vì nó hoàn toàn tự nhiên.

4. Matcha làm tăng sự trao đổi chất và duy trì năng lượng

Truyền thuyết kể rằng các samurai Nhật Bản đã uống matcha trước trận chiến để tiếp thêm sinh lực. Trong thực tế, một bài báo năm 2015 được công bố trên tạp chí Psychopharmacology thấy rằng L-theanine trong matcha thực sự làm thay đổi tác dụng của caffeine, thúc đẩy sự tỉnh táo trong thời gian dài.

Caffein trong cà phê được giải phóng ngay lập tức… và rồi khiến cơ thể bạn mệt mỏi và hoàn toàn sụp đổ. Caffein trong matcha bám vào L-theanine, axit amin, và năng lượng của bạn được giải phóng liên tục trong vòng 3-6 giờ tùy thuộc vào cơ địa của bạn.

Mặc dù lượng caffein ít hơn trong một tách cà phê, caffein trong matcha (30-35mg trong mỗi gram matcha) có thể thúc đẩy sự trao đổi chất. Ngoài ra, uống bổ sung chất có chứa chiết xuất trà xanh có thể giúp tăng đáng kể năng lượng của bạn trong 24 giờ.

5. Matcha tăng cường trí nhớ và sự tập trung

Các tu sĩ Phật giáo Nhật Bản từ lâu đã sử dụng matcha như một trợ thủ giúp thư giãn và tỉnh táo trong khi thiền định. Yếu tố tác động chủ chốt là do L-theanine – hoạt chất đã được chứng minh là giúp tăng sự thư giãn. L-theanine cũng sản xuất dopamine và serotonin giúp tăng cường, cải thiện trí nhớ và thúc đẩy sự tập trung.

Một nghiên cứu của Đại học Wageningen (Hà Lan) năm 2017 cũng cho thấy rằng matcha giúp cải thiện sự tập trung, thời gian phản ứng và trí nhớ.

Vì vậy, lần sau khi bạn cần một nạp vào cơ thể một ít caffeine, bạn có thể lựa chọn matcha thay vì cà phê – cơ thể của bạn sẽ cảm ơn bạn đấy!

LILA

Dân công sở có lẽ có thói quen uống trà sữa nhiều hơn matcha. Thế nên mọi người trong công ty có vẻ rất ngạc nhiên khi tôi luôn đem theo bột trà xanh matcha mỗi ngày, và càng kinh ngạc hơn nữa khi tôi tiết lộ đã uống matcha đều đặn được gần 4 năm nay. Công thức vô cùng đơn giản, một ít bột trà xanh nguyên chất bỏ vào chai nước lọc, lắc đều. Và thế là bạn đã có một chai trà xanh thơm ngon với lợi ích thần kỳ.

Matcha đang lên ngôi, bạn có thể bắt gặp thuật ngữ này ở khắp các tiệm cà phê đến quán ăn, trong siêu thị và cả các spa làm đẹp. Matcha nổi tiếng bởi đặc tính chống oxy hóa được ứng dụng rộng rãi trong làm đẹp, nhưng liệu đó có phải chỉ là một thuật ngữ thông dụng phổ biến mà ta thấy nhan nhản ở tất cả mọi sản phẩm hữu cơ để thu hút người tiêu dùng? Hay nó thực sự có tác dụng thần kỳ như một liều thuốc giải độc cho cơ thể?

Là một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, matcha được làm từ lá trà xanh giàu dinh dưỡng của cây trà. Người Nhật đã tiêu thụ matcha trong 800 năm, và nổi tiếng với việc có dân số khỏe mạnh  và sống thọ nhất thế giới. Tính đến nay, ước tính có khoảng 69.785 người ở Nhật Bản ít nhất 100 tuổi theo số liệu của Bộ Y tế Nhật Bản – và matcha có thể góp phần làm nên con số ấn tượng này.

Hàm lượng chất chống oxy hóa trong matcha cao gấp 137 lần so với các loại trà xanh khác. Nhưng các nhà khoa học phương Tây chỉ mới bắt đầu nghiên cứu matcha, có nghĩa là vẫn còn nhiều bí ẩn xung quanh các lợi ích sức khỏe của siêu thực phẩm này. Dưới đây là những gì họ đã công bố cho đến nay.

1. Matcha cải thiện sức khỏe tim mạch

Bệnh tim là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới, chiếm khoảng 1/3 tổng số ca tử vong ở những người trên 35 tuổi. Nhưng một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng uống trà xanh có thể giúp chống lại bệnh tim.

Ví dụ, một nghiên cứu năm 2011 được công bố trên tạp chí American Journal of Clinical Nutrition cho thấy rằng việc tiêu thụ trà xanh tương quan với mức cholesterol LDL (cholesterol có hại) thấp hơn và một nghiên cứu khác từ năm 1997 cho thấy trà xanh cũng có thể giúp ngăn chặn quá trình oxy hóa cholesterol LDL.

Trong thực tế, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy mối tương quan giữa matcha và mức chất béo trung tính thấp hơn – một loại chất béo (lipid) được tìm thấy trong máu có thể góp phần làm xơ cứng động mạch hoặc làm dày thành động mạch và tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim và bệnh tim theo Mayo Clinic.

2. Matcha làm trẻ hóa làn da

Nhờ đặc tính giải độc, matcha có thể dưỡng ẩm, tẩy tế bào chết và giữ ẩm cho da. Ví dụ, chất diệp lục vốn bảo vệ lá khỏi ánh nắng mặt trời và đem lại màu xanh cho matcha sẽ làm sạch độc tố trên da và bảo vệ nó chống lại các hóa chất có thể làm cho da dễ bị mụn và xỉn màu. Tương tự như vậy, chất EGCG chống vi khuẩn tích tụ, có thể giúp ngăn ngừa mụn trứng cá.

Một nghiên cứu năm 2011 ở phụ nữ từ 40 đến 65 tuổi cho thấy những người uống trà xanh ít phản ứng hơn 25% với bức xạ tia cực tím. Da của họ cũng đàn hồi hơn, mịn màng và nhiều độ ẩm hơn so với những người không uống trà.

3. Matcha giúp chống ung thư

Chất chống oxy hóa mạnh nhất của Matcha là EGCG, đặc biệt có đặc tính chống ung thư vượt trội. Theo Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering, các nghiên cứu cho thấy EGCG có thể can thiệp vào một số quá trình liên quan đến sự sao chép tế bào, tiêu diệt tế bào khối u (apoptosis).

Nhưng dù EGCG đã cho thấy tác động vượt bậc đến ung thư, các nhà nghiên cứu cho rằng toàn bộ thành phần của matcha nói chung thậm chí còn đáng kinh ngạc hơn.

Giáo sư Michael Lisanti của Đại học Salford cho biết: “Sự kết hợp của tất cả các chất phytochemical có trong trà xanh tốt hơn là một thành phần duy nhất. Matcha di chuyển các tế bào ung thư theo hướng trạng thái chuyển hóa không yên, giúp ngăn chặn sự lây lan của chúng ở nồng độ thấp (0,2mg/ml).”

Lisanti giải thích thêm: “Chúng tôi sử dụng các dòng tế bào và quan sát các tế bào gốc ung thư – bởi vì các tế bào ung thư không gây ra ung thư. Chỉ một tế bào gốc ung thư là đủ để gây bệnh, và bạn có thể có một triệu tế bào ung thư mà không hề hấn gì cả. Nhưng hầu hết các liệu pháp hiện tại được thiết kế để điều trị các tế bào ung thư số lượng lớn. Vấn đề là chúng rất giống với các tế bào bình thường, đó là lý do tại sao các tác dụng phụ đối với bệnh nhân là vô cùng nghiêm trọng.”

Một nghiên cứu năm 2018 của Đại học Salford ở Anh đã kết luận rằng matcha có thể ức chế sự lan truyền của các tế bào gốc ung thư và an toàn cho bệnh nhân vì nó hoàn toàn tự nhiên.

4. Matcha làm tăng sự trao đổi chất và duy trì năng lượng

Truyền thuyết kể rằng các samurai Nhật Bản đã uống matcha trước trận chiến để tiếp thêm sinh lực. Trong thực tế, một bài báo năm 2015 được công bố trên tạp chí Psychopharmacology thấy rằng L-theanine trong matcha thực sự làm thay đổi tác dụng của caffeine, thúc đẩy sự tỉnh táo trong thời gian dài.

Caffein trong cà phê được giải phóng ngay lập tức… và rồi khiến cơ thể bạn mệt mỏi và hoàn toàn sụp đổ. Caffein trong matcha bám vào L-theanine, axit amin, và năng lượng của bạn được giải phóng liên tục trong vòng 3-6 giờ tùy thuộc vào cơ địa của bạn.

Mặc dù lượng caffein ít hơn trong một tách cà phê, caffein trong matcha (30-35mg trong mỗi gram matcha) có thể thúc đẩy sự trao đổi chất. Ngoài ra, uống bổ sung chất có chứa chiết xuất trà xanh có thể giúp tăng đáng kể năng lượng của bạn trong 24 giờ.

5. Matcha tăng cường trí nhớ và sự tập trung

Các tu sĩ Phật giáo Nhật Bản từ lâu đã sử dụng matcha như một trợ thủ giúp thư giãn và tỉnh táo trong khi thiền định. Yếu tố tác động chủ chốt là do L-theanine – hoạt chất đã được chứng minh là giúp tăng sự thư giãn. L-theanine cũng sản xuất dopamine và serotonin giúp tăng cường, cải thiện trí nhớ và thúc đẩy sự tập trung.

Một nghiên cứu của Đại học Wageningen (Hà Lan) năm 2017 cũng cho thấy rằng matcha giúp cải thiện sự tập trung, thời gian phản ứng và trí nhớ.

Vì vậy, lần sau khi bạn cần một nạp vào cơ thể một ít caffeine, bạn có thể lựa chọn matcha thay vì cà phê – cơ thể của bạn sẽ cảm ơn bạn đấy!

LILA

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...

RONG KINH, CĂNG THẲNG MÃN TÍNH VÀ SANG CHẤN

Rong kinh – hiện tượng kinh nguyệt kéo dài bất thường trên 7 ngày hoặc ra máu nhiều hơn bình thường – không chỉ là vấn đề phụ khoa thuần túy mà còn có liên hệ chặt chẽ với trạng thái căng thẳng mãn tính, đặc biệt ở những người có tiền sử sang chấn tâm lý. Trong nhiều...

NGƯỜI ĐỒNG TÍNH NAM VÀ RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG TRONG GẮN BÓ

Với nhiều người đồng tính nam, rối loạn cương dương không đơn thuần là vấn đề thể chất, mà còn là tấm gương phản chiếu những tổn thương sâu kín về cảm xúc, sự xấu hổ và kiểu gắn bó không an toàn hình thành từ rất sớm. Lớn lên trong một xã hội nơi sự nam tính chuẩn mực...

KHI TRẦM CẢM TRỞ THÀNH CƠ CHẾ BẢO VỆ CUỐI CÙNG

Thông thường, trầm cảm được nhìn nhận như một rối loạn tâm thần cần điều trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi một người trải qua sang chấn kéo dài, trầm cảm có thể đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ. Khi trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng...

HỌC TÂM LÝ HỌC ĐỂ GIỮ KHOẢNG CÁCH VỚI NỖI ĐAU

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều người tìm đến các khóa học, sách vở hay hội thảo về tâm lý học như một cách để “chữa lành” cho bản thân. Họ tham gia lớp học, nghe diễn giả, đọc tài liệu, và thậm chí ghi chú rất cẩn thận. Tuy nhiên, ở một số người, việc tiếp...

GHOSTING TRONG TÌNH YÊU

  Ghosting là hiện tượng một người đột ngột biến mất khỏi mối quan hệ tình cảm mà không để lại lời giải thích, khiến đối phương rơi vào trạng thái hoang mang và đau khổ. Trong thời đại kết nối nhanh chóng qua mạng xã hội, ghosting trở thành một cách “chia tay im...

TÌNH YÊU VỚI NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI

Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD), tình yêu thường bắt đầu bằng sự kết nối mãnh liệt và cảm giác gần gũi sâu sắc. Người ranh giới khao khát tình cảm, sợ hãi bị bỏ rơi, và thường lý tưởng hóa đối phương...

RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁI KỶ KHI YÊU

  Trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), tình yêu ban đầu thường được khoác lên vẻ đẹp hoàn hảo nhưng dần trở thành sự lạm dụng tinh vi và nguy hiểm. Người ái kỷ thường bắt đầu bằng giai đoạn lý tưởng...

VĂN HÓA GIA TRƯỞNG ÁI KỶ VÀ NÃO BỘ NAM GIỚI BẠO HÀNH

Văn hóa gia trưởng ái kỷ (narcissistic patriarchy) là một hệ thống giá trị và niềm tin xã hội đặt nam giới ở vị trí quyền lực tối cao, đồng thời dung túng hoặc hợp thức hóa hành vi kiểm soát, áp bức và bạo lực với phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế. Trong hệ thống...

SỰ DUNG TÚNG VÀ CƠ CHẾ NÃO BỘ NGƯỜI GÂY BẠO LỰC

  Người đàn ông bạo hành thường không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời, mà còn bởi những mô hình tư duy và cấu trúc não bộ đã hình thành lâu dài. Ở mức sinh học thần kinh, vùng hạch hạnh nhân (amygdala) có thể hoạt động quá mức, khiến phản ứng giận dữ và cảm...

CAN THIỆP BẮT BUỘC VỚI NGƯỜI GÂY RA BẠO HÀNH

  Can thiệp bắt buộc (Batterer Intervention Program – BIP) là một chiến lược cần thiết nhằm đối phó với hành vi bạo lực gia đình, đặc biệt ở nhóm nam giới bạo hành. Khác với các hình thức hòa giải hoặc xử phạt đơn thuần, BIP yêu cầu người bạo hành phải tham gia...

BẠO HÀNH GIA ĐÌNH – VÒNG LẶP SANG CHẤN THẾ HỆ

  Bạo hành gia đình không chỉ gây ra những tổn thương trực tiếp về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, mà còn để lại những di chứng tâm lý sâu sắc kéo dài qua nhiều thế hệ. Khi một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực, não bộ và hệ thần kinh của em liên tục...

NỖI ĐAU CỦA ĐỨA TRẺ BỊ TRỪNG PHẠT BẰNG SỰ IM LẶNG

Sự im lặng trừng phạt (silent treatment) là một hình thức bạo hành tinh thần ít được nhận diện nhưng để lại vết thương sâu trong tâm hồn trẻ. Khi cha mẹ ngừng giao tiếp, tránh ánh mắt, rút lại mọi sự chú ý và yêu thương, đứa trẻ không chỉ cảm thấy buồn mà còn trải qua...

BẤT HÒA NHẬN THỨC Ở NẠN NHÂN BỊ BẠO HÀNH

Bất hòa nhận thức (cognitive dissonance) là trạng thái tâm lý khi một người phải giữ cùng lúc hai niềm tin hoặc trải nghiệm đối lập, tạo ra căng thẳng và mâu thuẫn nội tâm. Trong bối cảnh bạo hành gia đình, đặc biệt khi thủ phạm thuộc nhóm rối loạn nhân cách ái kỷ...

NGOẠI TÌNH NƠI CÔNG SỞ

Trong không gian công sở, nơi những con người cùng chia sẻ mục tiêu nghề nghiệp, áp lực công việc và những khoảnh khắc đời thường tưởng như vô hại, đôi khi lại nảy sinh những mối liên kết tinh tế mà mạnh mẽ. Những tâm hồn lạc lối thường tìm thấy nhau ở đây – không...

SỰ CỨNG RẮN VÀ THẤU HIỂU CỦA NHÀ TRỊ LIỆU

Trong trị liệu tâm lý, hai phẩm chất tưởng như đối lập – sự cứng rắn và sự thấu hiểu – thực tế lại bổ sung cho nhau và tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình can thiệp hiệu quả. Sự cứng rắn ở đây không mang nghĩa áp đặt hay cứng nhắc, mà là khả năng thiết lập ranh...

ADHD VÀ RỐI LOẠN CHỐNG ĐỐI

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và rối loạn chống đối (ODD) là hai rối loạn thường xuất hiện cùng nhau ở trẻ em và vị thành niên, với tỷ lệ cộng hiện (comorbidity) lên tới 30–50% tùy nghiên cứu. ADHD đặc trưng bởi khó duy trì chú ý, kiểm soát xung động và điều...

ĐI LÀM TRỊ LIỆU TÂM LÝ NHƯNG KHÔNG MUỐN THAY ĐỔI

Trong trị liệu tâm lý, động cơ nội tại (intrinsic motivation) được xem là yếu tố nền tảng quyết định khả năng thay đổi bền vững. Đây là động lực xuất phát từ bên trong cá nhân, dựa trên mong muốn thật sự cải thiện chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ để làm hài lòng...

BỎ TRỊ LIỆU Ở NHÓM RỐI LOẠN NHÂN CÁCH VÀ ADHD

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, hiện tượng bỏ trị liệu sớm (early dropout) ở thân chủ có rối loạn nhân cách hoặc ADHD là một thách thức thường gặp. Hai nhóm này, dù khác nhau về bản chất rối loạn, lại chia sẻ một số đặc điểm khiến việc duy trì trị liệu trở nên khó...

GIẢM TRIỆU CHỨNG VÀ BỎ TRỊ LIỆU

Trong thực hành tâm lý lâm sàng, không hiếm gặp những thân chủ bước vào trị liệu trong trạng thái khủng hoảng — có thể do mất mát, xung đột, hoặc một biến cố bất ngờ — rồi rời bỏ trị liệu ngay khi triệu chứng cảm xúc đã giảm bớt. Hiện tượng này thường bắt nguồn từ sự...

KHI ĐIỆN THOẠI TRỞ THÀNH “PHỤ HUYNH”

Ở nhiều gia đình hiện đại, chiếc điện thoại thông minh hay iPad đã trở thành “người giữ trẻ” bất đắc dĩ. Từ rất sớm, trẻ được trao vào tay một thiết bị phát sáng để giữ yên, không quấy khóc, giúp cha mẹ “rảnh tay” làm việc. Nhưng khi quá trình này lặp lại ngày qua...

NHỮNG ĐỨA TRẺ NGẮT KẾT NỐI NỖI SỢ

Có những đứa trẻ lớn lên mà dường như không biết sợ. Chúng không né tránh nguy hiểm, không rút lui khi bị đe dọa, thậm chí vẫn tìm đến những người từng gây tổn thương cho mình. Người lớn thường gán cho chúng những nhãn như “vô cảm”, “bướng bỉnh” hay “ngây thơ quá...

PHỤ NỮ YÊU NGƯỜI RỐI LOẠN NHÂN CÁCH

​ Một trong những nghịch lý đau lòng trong tâm lý học là: không ít phụ nữ tử tế, thông minh, sống có trách nhiệm và đầy cảm thông lại rơi vào những mối quan hệ độc hại với người có rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách chống đối xã hội (psychopath) hoặc rối loạn...